Αμβλώσεις : Τι ισχύει στην Ελλάδα – Πώς καταφέραμε την νομιμοποίησή τους

Το 1986 οι γυναίκες έγραψαν τη δικιά τους ιστορία στην Ελλάδα, καταφέρνοντας μέσω του αγώνα τους να κερδίσουν το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του σώματός τους και να νομιμοποιήσουν τις αμβλώσεις.

Στην Ευρώπη, η άμβλωση ήταν παράνομη μέχρι το 1967, με εξαίρεση την Σουηδία και τη Δανία.

Στην Ελλάδα η συζήτηση για την ελεύθερη διεξαγωγή των αμβλώσεων ήρθε ως αποτέλεσμα των μεγάλων αριθμών παράνομων αμβλώσεων, που συνδέθηκε με ένα μεγάλο ποσοστό κινδύνου για τη ζωή της γυναίκας.

Οι εκατοντάδες χιλιάδες παράνομες εκτρώσεις, εγκυμονούσαν και εγκυμονούν κινδύνους για τη σωματική και ψυχική υγεία της γυναίκας.

Η άμβλωση αποτελεί ένα από τα πιο έντονα αμφισβητούμενα θέματα παγκοσμίως και συχνά η συζήτηση γύρω από αυτή επισκιάζεται από παραπληροφόρηση σχετικά με τις πραγματικές συνέπειες του περιορισμού της πρόσβασης σε αυτή τη βασική υπηρεσία υγειονομικής περίθαλψης.

Η -δύσκολη- μάχη της αποποινικοποίησης των αμβλώσεων

Με τον Ποινικό Νόμο του  1834 (άρθρ. 303-305) τόσο η ετεράμβλωση13 –με ή χωρίς τη συναίνεση της εγκύου– όσο  και η αυτάμβλωση τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης.

Το 1924 η αντιμετώπιση αυτή αλλάζει και για πρώτη φορά η ποινή που απειλείται για την πράξη όταν γίνεται χωρίς τη συναίνεση της εγκύου, είναι βαρύτερη από εκείνη που απειλείται για την ετεράμβλωση όταν γίνεται με τη συναίνεση της εγκύου. Η ίδια ποινή απειλείται και για την αυτάμβλωση, ενώ για πρώτη φορά θεσπίζεται ως ειδικός λόγος άρσης του αδίκου η ιατρική ένδειξη.

Το 1934, οι ποινικές κυρώσεις τόσο για την έγκυο όσο και για τον τρίτο που ενεργεί με τη συναίνεσή της μειώνονται δραστικά, και για πρώτη φορά η άμβλωση αντιμετωπίζεται πια ως πλημμέλημα, με ποινή φυλάκισης (10 ημέρες ως 5 έτη). Όταν γίνεται χωρίς τη συναίνεση της εγκύου η πράξη παραμένει κακούργημα.

Το 1939, η ιατρική ένδειξη συμπληρώνεται για πρώτη φορά με τη λεγόμενη «ηθική ένδειξη», με βάση την οποία θεωρείται πλέον δικαιολογημένη η θανάτωση του εμβρύου, όταν η εγκυμοσύνη οφείλεται σε βιασμό, κατάχρηση ανικάνου προς αντίσταση, αποπλάνηση ανηλίκου ή αιμομιξία.

Το 1947, τροποποιείται για μία ακόμη φορά η ποινική αντιμετώπιση των αμβλώσεων. Για πρώτη φορά η αυτάμβλωση τιμωρείται με ποινή φυλάκισης το πολύ 3 ετών, ενώ η ετεράμβλωση που γίνεται με τη συναίνεση της εγκύου αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης 6 μηνών ως 5 ετών και όταν γίνεται κατά συνήθεια, τιμωρείται με κάθειρξη το πολύ 10 ετών.

Το 1978 με το ν. 821 «περί αφαιρέσεων και μεταμοσχεύσεων βιολογικών ουσιών ανθρώπινης προελεύσεως» διευρύνεται η ιατρική ένδειξη και προβλέπεται ότι η άμβλωση επιτρέπεται ως τη 12η εβδομάδα της εγκυμοσύνης όταν υπάρχει κίνδυνος για την ψυχική υγεία της μητέρας –και όχι όπως προβλεπόταν στο άρθρο 304 § 4 του Ποινικού Κώδικα, μόνο όταν υπάρχει κίνδυνος βαριάς σωματικής βλάβης– και ταυτόχρονα θεσπίζεται για πρώτη φορά η «ευγονική ένδειξη» με βάση την οποία δικαιολογείται η θανάτωση του εμβρύου μέχρι και την 20ή εβδομάδα της κύησης, στις
περιπτώσεις που διαπιστώνονται σοβαρές ανωμαλίες του εμβρύου, οι οποίες συνεπάγονται τη γέννηση παθολογικού νεογνού.

Ο όρος «άμβλωση»

Το 1986, με το ν. 1609 ανατρέπεται ουσιαστικά όλη η ποινική αντιμετώπιση των αμβλώσεων. Ο ίδιος ο όρος «άμβλωση», είναι νομικός όρος που δε χρησιμοποιείται πλέον. Ως ιδεολογικά φορτισμένος, καταργείται και αντικαθίσταται από τον όρο «τεχνητή διακοπή της εγκυμοσύνης».

Τα ποσοστά των αμβλώσεων στην Ελλάδα και η ελλιπής σεξουαλική διαπαιδαγώγηση

Το 2007, το ποσοστό αμβλώσεων στην Ελλάδα έφτανε τις 7,2 αμβλώσεις ανά 1000 γυναίκες σε γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών.

