Συμβιβασμοί στη σχέση: Απαραίτητοι, αλλά μέχρι ενός ορίου

Σύμφωνα με την Ντόρα Μίνου, ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπεύτρια (ενηλίκων, ζεύγους & οικογένειας), όλες οι σχέσεις προκειμένου να λειτουργήσουν, να εξελιχτούν και να διαρκέσουν χρειάζονται αποδοχή, σεβασμό, επικοινωνία και ευελιξία.

Η επιλογή της συνύπαρξης με έναν άνθρωπο σε μία κοινή πορεία ζωής αναμφισβήτητα προϋποθέτει τη διάθεση να λειτουργείς όχι μόνο με το “εγώ” και το “εσύ” αλλά και με το “μαζί”, που για να πετύχει χρειάζεται εκτός από το δίαυλο επικοινωνίας και τη διάθεση για κάποιες συμβιβαστικές λύσεις μεταξύ των δύο.

Ο συμβιβασμός έχει δύο “πρόσωπα”, το υγιές που θα ωριμάσει τη σχέση, που θα χαράζει κοινά σημεία συνάντησης στο ζευγάρι και τρόπους επαφής, επικοινωνίας και συναισθηματικής σύνδεσης, και το μη υγιές, που θα εγκλωβίζει, θα αποσιωπά, θα αποξενώνει και θα βυθίζει στο ανικανοποίητο και τη θλίψη αυτόν που άκριτα συμβιβάζεται σε όλα.

Όταν δύο άνθρωποι επιλέγουν να ενώσουν τη ζωή τους καλούνται να αλλάξουν ή να μετακινηθούν από την αυστηρή έννοια του “εγώ” και να λαμβάνουν υπόψη τους ότι θα συνυπολογίζεται και το ταίρι τους σε θέματα που αφορούν στην κοινή τους ζωή, σε αποφάσεις, σε απολαύσεις, στην κοινή καθημερινότητα και τις απαιτήσεις της, σε προκλήσεις και προσκλήσεις που θα έρθουν στο δρόμο της συμπόρευσης.

Τα δύο άκρα του συμβιβασμού

Στο ένα άκρο μπορεί να δούμε το άτομο εκείνο που αφήνεται και λειτουργεί μόνο συμβιβαστικά, και συνεπώς αποπνικτικά για τον ίδιο του τον εαυτό. Δεν αντιδρά, δεν παίρνει πρωτοβουλίες, δεν διεκδικεί, δεν ορίζει και πολλές φορές δεν έχει και επίγνωση των “θέλω” του και λειτουργεί στη σχέση καταπιεσμένα και διεκπεραιώνοντας τις ανάγκες και τις επιθυμίες του συντρόφου του.

Αυτό συμβαίνει, είτε γιατί έχει μεγαλώσει σε ένα αντίστοιχο περιβάλλον όπου δεν υπήρχε ισοτιμία στη γονεϊκή σχέση, ο ένας είχε τον έλεγχο και κατά συνέπεια έπαιρνε και τις αποφάσεις οπότε ο συμβιβασμός και η εκτέλεση ήταν κάτι δεδομένο από τον άλλο, είτε γιατί μέσα από προηγούμενες σχέσεις μπορεί να υπήρχαν τραυματικές εμπειρίες, είτε γιατί το άτομο έχει τον φόβο της απόρριψης ή και της εγκατάλειψης.

Επιπλέον, άτομα με χαμηλή αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση καταλήγουν άβουλα και υποχωρητικά, με αποτέλεσμα οι ίδιοι να υπονομεύουν την ευτυχία τους και την ικανοποίησή τους μέσα στη σχέση. Σε αυτές τις περιπτώσεις η σχέση λειτουργεί ασφυκτικά γιατί δεν υπάρχει προσωπικός χώρος και χρόνος, το άτομο καταπιέζεται και μπορεί ακόμη και να παραβιάσει κάποιες αξίες και αντιλήψεις του επειδή δεν μπορεί να τις υποστηρίξει. Ασφαλώς, δεν εξαιρούνται και  περιπτώσεις που κάποιοι υπόκεινται ακόμη και σε κακοποίηση αλλά παραμένουν στη σχέση.

