Πως θα πάει το STEM στα σχολεία;

Το μεγαλύτερο στοίχημα για τη χώρα μας είναι η ενσωμάτωση στην εκπαιδευτική λειτουργία μεθόδων εγνωσμένης αξίας που ενθαρρύνουν την καινοτομία. Μια από αυτές τις διεθνώς αναγνωρισμένες μεθόδους είναι και εκείνη της εκπαίδευσης STEM. Τι είναι και τι επιδιώκει το STEM φαίνεται αν σκεφτούμε τις «συνιστώσες» του που δεν είναι άλλες από Science, Technology, Engineering, Mathematics.

Ο ΣΕΒ σε ένα special report υπερασπίζεται με πάθος την εισαγωγή της εκπαίδευσης STEM και την οργανική ενσωμάτωση της στην εκπαιδευτική λειτουργία ( εδώ θα βρει κανείς ολόκληρο το special report https://www.sev.org.gr/Uploads/Documents/53695/2021-03-16_SR_STEM%20EDU_2021_FINAL.pdf)

Τα βασικά σημεία του special report του ΣΕΒ έχουν ως εξής:

• Η Ελλάδα μπορεί να διεκδικήσει με αξιώσεις μια σημαντική θέση στις νέες διεθνείς αλυσίδες αξίας, εφόσον επενδύσουμε στην εξωστρέφεια, στην καινοτομία, και στη βιωσιμότητα. Η αναβάθμιση του ανθρώπινου κεφαλαίου μας περνάει από την κάλυψη μείζονων ελλειμάτων της παιδείας στην Ελλάδα ώστε να αποτελέσει κύρια δύναμη παραγωγής καινοτομίας στην οικονομία μας.
• Ο ΣΕΒ συστηματικά τονίζει την ανάγκη προώθησης ενός σύγχρονου μοντέλου εκπαίδευσης και κατάρτισης, εναρμονισμένο με τις ανάγκες που δημιουργεί ο διεθνής ανταγωνισμός, η μετάβαση στην πράσινη και ψηφιακή οικονομία και η μετατόπιση του καταμερισμού εργασίας μεταξύ ανθρώπων και μηχανών με την κατάργηση 85εκ. θέσεων εργασίας και τη δημιουργία 97εκ. νέων μέχρι το 2025 (World EconomicForum 2020).
• Τα πλέον κρίσιμα γνωστικά πεδία σε αυτό το περιβάλλον είναι τα STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics). Βρίσκονται στον πυρήνα της εκπαιδευτικής στρατηγικής στις τεχνολογικά αναπτυσσόμενες χώρες της Ασίας αλλά η Ευρώπη και η Βόρεια Αμερική, χάνουν έδαφος. Στην Ελλάδα, η εικόνα είναι μικτή με υψηλό ποσοστό συμμετοχής σε προγράμματα STEM, αλλά χαμηλές επιδόσεις.
• Η εκπαίδευση STEM είναι ένα παιδαγωγικό μοντέλο βασισμένο στη διεπιστημονικότητα, τη διερευνητική και βιωματική μάθηση, την ομαδική εργασία, τη συνδυαστική σκέψη και την επίλυση προβλημάτων (Problem-based learning – PBL), με τους μαθητές στο επίκεντρο.
• Ο ΣΕΒ προτείνει, μεταξύ άλλων, μια συνεκτική και μακροπρόθεσμη στρατηγική με προσαρμογή των αναλυτικών προγραμμάτων, την ενίσχυση της διδακτικής STEM στην αρχική και συνεχιζόμενη εκπαίδευση των εκπαιδευτικών, την προώθηση της εκπαιδευτικής αριστείας και την κινητοποίηση των επιχειρήσεων για την υποστήριξη της εκπαίδευσης STEM.

