AstraZeneca : Αναστέλλουν τους εμβολιασμούς ευρωπαϊκές χώρες – Τι γίνεται στην Ελλάδα

Πριν από μερικούς μήνες, η είδηση της συνεργασίας του φαρμακευτικού κολοσσού AstraZeneca με το Ινστιτούτο Τζένερ που ανήκει σε ένα από τα καλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου, αυτό της Οξφόρδης, άναψε την πρώτη σπίθα ελπίδας στο σκοτάδι του πρωτόγνωρου πανδημικού ζόφου.

Επιστήμονες και από τα δύο συνεργαζόμενα μέρη, είχαν αφήσει να εννοηθεί ότι θα κατάφερναν να παραγάγουν πρώτοι το εμβόλιο κατά του κοροναϊού, που μέχρι εκείνη την ώρα φαινόταν ανίκητος, θερίζοντας χιλιάδες ζωές κάθε μέρα σε κάθε γωνιά του πλανήτη.

Ομως επειδή η εξελικτική διαδικασία που κινεί τη Γη συμπαρασύρει ακόμη και μη έμβιους οργανισμούς όπως οι ιοί, ο πρωταίτιος της πανδημίας δεν έμεινε αδρανής αλλά ταχύτατα μετεξελίχθηκε και μεταπλάστηκε, με αποτέλεσμα 13 μήνες μετά την εμφάνισή του να συνεχίζει να σπέρνει τον τρόμο, ευρισκόμενος πάντα ένα βήμα μπροστά από τα όπλα ανάσχεσής του, δηλαδή τα εμβόλια μεταξύ των οποίων και εκείνο της AstraZeneca.

Το εμβόλιο αυτό που έλαβε πρώτο θέση στην αφετηρία παραγωγής αλλά που στο τέλος δεν κατάφερε να πέσει και πρώτο στο νήμα, βίωσε μια σειρά απρόβλεπτων εξελίξεων που καθυστέρησαν την άφιξή του μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου, αφού στο μεταξύ είχαν προηγηθεί άλλα δύο εμβόλια. Η προετοιμασία, την οποία έκανε στο Ινστιτούτο Τζένερ του πανεπιστημίου της Οξφόρδης βασίζεται σε ιό χιμπατζή, αβλαβή για τον άνθρωπο, ο οποίος δρα ως όχημα που μεταφέρει στα ανθρώπινα κύτταρα τον γενετικό κώδικα των πρωτεϊνών του ιού, ώστε να δημιουργηθούν αντισώματα εναντίον του.

Στόχος είναι η ακίδα της πρωτεΐνης. Η αποτελεσματικότητά του κυμαίνεται στο 62% μετά την πρώτη δόση, όμως αυξάνεται στο 80% στη 12η εβδομάδα, όταν χορηγείται η δεύτερη δόση. Αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, χορηγούν το εμβόλιο αυτό σε ανθρώπους κάτω των 65 ετών για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Διατηρείται στους 2-8 βαθμούς Κελσίου και έτσι είναι πολύ πιο εύκολη η μεταφορά του.

Τις τελευταίες μέρες όμως, κάποια πράγματα φαίνεται πώς δεν πήγαν καθόλα καλά, καθώς ορισμένοι άνθρωποι που εμβολιάστηκαν με αυτό, παρουσίασαν θρομβοεμβολικά επεισόδια ενώ με την χορήγηση της δόσης συνδέθηκαν και δύο θάνατοι. Τα επεισόδια αυτά θα μπορούσαν να ερμηνευτούν και να αποδοθούν στην τυχαιότητα, καθώς η αποτελεσματικότητα οποιουδήποτε φαρμάκου δε θα μπορούσε σε απόλυτο βαθμό να εντάσσεται  σε κονονιστικές νόρμες  αγνοώντας τις ιδιαιτερότητες του κάθε οργανισμού και του περιβάλλοντος που διαβιεί.