Στο άλλο άκρο θα διακρίνουμε το άτομο που δεν μπορεί να συμβιβαστεί σε τίποτα. Είναι αντιδραστικό και ανταγωνιστικό απέναντι στο σύντροφό του και θεωρεί τον συμβιβασμό ως αδυναμία. Υπάρχει μία εγωτική στάση ικανοποίησης και θεωρεί ότι η αγάπη αποδεικνύεται όταν ο άλλος είναι εκεί για να του κάνει τα χατίρια και να ικανοποιεί τις ορέξεις του. Σε αυτή την περίπτωση συχνά αντιλαμβανόμαστε τη δυσερμηνεία που μπορεί να έχει δώσει κάποιος στην έννοια της αγάπης και της φροντίδας. Η σχέση γίνεται μονόπλευρη, καλλιεργεί θυμό και δυσφορία και το πιο πιθανό είναι κάποια στιγμή να επέλθει και η κρίση στο ζευγάρι. Τα άτομα που λειτουργούν με έναν τόσο χειριστικό τρόπο στη σχέση τους είναι πολύ πιθανό να έχουν βιώσει τοξικές καταστάσεις στην πατρική οικογένεια, να έχουν μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον χωρίς όρια, με υπερπροστασία ή έλλειψη φροντίδας, να κουβαλάνε τραύμα από προηγούμενες εμπειρίες ή ακόμα να είναι και ένα στοιχείο της προσωπικότητάς τους που δεν έχουν επίγνωση πόσο καταστροφικό είναι τόσο για τους ίδιους όσο και για τις σχέσεις τους με τους άλλους.

Η ισορροπία είναι η απάντηση

Στη μέση αυτών των δύο ακραίων εκδοχών θα μπορούσαμε να βρούμε την έννοια του συμβιβασμού -με τον υγιή τρόπο- που ενισχύει την αγάπη, τη συντροφικότητα, τη φροντίδα, τον σεβασμό, την αποδοχή, την επικοινωνία, την εξέλιξη και την ωριμότητα στο ζευγάρι. Οι συντροφικές σχέσεις δεν είναι ένα παιχνίδι δύναμης και ισχύος, δεν έχουν νικητή και ηττημένο.

Τα γούστα και οι ανάγκες μας, δεν είναι δυνατόν να συμπίπτουν πάντα με του συντρόφου μας. Για παράδειγμα μπορεί να μην συμφωνούμε σε κάποια πράγματα με τον οικογενειακό-κοινωνικό-φιλικό περίγυρο αλλά προκειμένουμε να έχουμε χώρο και χρόνο με το ταίρι μας θα μπορούσαμε να κάνουμε κάποιους μικρούς συμβιβασμούς. Αυτό επιπλέον είναι και μία ένδειξη αγάπης, σεβασμού και εμπιστοσύνης στο πρόσωπό του. Το ουσιαστικό είναι να μπορεί να γίνει και από τις δύο πλευρές ώστε να διατηρείται η ισορροπία στο ζευγάρι και να μην καταλήγει πάνω στη σύγκρουση να γίνεται όπλο ή εκβιασμός, από αυτόν που συνηθίζει να συμβιβάζεται, ως αποτέλεσμα θυμού.

Με πολλά πράγματα, όπως συνήθειες και επιλογές μπορεί κάποιος να μην είναι εξοικειωμένος. Σίγουρα όμως η σχέση θα φέρει αλλαγές και θα χρειαστεί με κάποιες από αυτές να συμβιβαστεί κάποιος και να προσαρμοστεί σε μία πραγματικότητα που απαιτεί ευελιξία και συμβιβαστικές λύσεις για την ικανοποίηση και των δύο. Η καλή επικοινωνία, τα όρια και η συναισθηματική επαφή εμπεριέχουν και συμβιβασμούς σε μία προσπάθεια ομαλής συμβίωσης, ουσιαστικής εξέλιξης και βαθύτερης συναισθηματικής επαφής. Στην προσπάθεια να συνυπάρχουμε μαζί με τον άλλο ένα μέρος της αποδοχής είναι και οι μικρές υποχωρήσεις που θα κάνουμε τόσο για τον άλλο όσο και για την ίδια τη σχέση. Άλλωστε σε μία σχέση δεν υπάρχουν μόνο απολαύσεις, υπάρχουν και υποχρεώσεις και κανόνες προκειμένου να μπορούν να συναντηθούν δύο διαφορετικοί άνθρωποι -δύο διαφορετικά συστήματα- και να εξελιχθούν σε υγιή βάση.