ΕΛ.ΑΣ : Τα όπλα για την εξιχνίαση των εγκλημάτων – Οι νέες μέθοδοι του ελληνικού… CSI

Μια βάση δεδομένων 18.200 DNA εμπλεκομένων σε εγκληματικές ενέργειες μέσω των οποίων έχουν διαλευκανθεί 4.500 υποθέσεις· μια λίστα 400.000 ψηφιακών φωτογραφιών ισάριθμων σεσημασμένων ατόμων που χρησιμοποιείται για την ηλεκτρονική αναγνώριση δραστών από 4.000 βίντεο εγκληματικών ενεργειών ετησίως· νέα ψηφιοποιημένη βάση περίπου 1.700.000 φακέλων με αποτυπώματα ατόμων που έχουν διαπράξει αδικήματα, μέσω της οποίας έχουν εξιχνιαστεί 193 παλιές εγκληματικές ενέργειες· χρήση ειδικών αλγορίθμων και συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης για την «ανάγνωση» των δεδομένων από κινητά που κατάσχονται και νέο ηλεκτρονικό αρχείο… παπουτσιών που κυκλοφορούν στο εμπόριο προκειμένου να αντλούνται στοιχεία από τα ίχνη των δραστών.

Αυτά είναι ορισμένα από τα άγνωστα «όπλα» της ΕΛ.ΑΣ. που χρησιμοποιούνται για τον περιορισμό της εγκληματικότητας, τη διαλεύκανση σοβαρών αδικημάτων, την εξάρθρωση ενόπλων οργανώσεων και σε άλλες περιπτώσεις, π.χ. τροχαία ατυχήματα ή ακόμα και άλλα δραματικά συμβάντα, όπως ο τραγικός θάνατος του 78χρονου πρώην υπουργού Σήφη Βαλυράκη πριν από περίπου 40 ημέρες στην Ερέτρια. Πρόκειται για τον καθοριστικό ρόλο της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Εργαστηρίων της ΕΛ.ΑΣ., με περισσότερα από 600 άτομα προσωπικό, έδρα στη λεωφόρο Αθηνών, στην οποία προΐσταται τα τελευταία χρόνια η στρατηγός κυρία Πηνελόπη Μηνιάτη. Η κυρία Μηνιάτη είχε πολυετή θητεία και εμπειρία ως αναλύτρια στην Υποδιεύθυνση Βιολογικών και Βιοχημικών Εξετάσεων που προχωρεί σε προσδιορισμούς του DNA και στις σχετικές ταυτοποιήσεις.

Βάση δεδομένων

Το 2020 η ΔΕΕ εξέτασε περίπου 47.000 υποθέσεις, από τις οποίες 18.000 αφορούσαν εξερευνήσεις για ανθρωποκτονίες, ληστείες κ.λπ., ενώ ο αριθμός των εισερχομένων πειστηρίων ήταν πάνω από 100.000.

Μία από τις πλέον σημαντικές δράσεις του ελληνικού CSI είναι η σταδιακή ψηφιοποίηση – στο πλαίσιο λειτουργίας του Αυτόματου Συστήματος Αναγνώρισης Αποτυπωμάτων (AFIS) – όλων των δακτυλικών αποτυπωμάτων και των εγκληματολογικών φακέλων περίπου 2.000.000 ατόμων που έχουν διαπράξει αδικήματα. Σε ένα έργο που έχει φτάσει σε ποσοστό περίπου 88%, ενώ μέχρι προ μερικών ετών η τράπεζα αποτυπωμάτων αριθμούσε περίπου 200.000-300.000 σχετικά στοιχεία. Με τους υπευθύνους των Εγκληματολογικών Εργαστηρίων να συγκεντρώνουν και να ψηφιοποιούν τις σχετικές κάρτες σε επισκέψεις σε όλες τις αστυνομικές υπηρεσίες της χώρας που διατηρούσαν επιμέρους «τοπικά» αρχεία τα οποία δεν είχαν περάσει στην ενοποιημένη τράπεζα δεδομένων, ενώ εκεί εντάσσονται και τα δεδομένα από συνοδείες κρατουμένων και άλλων προσώπων.