Ομως από τη στιγμή που επτά χώρες έλαβαν την απόφαση να αναστείλουν μέχρι νεωτέρας τη χορήγηση του συγκεκριμένου εμβολίου, απόφαση που αφορά εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους, τότε ο προβληματισμός που γεννάται έχει δυνατά ερείσματα και μάλιστα σε μία καθοριστική χρονική στιγμή όπου το τρίτο πανδημικό κύμα φαντάζει περισσότερο μολυσματικό από ποτέ.

Τις τελευταίες ώρες, τρεις χώρες της Ευρώπης, Δανία, Ιταλία και Νορβηγία, ανακοίνωναν ότι αναστέλλουν προσωρινά τη χορήγηση του εμβολίου της AstraZeneca, ύστερα από αναφορές για περιστατικά θρομβώσεων, συμπεριλαμβανομένων και δύο θανάτων (στην Αυστρία και τη Δανία).

Αλλες τέσσερις χώρες (Εσθονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Λετονία) έχουν επίσης διακόψει προσωρινά τη χρήση του συγκεκριμένου εμβολίου. Αντιθέτως, η Ισπανία ανακοίνωσε ότι δεν θα αναστείλει τη χορήγηση του εμβολίου της AstraZeneca, καθώς δεν έχουν αναφερθεί παρόμοια περιστατικά στη χώρα.

Την Κυριακή, οι υγειονομικές αρχές της Ιρλανδίας συνέστησαν να ανασταλεί για προληπτικούς λόγους η χρήση του εμβολίου της AstraZeneca. Η επιτροπή που είναι αρμόδια για το πρόγραμμα εμβολιασμού στην Ιρλανδία συνέστησε να ληφθεί αυτό το μέτρο, που ισχύει ήδη σε ορισμένες άλλες χώρες, για προληπτικούς λόγους.

Την Τετάρτη ο ΕΟΦ ανακοίνωσε πως δεν υπάρχουν αποδείξεις συσχέτισης του συγκεκριμένου εμβολίου με τα περιστατικά στην Αυστρία. Τόνισε, επίσης, ότι το ποσοστό εμφάνισης θρομβώσεων σε ανθρώπους που έχουν λάβει το συγκεκριμένο εμβόλιο δεν είναι μεγαλύτερα από τα αντίστοιχα στον γενικό πληθυσμό και δεν ξεπερνούν τα 33 σε σύνολο 3 εκατομμυρίων δόσεων που είχαν χορηγηθεί ως τις 9 Μαρτίου.

Το θέμα που ανέκυψε ξαφνικά στην Ευρώπη απασχόλησε και τις αρμόδιες Αρχές της χώρας, με την Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών να ανακοινώνει μετά τη συνεδρίασή της, ότι ο εμβολιασμός με το εμβόλιο της AstraZeneca στην Ελλάδα θα γίνει σύμφωνα με τον προγραμματισμό που έχει γίνει..

Οπως έγινε γνωστό, η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών συνεδρίασε για να εξετάσει το θέμα που προέκυψε με αναφορές για μεμονωμένα περιστατικά θρομβοεμβολικών επεισοδίων σε άτομα που είχαν εμβολιαστεί με το εμβόλιο της AstraZeneca.

Σύμφωνα με την αρμόδια Επιτροπή Αξιολόγησης Κινδύνου Φαρμακοεπαγρύπνησης (PRAC) του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ), μέχρι σήμερα δεν υπάρχει τεκμηρίωση ότι τα επεισόδια αυτά σχετίζονται αιτιολογικά με τον εμβολιασμό.

Η Επιτροπή αυτή εξετάζει ενδελεχώς όλες τις περιπτώσεις θρομβοεμβολικών επεισοδίων που έχουν αναφερθεί σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και επισημαίνει ότι ο αριθμός τους σε εμβολιασμένα άτομα δεν είναι μεγαλύτερος από τον αναμενόμενο στον γενικό πληθυσμό.

Τονίζεται ότι τα θρομβοεμβολικά επεισόδια δεν είναι σπάνια κατάσταση. Ως εκ τούτου, κατά την περίοδο διενέργειας μεγάλου αριθμού εμβολίων, είναι αναμενόμενο να εμφανίζεται χρονική σύμπτωση με την εκδήλωση τέτοιων επεισοδίων. Η χρονική σύμπτωση, όμως, διαφέρει από την αιτιολογική συσχέτιση.

