Βολιβία : Ένα μυστικό βασίλειο «κρύβεται» στη ζούγκλα εδώ και 200 χρόνια

Στις τροπικές κοιλάδες Γιούνγκας της Βολιβίας, περίπου 100 χιλιόμετρα μακριά από τη Λα Παζ, κρυμμένη ανάμεσα στα ταπίρ, τους ιαγουάρους και τις διοπτροφόρες αρκούδες, βρίσκεται μια μοναδική κοινότητα, που παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστη στον έξω κόσμο, εδώ και σχεδόν 200 χρόνια.

Πρόκειται για το Βασίλειο των Αφρο-Βολιβιανών, την πνευματική πρωτεύουσα χιλιάδων Βολιβιανών αφρικανικής καταγωγής και ένα από τα ελάχιστα βασίλεια που επιβιώνουν στην αμερικανική ήπειρο.

Οι σχεδόν 2.000 κάτοικοι αυτού του μυστικού, ταπεινού βασιλείου, ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και ζουν πλάι στα χωράφια τους, όπου καλλιεργούν κακάο, εσπεριδοειδή και καφέ. Στη Μουρουράτα, ένα χωριό περίπου 350 κατοίκων, κοτόπουλα ελευθέρας βοσκής κακαρίζουν στους χωματόδρομους, τα παιδιά παίζουν στους δρόμους και οι άνδρες και οι γυναίκες εργάζονται στη γη και βυθίζονται στο δάσος για να φέρουν λίγα ακόμη κούτσουρα για τη φωτιά. Άλλοι κάθονται μπροστά στα σπίτια τους, με τις τσίγκινες σκεπές, χαιρετούν τους περαστικούς και περιμένουν να δουν τα πρώτα αστέρια να εμφανίζονται κατά το σούρουπο.

Οι Αφρο-Βολιβιανοί είναι απόγονοι των υπόδουλων Δυτικοαφρικανών που μεταφέρθηκαν βίαια στη χώρα από τους Ισπανούς, μεταξύ του 16ου και του 19ου αιώνα, για να εργαστούν στα ορυχεία του Ποτόσι, μιας πόλης στη νοτιοδυτική Βολιβία που στις αρχές του 17ου αιώνα είχε μεγαλύτερο πληθυσμό από το Λονδίνο.

Σύμφωνα με τον Εντουάρντο Γκαλεάνο, δημοσιογράφο από την Ουρουγουάη, τα ορυχεία είναι διαβόητα καθώς κόστισαν τις ζωές περίπου 8 εκατομμυρίων υπόδουλων αυτοχθόνων Νοτιοαμερικανών και Αφρικανών μέσα σε τρεις περίπου αιώνες. Πολλοί εξ αυτών πέθαναν εξαιτίας της υπερκόπωσης, του υποσιτισμού και των ακραίων χαμηλών θερμοκρασιών της περιοχής.

Στο βιβλίο του Los Afroandinos de los Siglos CVI al XX, ένας πρώην Βολιβιανός βουλευτής, ο Χόρχε Μεδίνα, που είναι και ο ίδιος Αφρο-Βολιβιανός, εξηγεί ότι οι πρόγονοί του δεν μπορούσαν να προσαρμοστούν στον κρύο καιρό του Ποτόσι, στα υψίπεδα της νότιας Βολιβίας. Στις αρχές του 19ου αιώνα, μετακινήθηκαν στα θερμά Γιούνγκας για να εργαστούν στις ισπανικών συμφερόντων φυτείες της περιοχής. Εκεί, εντέλει, σχηματίστηκε αυτό το ανεπίσημο «βασίλειο» το 1820, από μια ομάδα υπόδουλων Αφρο-Βολιβιανών. Αν και αυτή η μικροσκοπική μοναρχία ανέκαθεν λειτουργούσε κατά βάση με όρους φυλής, 187 χρόνια μετά την ίδρυσή του, το βασίλειο αναγνωρίστηκε και επισήμως από τη βολιβιανή κυβέρνηση το 2007.

Η Μουραράτα είναι το κέντρο του βασιλείου και εκεί βρίσκεται και η έδρα του βασιλεία των Αφρο-Βολιβιανών, Χούλιο Μπονιφάθ Πινέδο, ο οποίος «διοικεί» την κοινότητα των 2.000 κατοίκων – αν και θα ήταν δύσκολο να τον αναγνωρίσει κανείς, αφού δεν διαφέρει ως προς τον τρόπο ζωής του από τους υπόλοιπους πολίτες. Στην πραγματικότητα, αν βρισκόσασταν ποτέ στη Μουραράτα, μπορεί και να αγοράζατε ένα τσαμπί μπανάνες απευθείας από τον βασιλιά χωρίς να το καταλάβετε ποτέ, καθώς του ανήκει ένα μικρό μανάβικο στο πίσω μέρος του μικρού σπιτιού του, που είναι φτιαγμένο από τούβλα και τσιμέντο.

Μαζί του εργάζεται και η σύζυγός του, η βασίλισσα Αντζέλικα Λαρέα. Από τον κήπο τους πωλούν και μανταρίνια, πορτοκάλια, αλλά και κονσέρβες κι συσκευασμένα μπισκότα, καθώς και ορισμένα είδη πρώτης ανάγκης. Σε ηλικία 78 ετών, ο Πινέδο παραμένει δραστήριος, απλώνοντας φύλλα κόκας σε ένα μεγάλο γαλάζιο ύφασμα.

