Χαρωπή απέχθεια

Ηκρίση είναι κάτι πιο ολικό από τους διάφορους επιμερισμούς της. Ενώ ξεκίνησε ως μείωση εισοδημάτων και ανατροπή του κοινωνικού συμβολαίου, εξελίχθηκε σε κοινωνική, πολιτιστική, ταυτοτική, εκδηλώνεται και ως κλιματική, με μεγάλες  φυσικές καταστροφές και τον τελευταίο χρόνο, ως υγειονομική. Η σύμπλεξη και αλληλοδιαδοχή κρίσεων έχει μετουσιωθεί σε  μαζική εμπέδωση μιας κουλτούρας αστάθειας. Οι πολίτες έχουν προετοιμαστεί για το χειρότερο, ήτοι, το «χειρότερο» αποτελεί την πιο επιδραστική και ρυθμιστική  αξία. Η αντιστροφή της πιθανότητας από την προσδοκία του καλύτερου, στην προετοιμασία για το χειρότερο, δηλαδή η αναμονή ενός σκοτεινού μέλλοντος, εντείνει τον ανορθολογισμό, αποδιοργανώνει άμυνες, εκτραχύνει και διαμορφώνει θέση, αγωγή, νοοτροπία, κοινωνικούς επιχρωματισμούς. Δημιουργεί μια μεμβράνη βίας, συχνά τερατωδίας.

Δεν είναι πλέον μόνο η οικονομική κατάπτωση, ούτε η στατιστική περιγραφή της οικονομίας (δηλαδή η συχνά αόρατη στον πολίτη, μακροοικονομία), όσο η πολιτιστική τους μετάφραση: οι κατεστραμμένοι κοινωνικοί, ταξικοί, διαπολιτικοί και διακομματικοί  κώδικες. Το «ασυνεννόητο» συνορεύει με το ανειρήνευτο και το αποκρουστικό.

Η κατάρρευση κάθε κοινόκτητης παραδοχής, από αυτές που θεωρήσαμε κερδισμένες και για πάντα θεσμοποιημένες, όπως η δημοκρατία, το  κράτος δικαίου, η οργάνωση και η κοινωνική διασύνδεση του δικαιώματος κ.λπ., φοβάμαι δεν είναι υπερβάσιμη. Σε κρίση βυθίζονται και η έννοια του δικαίου και η έννοια του δικαιώματος και η έννοια της διεκδίκησης και η έννοια της νομοθετικής κατασκευής.

Η απρόκλητη αστυνομική βία, αντιστοιχεί μεν σε μια θεώρηση της βαθιάς, άτυπης και διάσπαρτης Ακροδεξιάς, επιτρέπεται ίσως από ορισμένους κυβερνητικούς, αντιστοιχεί όμως και σε μια μεγάλη κοινωνική ενδοτικότητα ή ακόμα χειρότερα σε μια επιθετικότητα, που θέλει τον διαμεσολαβητή της, που θέλει τον «εκπρόσωπό» της. Κάποιοι θέλγονται από το «ξύλο στο απλυταριό» (κατά την έκφραση ενός διανοούμενου της καταστολής), γίνονται οι θεατές μιας αρένας κατασπάραξης ή συντριβής κάποιου άλλου. Είναι πρωτόγονο, γίνεται εδραίο.

Πολιτική ερμηνεία του φαινομένου δεν δίδεται,  αφού και η αναλυτικά αρχαϊκή, πολιτική, γίνεται όμηρος της ολίσθησης. Εν μέρει την επιτρέπει, εν μέρει την παρακολουθεί, εν μέρει συλλέγει ή καταγγέλλει τα περιστατικά της, χωρίς την ερμηνεία τους.

Ακριβώς, λοιπόν, επειδή έχουμε για πολλά χρόνια μια αλυσίδα κρίσεων, οι οποίες    αλληλοτροφοδοτούνται, συντίθενται και παράγουν θεσμικό χώρο (δηλαδή νόμους, ρυθμίσεις, κανονιστικές πράξεις),  «χρειαζόμαστε» όσο ποτέ σκεπτόμενους, ψύχραιμους, διαπεραστικούς, δημοκρατικά καλλιεργημένους πολίτες. Πολίτες που να μπορούν να αφομοιώσουν τον κλονισμό, χωρίς να αποδομηθεί η ταυτότητα, η οικογενειακή, η κοινωνική τους άρθρωση. Μοιάζει με αφόρητη πολιτική κοινοτοπία η έννοια «δημοκρατική κουλτούρα», ενώ – κατά τη γνώμη μου – γίνεται επείγουσα διεκδίκηση. Και αυτή, ως δεσπόζουσα, θα μπορούσε να αποτελέσει το ισχυρό πολιτικό πρωτόκολλο, θα μπορούσε να εισηγηθεί και σχεδιάσει την ισχυρότερη πολιτική ανασυγκρότηση.

Μπα. Το πιθανότερο είναι ότι η χώρα και η πολιτική, ενσωματώνονται στις συνωμοσίες, τα μίση, τις αντιζηλίες, τη δηλητηριώδη  υποτακτικότητα, τη μικρόψυχη ωμότητα, τη γλώσσα των ρεάλιτι. Χώρα «ρεάλιτι», χαρωπής απέχθειας.