Επιπλέον, σύμφωνα με την αξιολόγηση της Αρμόδιας Ρυθμιστικής Αρχής Φαρμάκων (MHRA) του Ηνωμένου Βασιλείου, σε περισσότερους από 11 εκατομμύρια εμβολιασμούς με το εμβόλιο της AstraZeneca, ο αριθμός θρομβοεμβολικών επεισοδίων σε εμβολιασμένα άτομα δεν υπερβαίνει τον αριθμό που αντιστοιχεί στη συνήθη νοσηρότητα του γενικού πληθυσμού.

Σύμφωνα με έρευνα του Politico, στην Ελλάδα έχει χρησιμοποιηθεί το 91,9% του εμβολίου των Pfizer/BioNTech και το 63,8% του εμβολίου της AstraZeneca από τις παραλαβές που έχουν γίνει. Κάτι που σημαίνει ότι και στην απορρόφηση των δόσεων η χώρα βρίσκεται συγκριτικά σε καλό επίπεδο.

Ωστόσο, και παρά το γεγονός ότι ο εμβολιασμός στην Ελλάδα προχωρά με ταχείς ρυθμούς, είναι γνωστό πλέον ότι αρκετοί υγειονομικοί έχουν αρνηθεί να εμβολιαστούν, και ειδικά ειδικά με το συγκεκριμένο σκεύασμα αφού δυνατότητα επιλογής δεν υπάρχει.

Η επιδημιολόγος Ελευθερία Βασιλείου είναι μία από τους 11 επιστήμονες του προγράμματος EAVE II που ερεύνησαν το κατά πόσον τα εμβόλια της Pfizer και της AstraZeneca μας προστατεύουν πράγματι από την Covid-19. Τα προκαταρκτικά αποτελέσματα της μελέτης, που διεξήχθη στη Σκωτία, είναι ελπιδοφόρα: τα δύο εμβόλια, τα οποία χορηγούνται και στην Ελλάδα, αποτρέπουν τον κίνδυνο να νοσήσει κάποιος βαριά από κορωνοϊό και να χρειαστεί νοσηλεία σε ποσοστό που φτάνει το 94% από την πρώτη κιόλας δόση. Στα άτομα άνω των 80 ετών, ο κίνδυνος εισαγωγής σε νοσοκομείο μειώνεται κατά 81%. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στα «ΝΕΑ», η δρ Βασιλείου, η οποία εργάζεται ως ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, είπε μεταξύ άλλων ότι:

«Διαπιστώσαμε ότι η χορήγηση της πρώτης δόσης του εμβολίου της Pfizer μειώνει σημαντικά τις εισαγωγές σε νοσοκομεία. Συγκεκριμένα, 28 με 34 ημέρες μετά την πρώτη δόση, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου αυτού ανέρχεται σε ποσοστό 85%. Αντιστοίχως, το εμβόλιο της AstraZeneca μειώνει τον κίνδυνο εισαγωγής σε νοσοκομείο κατά 94% μετά την παρέλευση του ίδιου χρονικού διαστήματος. Ασφαλώς, πρόκειται για προκαταρκτικά αποτελέσματα. Ακόμη δεν έχουμε επαρκή δεδομένα για να αξιολογήσουμε την αποτελεσματικότητα των εμβολίων σε μεγαλύτερο χρονικό εύρος. Αλλά το σημαντικό είναι ότι τα εμβόλια δουλεύουν. Τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώνουν τις κλινικές δοκιμές που είχαν προηγηθεί».

Και πρόσθεσε: «Τα δύο αυτά εμβόλια χορηγούνται και στην Ελλάδα, συνεπώς υπάρχει σαφώς αισιοδοξία. Είναι σίγουρα ενθαρρυντικό ότι τα εμβόλια λειτουργούν. Βέβαια, η Ελλάδα πρέπει να κάνει τις δικές της μελέτες για να διαπιστώσει τον βαθμό προστασίας που παρέχουν στον ελληνικό πληθυσμό».