«Αυτά τα φύλλα τα μάζεψα από το μικρό μου χωράφι. Εκθέτοντάς τα στον δυνατό ήλιο του μεσημεριού, είναι έτοιμα μέσα σε λίγες ώρες. Μετά τα βάζω σε σακιά για τα φορτηγά που θα τα μεταφέρουν στις αγορές της Λα Παζ», εξηγεί μιλώντας στο BBC. Εδώ και αιώνες, οι αυτόχθονες των Άνδεων μασούν τα φύλλα της κόκας ή τα βράζουν σε τσάι για να καταπολεμήσουν το αίσθημα της πείνας και της εξάντλησης και να προσαρμοστούν στα χαμηλά επίπεδα οξυγόνου των τεράστιων υψομέτρων όπου κινούνται.

Σε μια μικρή τηλεόραση, η βασίλισσα Δόνα Αντζέλικα παρακολουθεί μια σαπουνόπερα. Η ταπεινή συμπεριφορά τους τους έχει χαρίσει τον σεβασμό των υπηκόων τους.

Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή της Βολιβίας, το 2012, περισσότεροι από 23.000 άνθρωποι αυτοχαρακτηρίζονται Αφρο-Βολιβιανοί. Όμως αν λάβουμε υπόψη μας και εκείνους που έλκουν την καταγωγή τους από διαφορετικές κοινότητες, ο αριθμός ενδέχεται να ξεπερνά τους 40.000 σύμφωνα με τον Μεδίνα. Αν και η Αφρο-Βολιβιανή διασπορά έχει απλωθεί σε όλη την χώρα – και τον κόσμο – στη διάρκεια των τελευταίων αιώνων, οι ρίζες τους και ο βασιλιάς τους θα βρίσκονται πάντα στις Γιούνγκας.

Ο Πινέδο είναι ο πρώτος μονάρχης του βασιλείου που αναγνωρίστηκε επίσημα, χάρη στην ευρύτερη αναγνώριση των μειονοτήτων της Βολιβίας, όταν ο Έβο Μοράλες έγινε ο πρώτος αυτόχθονας πρόεδρος της χώρας το 2006.

Η εξουσία ενός Αφρο-Βολιβιανού βασιλιά, μοιάζει πολύ με εκείνη ενός παραδοσιακού αρχηγού φυλής. Ο Πινέδο δεν συλλέγει φόρους ούτε έχει δική του αστυνομία. «Ο τίτλος μου είναι κυρίως συμβολικός», εξηγεί στο BBC. «Δεν είμαι σαν εκείνους τους πλούσιους βασιλιάδες στην Ευρώπη, όμως εκπροσωπώ την Αφρο-Βολιβιανή κοινότητα και αυτό αποτελεί τεράστια ευθύνη για εμένα».

Η Λαρέα προσθέτει: «Σε περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ δύο Αφρο-Βολιβιανών, έρχονται και του ζητούν τη συμβουλή του». Στη συνέχεια εξηγεί στους δημοσιογράφους του BBC τη θρυλική καταγωγή του συζύγου της: «Οι πρόγονοί του ήταν βασιλιάδες στην Αφρική. Έτσι ξεκίνησε».

Σύμφωνα με τον Πινέδο, όταν οι πρόγονοί του έφτασαν στις Γιούνγκας το 1820, ένας από τους συγγενείς του, ο Ουτσίτσο, έκανε μπάνιο στο ποτάμι και οι Αφρικανοί σύντροφοί του παρατήρησαν ότι στον κορμό του είχε σημάδια που θύμιζαν τα μέλη μιας αφρικανικής βασιλικής οικογένειας. Αποδείχθηκε ότι ο Ουτσίτσο ήταν ένας πρίγκιπας από το αρχαίο Βασίλειο του Κονγκό και οι υπόλοιποι σκλάβοι τον αναγνώρισαν ως τέτοιο.

Ο Πινέδο έδειξε στους δημοσιογράφους ένα παλιό έγγραφο ταυτότητας που φυλούσε σε ένα ντουλάπι. «Αυτός ήταν ο παππούς μου, ο Μπονιφάτσιο, που έγινε βασιλιάς το 1932», εξήγησε. Ο βασιλιάς Μπονιφάτσιο έκανε μόνο κόρες, οπότε το βασίλειο έμεινε χωρίς βασιλιά επί 38 χρόνια. Το 1992, η κοινότητα έστεψε τον Πινέδο. Το 2007, ο Μροάλες επέκτεινε την αναγνώριση των εθνικών μειονοτήτων της Βολιβίας και ο Μεδίνα άσκησε πιέσεις για επίσημη τελετή στέψης του Πινέδο στη Λα Παζ – πράγμα που κατάφερε.

Ο Πινέδο και η Λαρέα έχουν ένα γιο, τον πρίγκιπα Ρολάνδο. Στα 26 του χρόνια, σπουδάζει νομική σε πανεπιστήμιο της Λα Παζ και ο μελλοντικός του ρόλος ως βασιλιά τον απασχολεί πολύ. «Θα ήθελα να συνεχίσω τις πιέσεις για την περαιτέρω αναγνώριση και ορατότητα της Αφρο-Βολιβιανής κοινότητας, όπως έκανε και ο πατέρας μου μέχρι τώρα», σημείωσε.

Ένας τοίχος στο σπίτι του Πινέδο, γεμάτος φωτογραφίες από τελετές στέψης και καδραρισμένα επίσημα έγγραφα τραβά την προσοχή των δημοσιογράφων που του ζητούν να τους δείξει το στέμμα του.

Πράγματι, ο βασιλιάς ανεβαίνει τη σκάλα και επιστρέφει με το στέμμα του – φυλαγμένο σε ένα κουτί από μπισκότα.