Στη συνέχεια παραθέτουμε ένα μικρό απόσπασμα από το special report του ΣΕΒ: « Η επιστήμη, η τεχνολογία, η μηχανική, και τα μαθηματικά (STEM), είναι γνωστικά πεδία ιδιαίτερα σημαντικά για την προσαρμογή σε αυτό το περιβάλλον και διαμορφώνεται μια σύγχρονη τάση των εκπαιδευτικών συστημάτων έμφασης σε αυτά, και στην αποτελεσματική διδασκαλία τους. Πρόκειται για ένα παιδαγωγικό μοντέλο βασισμένο στη διεπιστημονικότητα, τη διερευνητική και βιωματική μάθηση, την ομαδική εργασία, τη συνδυαστική σκέψη και την επίλυση προβλημάτων (Problem-based learning – PBL), με τους μαθητές στο επίκεντρο. Παράλληλα, αναπτύσσονται δεξιότητες, όπως η μεθοδολογική αντίληψη, η αναλυτική σκέψη, η δημιουργικότητα, κλπ.  Αντιμετωπίζει,  δηλαδή, σε μεγάλο βαθμό τις διάφορες προκλήσεις, που θα συναντήσουν οι σημερινοί νέοι στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία.

Στις τεχνολογικά αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ασίας, αυτή ή προσέγγιση έχει υιοθετηθεί εδώ και δεκαετίες.  Αντιθέτως, η Ευρώπη και οι Βόρεια Αμερική έχουν χάσει έδαφος, όπως φαίνεται από τις επιδεινούμενες μαθητικές επιδόσεις στα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες -συνέπεια και της χαμηλής συμμετοχής σε σπουδές θετικής και τεχνολογικής κατεύθυνσης, όπως και την περιορισμένη ενθάρρυνση γυναικών να ακολουθήσουν τεχνολογικά επαγγέλματα (δείτε ενδεικτικά εδώ).

Στην Ελλάδα, η εικόνα φαίνεται μικτή, με υψηλό επίπεδο συμμετοχής σε τριτοβάθμια προγράμματα STEM και ισόρροπη κατανομή των φύλων, αλλά με ανησυχητικά χαμηλές επιδόσεις στις θετικές και φυσικές επιστήμες. Σύμφωνα με το PISA (2018), η Ελλάδα κατατάσσεται 45η στους 78 στη μέση επίδοση των μαθητών, ενώ από την Έκθεση 2019 της Αρχής Διασφάλισης της Ποιότητας στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (ΑΔΙΠΠΔΕ) προκύπτει πως, από το σύνολο των μαθητών που ολοκλήρωσαν τη Β’ Λυκείου (Γενικά Λύκεια) το 2017-2018, κάτω από τη βάση  έλαβαν το 50% των μαθητών στη Φυσική, το 44,2% στη Γεωμετρία και το 38,9% στην Άλγεβρα. Στα Επαγγελματικά Λύκεια οι επιδόσεις ήταν ακόμα χαμηλότερες.

Αυτή η αδυναμία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος υπονομεύει τη μακρόπνοη επαγγελματική προοπτική των μαθητών και την αναπτυξιακή προοπτική των επιχειρήσεων και οικονομιών της Ευρώπης και της Αμερικής (δείτε ενδεικτικά εδώ). Πάγια θέση του ΣΕΒ είναι πως για να αποτελέσει το ανθρώπινο δυναμικό κύρια δύναμη παραγωγής καινοτομίας, πρέπει να καλύψουμε τα παραπάνω μείζονα κενά σύγχρονης παιδείας της χώρας. Σε αυτή την κατεύθυνση, εκτός από την αποκόλληση της σχολικής εκπαίδευσης από τη μετωπική διδασκαλία και την αποστήθιση θεωρητικών γνώσεων, με κύριο στόχο την εισαγωγή στην ανώτατη εκπαίδευση, σημαντική είναι και η κατάκτηση, αξιοποίηση και σύνθεση της γνώσης.

Παρά τα θετικά βήματα όπως η σταδιακή ένταξη των STEM στην εκπαιδευτική ατζέντα, και άλλων προσπαθειών όπως εργαστήρια δεξιοτήτων, ενίσχυση της πληροφορικής, κλπ. η χώρα πρέπει να επιταχύνει σημαντικά το βηματισμό της προς σύγχρονη και ποιοτικά αναβαθμισμένη εκπαίδευση STEM, ενώ παράλληλα και οι επιχειρήσεις πρέπει να ρίξουν μεγάλο βάρος στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού τους. Η εκπαίδευση και η αναβάθμιση των δεξιοτήτων όλων των εργαζομένων είναι μια μακρόπνοη επένδυση, για την ανάπτυξη της δημιουργικότητας, τη μεγέθυνση της καινοτομικής ικανότητας, και τελικά της εξωστρέφειας στην παγκόσμια αγορά».