Ο ομότιμος καθηγητής Παιδιατρικής και Ενδοκρινολογίας στο ΕΚΠΑ και μέλος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών Γεώργιο Χρούσο, μας προσφέρει μία διεισδυτική ματιά στο, τρόπο λειτουργίας του εμβολίου της AstraZeneca αλλά και άλλων εμβολίων και εμφανίζεται καθησυχαστικός.

«Με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα και εξετάζοντας τη δομή του συγκεκριμένου εμβολίου, καθώς και των άλλων εμβολίων που χρησιμοποιούν ένα κομμάτι του DNA ενός αδενοϊού για να εισάγουν το γονίδιο της «πρωτεΐνης – ακίδα» (spike protein) στα κύτταρα του οργανισμού, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας».

Ας σημειωθεί ότι το εμβόλιο της εταιρείας Johnson & Johnson, το οποίο μόλις εγκρίθηκε για να χορηγείται σε μία μόνο δόση, είναι πανομοιότυπο με αυτό της AstraZeneca, όπως είναι και το ρωσικό (Sputnik) και το κινεζικό (Sinovac), που επίσης χρησιμοποιούν την ίδια τεχνολογία για την κατασκευή τους. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει ήδη πολλή εμπειρία με αυτόν τον τύπο των εμβολίων, που είναι εξαιρετικά καλή. Μολονότι η Εθνική Επιτροπή Εμβολίων δεν ενέκρινε αρχικά το εμβόλιο της AstraZeneca σε μεγάλες ηλικίες λόγω έλλειψης δεδομένων, τα τελευταία δεδομένα σε ηλικίες μεγαλύτερες των 60 ετών δείχνουν ότι αυτό είναι ασφαλές και αποτελεσματικό. Συνεπώς, δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας.

«Παρενθετικά, οι αρχικές αρνητικές ιδέες για τα παραπάνω εμβόλια διατυπώθηκαν διότι, σε αντίθεση με τα εμβόλια της Pfizer και της Moderna – τα οποία χρησιμοποιούν το αγγελιοφόρο RNA της «πρωτεΐνης – ακίδα» που εκφράζεται στο κυτταρόπλασμα του κυττάρου και εξαφανίζεται μετά την έκφρασή της -, εμπεριέχουν το κομμάτι ενός αδενοϊού καθώς και το γονίδιο της ιικής πρωτεΐνης και εισέρχονται στον πυρήνα του κυττάρου για να λειτουργήσουν. Ομως, στον μερικό αδενοϊό που χρησιμοποιείται σε αυτά τα εμβόλια υπολείπεται ένα πολύ σημαντικό γονίδιο και λόγω αυτής της έλλειψης αδυνατεί να αναπαραχθεί, κάτι που τον καθιστά ακίνδυνο».

Πόσες δόσεις έχουν αξιοποιηθεί

Σύμφωνα με  έρευνα του Politico, στην Δανία έχει γίνει το 88,4% του εμβολίου της AstraZeneca και το 98,7% του εμβολίου των Pfizer/BioNTech.

Στη Λετονία έχουν χορηγηθεί το 74,9% του εμβολίου της AstraZeneca και το 89,4% του εμβολίου των Pfizer/BioNTech.

Σε αντίθεση, το Βέλγιο έχει πραγματοποιήσει μόνο το 19,9% του εμβολίου της AstraZeneca και το 100% του εμβολίου των Pfizer/BioNTech,

Στη Σλοβενία το 24,1% του εμβολίου της AstraZeneca και το 92,6% του εμβολίου των Pfizer/BioNTech,

Στην Τσεχία το 22,2% του εμβολίου της AstraZeneca και το 83,7% του εμβολίου των Pfizer/BioNTech.

Περισσότερο «ισότιμα» διαχειρίζονται τα εμβόλια στην Κύπρο, όπου έχει πραγματοποιηθεί το 80% των παραλαβών της AstraZeneca και το 83,6% των Pfizer/BioNTech και στην Ιρλανδία, όπου έχουν χορηγηθεί το 79,9% των εμβολίων των Pfizer/BioNTech και το 77,2% της AstraZeneca.