Γουχάν: «Ένας ποταμός κυλά, στρίβει, σβήνει, αντικαθιστά», ντοκιμαντέρ για μια πόλη που αλλάζει

Πριν την πανδημία, η Γουχάν ήταν γνωστή ως «Η Πόλη του Ποταμού», λόγω της εγγύτητάς της με τον Γιανγκτσέ. Κατά μήκος των όχθεων, πάντα γέφυρες χτίζονται, εργοτάξια ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια, σαν να πρέπει να δικαιολογηθεί το μότο της πόλης «Γουχάν, κάθε μέρα, διαφορετική!».

Στο ερώτημα κατά πόσον κάτι χάνεται ανεπιστρεπτί με αυτή την ταχύτατη πρόοδο προσπαθεί να απαντήσει το ντοκιμαντέρ «Ένας ποταμός κυλά, στρίβει, σβήνει, αντικαθιστά» της Shengze Zhu, που προσφάτως έκανε πρεμιέρα στην Berlinale.

Το ντοκιμαντέρ δείχνει ετερογενείς εικόνες από την καθημερινή ζωή στις όχθες του ποταμού. Κόσμος κάνει μια βουτιά, χορεύει σε κινεζικό ριφ πάνω στο τραγούδι του Doogie MacLean «Auld Lang Syne» ή μαζεύεται το βράδυ για να χαζέψει show φώτων που προβάλλεται στον ουρανό πάνω απ’ την πόλη. Άλλα πλάνα καταγράφουν την αδιάκοπη αστικοποίηση, εκσκαφείς βυθίζουν τους κάδους φορτώσεως στο χώμα, μηχανικοί πάνω σε τεράστιες σκαλωσιές μοιάζουν με μικροσκοπικά πουλιά. «Σταδιακά, συνειδητοποίησα ότι είχα μεγάλο ενδιαφέρον για την ιδέα ενός παροδικού χώρου, και άρχισα να αναζητώ όλα εκείνα τα μέρη τα οποία πρόκειται να ανακαινιστούν ή να εξαφανιστούν» εξήγησε, μιλώντας στο Hyperallergic, η σκηνοθέτις από τη Γουχάν.

To «Ένας ποταμός κυλά, στρίβει, σβήνει, αντικαθιστά» δομείται πάνω σε διχοτομίες: το παλιό έναντι του καινούργιου, η φύση έναντι της πόλης. Αλλά και στην αόρατη αντιπαράθεση από τη μια της θέλησης του ανθρώπου να πάει παρακάτω μετά από μια κρίση και, από την άλλη, της ανάγκης να θυμάται τι χάθηκε. Δεν είναι δυνατόν να αγνοήσει το ντοκιμαντέρ την επίπτωση της πανδημίας. H Zhu δεν περίμενε να γίνει διαβόητη η γενέτειρά της λόγω του ιού και ελπίζει ότι με αυτή την ταινία μπορεί να «προσθέσει κάτι στη σημερινή σκιαγράφηση του πορτρέτου της πόλης». Η πανδημία άλλαξε τη δομή του ντοκιμαντέρ, το οποίο ξεκινά με αντίστροφη χρονολογική πορεία, με το πολύ πρόσφατο παρελθόν: ανοίγει με πλάνα της CCTV που δείχνουν μια έρημη Γουχάν στις αρχές του 2020 και κλείνει με εικόνες μεγάλης πλημμύρας από το 2016.

Μπορεί το ντοκιμαντέρ να δείχνει στατικό αλλά οι εικόνες υπαινίσσονται συνεχή κίνηση. Το νερό στον Γιανγκτσέ δεν μπορεί να σταματήσει να ρέει, το ίδιο κι η ζωή. «Αντιλαμβάνομαι το επείγον να κινηθούμε προς τα μπρος. Κι εγώ έχω τη ματιά μου στραμμένη στο μέλλον. Αλλά για πολλούς η ζωή σταμάτησε εκείνο τον χειμώνα. Πώς μπορούμε να κινηθούμε τόσο γρήγορα προς τα μπρος;» αναρωτήθηκε. Στο όνομα της προόδου, αποθαρρύνουν τον κόσμο να παρασκέφτεται το παρελθόν. Δεν έχει η Zhu σαφή απάντηση στην ερώτηση «δεν θα ήταν καλύτερα να ξεχνούσαμε τα πάντα;». Αλλά, με κείμενο στην οθόνη, δίνει φωνή σε αυτούς που θρηνούν αγαπημένα τους πρόσωπα.

«Δεν ήμουν στη Γουχάν όταν ξέσπασε η πανδημία» εξομολογήθηκε «άρα ζήτησα από τον ποταμό να με βοηθήσει να καταλάβω. Από τις διάφορες αντιδράσεις του κόσμου και περιπτώσεις, αναδύθηκε τελικά ένα είδος παρηγοριάς: Το ότι, στο τέλος τέλος, η ζωή συνεχίζεται, πολλά θα τα πάρει το ρεύμα μακριά, πολλά άλλα θα σβηστούν και θα αντικατασταθούν». Ωστόσο, όπως σχολιάζει ένα κείμενο στην ταινία σχολιάζει «ο ποταμός δεν ξεχνά».