Κύπρος : Σοβαρές καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις αιτούντων άσυλο

Η Επίτροπος για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, Ντούνια Μιγιάτοβιτς, απέστειλε επιστολή προς την κυπριακή κυβέρνηση, μέσω της οποίας την παροτρύνει να βελτιώσει τη στάση της απέναντι στους αυξανόμενους αριθμούς αιτούντων άσυλο που καταλήγουν στις ακτές της χώρας.

Η Κύπρος έγινε αποδέκτης δριμείας κριτικής, εν μέσω αυξανόμενων καταγγελιών για επαναπροωθήσεις, καθώς οι κρατικές αρχές φέρονται να επιχειρούν να αντιμετωπίσουν την εντεινόμενη μεταναστευτική κρίση με παράνομα μέσα.

Στην επιστολή που δημοσιεύθηκε στην πέμπτη επέτειο της συμφωνίας Τουρκίας-ΕΕ για τον περιορισμό των προσφυγικών ροών, η Μιγιάτοβιτς αποκάλεσε τις επαναπροωθήσεις παράνομες και αιτήθηκε την διερεύνησή τους.

«Έχω λάβει μια σειρά εκθέσεων που αναφέρουν ότι βάρκες που μεταφέρουν μετανάστες, ανάμεσα στους οποίους και άτομα που ενδέχεται να χρήζουν διεθνούς προστασίας, απωθούνται κατά τις προσπάθειές τους να αποβιβαστούν στην Κύπρο και στη συνέχεια επαναπροωθούνται, ορισμένες φορές βίαια», έγραψε στην επιστολή της προς τον υπουργό εσωτερικών της χώρας, Νίκο Νούρη.

Σε αντίθεση με την Ελλάδα, όπου οι αφίξεις έχουν μειωθεί δραματικά, η Κύπρος αντιμετωπίζει ραγδαία αύξηση των μεταναστευτικών ροών. Ως το πλέον νοτιοανατολικό κράτος της Ευρώπης, το νησί αυτή τη στιγμή έχει τις περισσότερες κατά κεφαλήν αιτήσεις ασύλου στο σύνολο των 27 κρατών-μελών, σύμφωνα με τις ελληνοκυπριακές αρχές.

Σε ανακοίνωσή του, το υπουργείο εσωτερικών ισχυρίστηκε ότι οι αιτούντες άσυλο αντιστοιχούν στο 4% του πληθυσμού της χώρας, «ένα εξαιρετικά υψηλό ποσοστό, δεδομένου ότι σε όλα τα υπόλοιπα κράτη-μέλη το ποσοστό βρίσκεται κοντά στο 1%». Οι αιτήσεις υπερπενταπλασιάστηκαν στο διάστημα μεταξύ του 2015 και του 2019.

Ο Νούρης πρόσφατα δήλωσε στον Guardian ότι «η Κύπρος απλώς δεν έχει άλλο χώρο», λέγοντας ότι ο εθνικός διχασμός στο εσωτερικό του νησιού, ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης με την Τουρκία, έχει εντείνει περαιτέρω το πρόβλημα. «Η πλειοψηφία των αιτούντων άσυλο περνούν διασχίζοντας το κατεχόμενο από τους Τούρκους τμήμα του νησιού», δήλωσε.

Η άρνηση της Τουρκίας να αναγνωρίσει την Κυπριακή Δημοκρατία – και η αντ’ αυτού εκ μέρους της αναγνώριση μόνο του τουρκοκυπριακού τμήματος που βρίσκεται υπό την ηγεσία της σκληροπυρηνικής δεξιάς – έχει δυσκολέψει ακόμη περισσότερο τη διαχείριση του ζητήματος, σύμφωνα με την ελληνοκυπριακή πλευρά.

Μάλιστα, η ελληνοκυπριακή κυβέρνηση έχει κατηγορήσει την Άγκυρα για σκόπιμη παραβίαση της συμφωνίας με την ΕΕ, με στόχο τη δημιουργία μιας νέας μεταναστευτικής διαδρομής στην ανατολική Μεσόγειο – και εντέλει την αλλαγή του πολιτισμικού χαρακτήρα του νησιού.

Την περασμένη εβδομάδα, οι ελληνοκυπριακές αρχές άρχισαν να τοποθετούν συρματόπλεγμα στην πράσινη γραμμή, σε μια προσπάθεια να αποτρέψουν τις περαιτέρω αφίξεις. Οι περισσότεροι μετανάστες είναι νεαροί άνδρες από την Ασία, την Αφρική και τη Μέση Ανατολή, με τις αρχές να περιγράφουν τους περισσότερους εξ αυτών ως «οικονομικούς μετανάστες».

Η Μιγιάτοβιτς έγραψε ότι αναγνωρίζει πως οι αύξηση των αφίξεων δημιουργεί «σημαντικές προκλήσεις», όμως υπογράμμισε την ανάγκη της βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης στα κέντρα κράτησης, κάνοντας λόγο για συνωστισμό, έλλειψη υγιεινής και δυσκολίες στην πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες.