Έρευνα του 2019 έδειξε πως μία στις δέκα έφηβες ηλικίας 15-19 ετών είχε προβεί σε τουλάχιστον μια άμβλωση.

Η Ελλάδα βρίσκεται κάπου στην μέση των αμβλώσεων στην Ευρώπη, με χώρες της βόρειας Ευρώπης να έχουν τα υψηλότερα ποσοστά αμβλώσεων ενώ χώρες της δυτικής και νότιας Ευρώπης τα χαμηλότερα ποσοστά. Μια πανευρωπαϊκή τάση για μείωση του αριθμού των αμβλώσεων, σχετίζεται με την αυξημένη διαθεσιμότητα του χαπιού της επόμενης ημέρας.

Στην Ελλάδα, δεν υπάρχουν συγκεκριμένα δεδομένα για τις τεχνητές εκτρώσεις, ωστόσο υπάρχουν αναφορές πως ο ετήσιος αριθμός τους κυμαίνεται μεταξύ 100.000-150.000, με το 20-25% αυτών, να αφορά νεαρά κορίτσια μικρότερα των 16 ετών.

Η ενημέρωση των παιδιών πρέπει να ξεκινάει από την οικογένεια και το σχολείο επισημαίνουν οι ειδικοί, υπογραμμίζοντας την ανάγκη «εκπαίδευσης» γονέων και εκπαιδευτικών, ώστε να μπορούν να πλησιάσουν τα παιδιά και να τα ενημερώσουν σωστά. Επιπλέον υπογραμμίζουν την ανάγκη εισαγωγής μαθήματος αγωγής υγείας στα σχολεία

Οι ακραίες φωνές και η «Ημέρα του αγέννητου παιδιού»

Παρά το γεγονός ωστόσο ότι οι γυναίκες έχουν κατοχυρώσει συνταγματικά το δικαίωμα στην άμβλωση, υπάρχουν ακόμα ορισμένες φωνές που αντιδρούν απορρίπτοντάς το.

Συνήθως οι φωνές αυτές προέρχονται από συντηρητικούς ή θρησκευόμενους, οι οποίοι θεωρούν παράλογο  την στέρηση της ζωής σε μια ανθρώπινη ύπαρξη, καταγγέλλοντας ότι από την στιγμή που κανένα παιδί δεν ευθύνεται για τη σύλληψή του, είναι απάνθρωπη η «δολοφονία» του.

Όσοι απορρίπτουν τις εκτρώσεις, ισχυρίζονται ότι το έμβρυο δεν είναι ένα κομμάτι του σώματος της εγκύου, αλλά μια ανεξάρτητη ανθρώπινη ύπαρξη.

Η Ιερά Σύνοδος καθιέρωσε πρόσφατα ημέρα κατά των εκτρώσεων ονομάζοντας την «Ημέρα του αγέννητου παιδιού».

Η απόφαση ελήφθη, όπως αναφέρεται σε σχετική εγκύκλιο, με στόχο την προστασία του παιδιού και για να αντιμετωπιστεί το δημογραφικό πρόβλημα. Ως ημέρα υπόμνησης της θέσης της Εκκλησίας κατά των εκτρώσεων επελέγη η πρώτη Κυριακή μετά τα Χριστούγεννα.

Πριν περίπου έναν χρόνο μάλιστα, η Ιερά Σύνοδος πήρε ξεκάθαρη θέση για το θέμα των αμβλώσεων, χαρακτηρίζοντάς τις «φόνο».

«Η Ιερά Σύνοδος λαβούσα υπ’ όψη της τα εσχάτως ανακύψαντα επί του θέματος των εκτρώσεων και βασιζομένη επί της αγίας Γραφής και της Ιεράς Παραδόσεως της Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού εκφράζει την θεολογικήν αυτής θέσιν περί του εμβρύου ως πλήρους και ακεραίου ανθρώπου από της στιγμής της συλλήψεώς του γι’ αυτό και θεωρεί την εκουσία έκτρωση ως φόνο και δεν την αποδέχεται. Επίσης, η Ιερά Σύνοδος, εκτιμώσα την απόφαση της Υπουργού Παιδείας και Θρησκευμάτων αξιοτίμου κ. Νίκης Κεραμέως περί της καταργήσεως στα σχολεία Α/θμίου και Β/θμίου Εκπαιδεύσεως της αργίας της εορτής και της επαναφοράς του εορτασμού των αγίων Τριών Ιεραρχών των προστατών των Γραμμάτων και της Παιδείας (30ή Ιανουαρίου) ως ημέρα εκκλησιασμού και άλλων επικαίρων εκδηλώσεων, απεφάσισε την αποστολή προς αυτήν σχετικού συγχαρητηρίου γράμματος» ανέφερε απόφαση της Ιεράς Συνόδου.

Είχε προηγηθεί η εμφάνιση μιας αφίσας-ντροπής στο μετρό της Αθήνας, που επρόκειτο ουσιαστικά για καμπάνια για τα «αγέννητα παιδιά».

Οι αφίσες «φιλοτεχνήθηκαν» από την οργάνωση «Αφήστε με να ζήσω», η οποία είναι σε άμεση συνεργασία με τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Προστασίας Αγέννητου Παιδιού.

Μια οργάνωση κατά των αμβλώσεων που έγινε γνωστή τον Ιούλιο του 2019, όταν πήρε την… ευλογία της Ιεράς Συνόδου.