Στο ηλεκτρονικό αρχείο του AFIS έγιναν το 2020 περίπου 230.000 αναζητήσεις δραστών κα υπήρξαν περισσότερες από 100.000 ταυτοποιήσεις. Λόγω του διαρκούς εμπλουτισμού της εν λόγω βάσης έχουν εξιχνιαστεί περίπου 200 «ξεχασμένες», αρχειοθετημένες υποθέσεις (οι επονομαζόμενες «cold cases») εγκληματικών ενεργειών.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η ΔΕΕ έχει ταυτοποιήσει, μέσω αυτού του ηλεκτρονικού αρχείου, τους δράστες πολλών παλαιότερων εγκληματικών ενεργειών. Σημειώνεται πάντως ότι παρά την εντυπωσιακή διεύρυνση του αρχείου αποτυπωμάτων δεν έχουν μέχρι σήμερα ταυτοποιηθεί τα έξι πολυσυζητημένα «ορφανά» αποτυπώματα αγνώστων ατόμων που είχαν εντοπιστεί το 2002 στη γιάφκα της «17 Νοέμβρη» στην οδό Δαμάρεως, που παραμένει ένα από τα μεγάλα ζητούμενα την τελευταία 20ετία της ΕΛ.ΑΣ.

Η «μαρτυρία» του DNA

Ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τις εξιχνιάσεις εγκληματικών ενεργειών είναι η λειτουργία της αρμόδιας Υποδιεύθυνσης για την εξέταση του DNA που ερεύνησε περισσότερες από 4.000 υποθέσεις το 2020. Η βάση του DNA έχει πλέον σήμερα τους γενετικούς τύπους 18.200 ατόμων, ενώ υπάρχει και ένα ζωτικής σημασίας αρχείο με 21.000 «ορφανά» δείγματα DNA που έχουν εντοπιστεί σε τόπους εγκληματικών επιθέσεων, βομβιστικών ενεργειών κ.λπ. Μέχρι τώρα με αυτή την κρίσιμη μέθοδο έχουν εξιχνιαστεί 45.000 υποθέσεις, ενώ έχουν ταυτοποιηθεί 150 σοροί αναζητούμενων προσώπων, από τους οποίους ποσοστό 50% ήταν πρόσφυγες. Σημειώνεται ότι τα Εγκληματολογικά Εργαστήρια έχουν ήδη προμηθευθεί φορητό σύστημα για άμεση, επί τόπου λήψη γενετικού υλικού και γρήγορο προσδιορισμό γενετικού τύπου (rapid DNA).

Ενα άλλο σημαντικό Τμήμα είναι αυτό της Εξέτασης Ψηφιακών Πειστηρίων, με περισσότερες από 1.000 διερευνήσεις υποθέσεων το 2020, ενώ ο συνολικός όγκος των δεδομένων που εξέτασε υπερέβη τα 750 terabytes! Σε αυτό το Τμήμα έχουν παραδοθεί και εξετάζονται τα κινητά και οι υπολογιστές του ήδη προφυλακισμένου Δημήτρη Λιγνάδη, που κατασχέθηκαν στο σπίτι του στο Μεταξουργείο. Σύμφωνα με αρμόδιους αξιωματικούς της ΕΛ.ΑΣ. το 30% αυτών των 1.000 υποθέσεων με ψηφιακά πειστήρια αφορούν θέματα κυρίως σεξουαλικής εκμετάλλευσης ανηλίκων και σε ένα σημαντικό ποσοστό (της τάξης του 25% εξ αυτών) έχει διαπιστωθεί ότι η προσέγγιση έχει γίνει μέσω κονσολών βιντεοπαιχνιδιών όπου ο δράστης εμφανίζεται ως «παίκτης». Αρμόδιοι αξιωματικοί ανέφεραν στο «Βήμα της Κυριακής» ότι πολλά στοιχεία για τις τηλεφωνικές συνομιλίες, διαγραμμένα αρχεία φωτογραφιών, αναρτήσεις στο Διαδίκτυο μέσω κινητών αντλούνται από την έρευνα στο Cloud, δηλαδή του συστήματος διαδικτυακής αποθήκευσης δεδομένων από το κινητό, σε πληροφοριακά κέντρα και servers όπου μπορεί να έχουν πρόσβαση οι αρχές ασφαλείας.

Φυσικές και Χημικές Εξετάσεις

Αξιοσημείωτη είναι η λειτουργία του Τμήματος Φυσικών και Χημικών Εξετάσεων. Το Τμήμα αυτό εξέτασε το 2020 περίπου 70 υποθέσεις για τον εντοπισμό εντυπωμάτων από πέλματα παπουτσιών σε δράστες επιθέσεων, 60 υποθέσεις για εντοπισμό καταλοίπων πυροβολισμού στα ρούχα ή στο σώμα υπόπτων ώστε να διαπιστωθεί η εμπλοκή τους σε εγκληματικές ενέργειες, όπως και 50 υποθέσεις εξέτασης πλαστικών, υφασμάτων, χρωμάτων για να διαπιστωθούν κυρίως αν ίχνη από αυτά βρίσκονται σε οχήματα ώστε να τεκμηριωθεί η εμπλοκή οδηγών σε εγκατάλειψη θυμάτων ή σε μοιραίες συγκρούσεις.