Ρεύματα δυσαρέσκειας

Πολύ φοβάμαι ότι όποιος από τις δημοσκοπήσεις της τελευταίας περιόδου κρατήσει κυρίως τη διαρκή δημοσκοπική υπεροχή της κυβέρνησης έναντι της αξιωματικής αντιπολίτευσης απλώς δεν θα έχει διαβάσει τις δυναμικές που αποτυπώνονται σήμερα όχι μόνο σε επίπεδο ερευνών, αλλά και απλής ειδησεογραφίας. Το ίδιο ισχύει και για την προσπάθεια να ενταχθεί ο ομολογουμένως εντυπωσιακός αριθμός μαζικών κινητοποιήσεων των τελευταίων εβδομάδων σε κάποια χορογραφία κομματικής σύγκρουσης ή στη διατήρηση εστιών «κοινωνικού ριζοσπαστισμού» χωρίς απήχηση.

Η πραγματικότητα είναι ότι η ελληνική κοινωνία σήμερα διαπερνάται από υπαρκτές δυναμικές μιας κοινωνικής δυσαρέσκειας που υπερβαίνει τις κομματικές αντιπαραθέσεις και δεν σχηματοποιείται πάντα σε συλλογική πρακτική ή διεκδίκηση. Η πανδημία γεννά ταυτόχρονα ένα διάχυτο άγχος αλλά και ένα αίσθημα πίεσης και κόπωσης από την παράταση των περιοριστικών μέτρων και της οικονομικής, κοινωνικής και ψυχολογικής επίπτωσής τους. Η ασαφής προοπτική της «επόμενης μέρας» δεν υπόσχεται μόνο επιστροφή στην «κανονικότητα», αλλά και αγωνία και ανασφάλεια για το εάν θα ξεπεραστούν τα πολλαπλά πλήγματα. Ενεργά προβλήματα, όπως η κρίση της εκπαίδευσης, γίνονται πιο έντονα και δεν απαντιούνται με λύσεις που επικεντρώνουν σε μια σχεδόν βίαιη επιβολή «ευταξίας». Μεγάλο μέρος των σχετικά νεότερων γενιών εξακολουθεί να βιώνει συνθήκη απογοήτευσης και αποξένωσης από το πολιτικό σύστημα, στοιχείο που αποτυπώνεται και δημοσκοπικά.

Σε αυτό το φόντο η προβολή μιας λογικής «νόμου και τάξης» θα είναι πολλαπλά επικίνδυνη. Θα σημαίνει αδυναμία κατανόησης συλλογικών συμπεριφορών που δεν μπορούν συλλήβδην να θεωρηθούν «ανομικές», καθώς εκπηγάζουν από υπαρκτές κοινωνικές αντιθέσεις, αλλά και θα ενέχει τον κίνδυνο να πυροδοτήσει κοινωνικές εκρήξεις που θα έχουν πια όχι μόνο κρίσιμες θρυαλλίδες αλλά και ορατούς αντιπάλους έναντι των οποίων θα συσπειρώνονται σε δυναμικές ανατροφοδοτούμενες. Κοντολογίς, είναι ακριβώς η συγκυρία όπου το όποιο αίσθημα αυτάρκειας, ακόμη και φαινομενικά δικαιωμένο, πρέπει να αντικαταστήσει η προσεκτική και οξυδερκής ανάγνωση κοινωνικών ρευμάτων που μπορούν σε ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον να καταστούν έως και καθοριστικά.