«Παροτρύνω τις κυπριακές αρχές να ευθυγραμμίσουν τα κέντρα αποδοχής με τις προϋποθέσεις που ορίζονται από τα ανθρώπινα δικαιώματα και να διασφαλίσουν ότι οι αιτούντες άσυλο και οι μετανάστες θα απολαμβάνουν επαρκή πρόσβαση σε όλες τις αναγκαίες υπηρεσίες», τόνισε.

Περισσότερα από 1.500 άτομα κρατούνται σε πρώην στρατιωτική βάση λίγο έξω από τη Λευκωσία, η οποία είναι σχεδιασμένη για τη φιλοξενία 1.000 ατόμων. Το κέντρο, που περιγράφηκε από το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ως βρώμικο και γεμάτο έντομα, αρχικά επρόκειτο να αποτελέσει κέντρο υποδοχής κατά την πρώτη είσοδο των αιτούντων άσυλο, οι οποίοι στη συνέχεια θα αποχωρούσαν από αυτό μετά από τρεις ημέρες. Όμως σχεδόν όλοι τους έχουν περάσει εκεί ολόκληρους μήνες, εξαιτίας της ανικανότητας των αρχών να διαχειριστούν τον όγκο των αιτήσεων.

Σε δική του επιστολή προς την Επίτροπο, ο Νούρης διέψευσε την εμπλοκή της κυπριακής ακτοφυλακής σε επαναπροωθήσεις, λέγοντας ότι κατά την άφιξη βαρκών από τον Λίβανο, η Λευκωσία ήρθε σε διαπραγματεύσεις με τη Βηρυτό πριν δώσει εντολή για την επιστροφή μεγάλου μέρους των σκαφών.

Η Κύπρος, όπως και η Ελλάδα και άλλα κράτη του ευρωπαϊκού νότου, διαμαρτύρεται ότι είναι αναγκασμένη να αντιμετωπίσει δυσανάλογα πολλές αφίξεις, εξαιτίας της γεωγραφίας της. Και δεν έχει πολλούς λόγους να ελπίζει ότι τα υπόλοιπα κράτη-μέλη θα επωμιστούν μέρος αυτής της ευθύνης, επιτρέποντας την έλευση προσφύγων στη δική τους επικράτεια. Το κοινό σύμφωνο για το άσυλο και τη μετανάστευση που αναμένεται να αποκαλύψουν οι Βρυξέλλες, κατά πάσα πιθανότητα θα αντιμετωπίσει τις αντιδράσεις της Ουγγαρίας, της Πολωνίας και των κρατών του Βίσεγκραντ.

Πέντε χρόνια μετά τη σύναψή της, η συμφωνία της ΕΕ με την Τουρκία συνεχίζει επίσης να προκαλεί εντάσεις, με ανθρωπιστικές οργανώσεις να την αποκαλούν ανθρωπιστική αποτυχία που στιγματίζει το ιστορικό της ΕΕ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Περίπου 15.000 άνδρες, γυναίκες και παιδιά παραμένουν εγκλωβισμένοι στα νησιά του Αιγαίου ως αποτέλεσμα των πολιτικών συγκράτησης των ροών που περιλαμβάνονται στη συμφωνία, με τους ειδικούς σε ζητήματα τραύματος να κάνουν λόγο για κρίση ψυχικής υγείας που μαστίζει αυτούς τους ανθρώπους.

«Οι αιτίες για τη συντριπτική αίσθηση απελπισίας και απόγνωσης των ανθρώπων αυτών μπορούν να εντοπιστούν σε αυτή την πολιτική απόφαση, που έχει αφήσει τους ανθρώπους να υποφέρουν σε στρατόπεδα που χαρακτηρίζονται από συνωστισμό και έλλειψη πόρων», δήλωσε η Ίμοτζεν Σάντμπερι, διευθύντρια πολιτικής και υπεράσπισης της Διεθνούς Επιτροπής Διάσωσης στην Ευρώπη, μιλώντας στον Guardian.

«Σε αυτό το τραγικό ορόσημο, καλούμε τους Ευρωπαίους ηγέτες να δώσουν τέλος στη συνεχιζόμενη αθλιότητα, μεταφέροντας άμεσα τους ανθρώπους από τα νησιά σε πιο κατάλληλους τόπους διαμονής στην ενδοχώρα».

«Οι ηγέτες της ΕΕ είναι μπροστά σε μια δύσκολη επιλογή. Μπορούν να συνεχίσουν να αποποιούνται τις ευθύνες τους για την ίδια τους τη μεταναστευτική πολιτική και να αφήσουν τους ανθρώπους να υποφέρουν στα σύνορά τους ή να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να εκπληρώσουν τις ηθικές και νομικές τους υποχρεώσεις να τους προστατεύσουν».

Με πληροφορίες από Guardian