Η αλλαγή ταπετσαρίας σε μία πολυθρόνα αποκάλυψε το… ναζιστικό παρελθόν της

Στην ταπετσαρία παλιάς πολυθρόνας βρέθηκαν ντοκουμέντα και η ταυτότητα αντισυνταγματάρχη των SS. Ο ιστορικός Ντάνιελ Λι άρχισε έρευνες που έγιναν συναρπαστικό βιβλίο.

Κρυφή ιστορία

Υπάρχουν αντικείμενα με τη δική τους κρυφή ιστορία. Ισως, μάλιστα, να κάθεστε πάνω σε ένα τέτοιο αντικείμενο την ώρα που διαβάζετε αυτήν την ιστορία, αληθινή πέρα για πέρα. Που δεν θα μπορούσατε επ’ ουδενί να φανταστείτε.

Την ιστορία μιας αναπαυτικής πολυθρόνας που οδήγησε στην αποκάλυψη της βιογραφίας ενός ναζιστή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, του αντισυνταγματάρχη των SS Ρόμπερτ Γκρίζινγκερ, και έγινε συναρπαστικό βιβλίο.

Στουτγάρδη, Βερολίνο, Πράγα, Νέα Ορλεάνη…

Ντάνιελ Λι, Η πολυθρόνα, Εκδόσεις dtv

Την πολυθρόνα αγόρασε τέλος του 1960 στην Πράγα φοιτήτρια χωρίς να ρωτήσει τον προηγούμενο κάτοχο πώς έφτασε στα χέρια του.

Eπρεπε να περάσουν δεκαετίες για να «μιλήσει» το ίδιο το έπιπλο. Με ποιον τρόπο; Το 2011 ο ιστορικός Ντάνιελ Λι μόλις έπαιρνε το διδακτορικό του, όταν φίλη τού σύστησε σε πάρτι γυναίκα, που του ζήτησε συμβουλή.

Του διηγήθηκε λοιπόν ότι η μητέρα της, εντελώς ανίδεη, έδωσε αναπαυτική πολυθρόνα σε ταπετσιέρη στο Aμστερνταμ για να αλλάξει ύφασμα. Eκπληκτος ο άνθρωπος ανακάλυψε ότι μέσα ήταν ραμμένα προσωπικά έγγραφα με ναζιστικές σφραγίδες και διαβατήριο με το όνομα Ρόμπερτ Γκρίζινγκερ.

«Εξαιρετικά συναρπαστικό»

Της τα πέταξε στα μούτρα μαζί με την πολυθρόνα, λέγοντάς της ότι δεν εργάζεται για ναζιστές.

Ο Λι πήρε τα ντοκουμέντα μαζί με το διαβατήριο και αποφάσισε να ανακαλύψει την ιστορία του Ρόμπερτ Γκρίζινγκερ. «Το να βρει κανείς κάτι κρυμμένο σε μια πολυθρόνα είναι εξαιρετικά συναρπαστικό, διότι εμπεριέχει πολύ μυστήριο» λέει στο γερμανικό ειδησεογραφικό πρακτορείο, ο ιστορικός στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου.

«Τέτοια ευρήματα όμως δεν είναι και τόσο σπάνια. Oταν κάνω τέτοιες ερωτήσεις σε τεχνίτες, συχνά μου διηγούνται απίστευτες ιστορίες από ανάλογα ευρήματα στα πιο διαφορετικά αντικείμενα» λέει.

Ο Λι ξεκίνησε την έρευνα που τον οδήγησε στη Στουτγάρδη, το Βερολίνο, την Πράγα, τις ΗΠΑ αλλά και την Ελβετία.

Στην Στουτγάρδη με τη βοήθεια τηλεφωνικού καταλόγου βρήκε τον ανιψιό του Γκρίζινγκερ και έμαθε ότι εκεί είχε γεννηθεί. Ο ανιψιός μάλιστα ζούσε στο ίδιο σπίτι και εμφανίστηκε ανοιχτός να βοηθήσει στην έρευνα.

Το ημερολόγιο της νεκρής μητέρας του

«Ενιωσα ξαλαφρωμένος που δεν νόμισε ότι ήμουν ολοκληρωτικά τρελός» λέει ο Λι. Στην Στουτγάρδη έπεσε πάνω σε ημερολόγιο της νεκρής μητέρας του.

Οσο περισσότερο συνέχιζε το ταξίδι πίσω στον χρόνο, τόσο περισσότερο αναγκάζονταν να αναθεωρήσει την αρχική του εντύπωση. «Οταν στην Πράγα ανακάλυψα ότι ήταν από τους SS, σοκαρίστηκα».

Με τα εσωτερικά του μάτια φαντάζονταν ξαφνικά τον Γκρίζινγκερ με τη μαύρη στολή αντισυνταγματάρχη των SS να κυνηγά Εβραίους στους δρόμους. Η ιστορία του ανήκει σε μια από τις πολλές περιπτώσεις ανώνυμων δραστών, των οποίων οι πράξεις έχουν καταστρέψει τόσες πολλές ζωές, που όμως οι βιογράφοι τους δεν έχουν ποτέ αποκαλύψει κάτι.

Ανθρωποι-θηρία

26 Νοεμβρίου 1945: Ο Χέρμαν Γκέρινγκ παίρνει το πρωινό του κατά της διάρκεια της δίκης της Νυρεμβέργης. Υπήρξαν όμως και πολλοί άγνωστοι δράστες.

Οι βιογραφίες των ηγετικών στελεχών του ναζιστικού καθεστώτος, όπως του Χέρμαν Γκέρινγκ ή του Αλμπερτ Σπέερ είναι γνωστές.

Αλλά σε ιστορίες αγνώστων, όπως αυτή του Ρόμπερτ Γκρίζινγκερ, μπορεί κανείς να διαπιστώσει ότι ο εθνικοσοσιαλισμός δεν έπεσε ξαφνικά από τον ουρανό, αλλά το έδαφος είχε προλειανθεί από αντισημιτικό και ρατσιστικό κοσμοείδωλο.

Το βιβλίο του Λι είναι παράλληλα και ένα ταξίδι στη γερμανική ιστορία ανάμεσα στο 1848 και τα πρώτα χρόνια μετά την ίδρυση της Ομοσπονδιακής Γερμανίας.

Πηγαίνει σε βάθος

Ο Λι υφαίνει με επιδέξιο τρόπο ιστορικά γεγονότα με την προσωπική ιστορία του Γκρίζινγκερ και πηγαίνει σε βάθος. Από την κόρη του Γκρίζινγκερ ο Λι μαθαίνει μια ιστορία του πατέρα της.

Οταν διασχίζοντας δρόμο, πήρε στο χέρι τραυματισμένο γατάκι και το μετέφερε στον κτηνίατρο γεμίζοντας τη στολή του με αίμα.

«Τους ανθρώπους να τους παρουσιάζεις μόνο ως θηρίο δεν βοηθάει πολύ για να αντιληφθεί κανείς τι συνέβη τότε» λέει ο Λι. «Αυτοί οι άνθρωποι συχνά συμπεριφέρονταν κανονικά, αλλά μπορούσαν πολύ γρήγορα να μεταμορφωθούν σε έναν πονηρό και αναίσθητο άνθρωπο, άνθρωποι σαν τον Γκρίζινγκερ έστησαν, όπως εκατομμύρια άλλοι, το εθνικοσοσιαλιστικό σύστημα» αναφέρει.

Ο συγγραφέας και ιστορικός Ντάνιελ Λι

Ο Λι, που είναι ο ίδιος Εβραίος, δεν είναι μόνο ιστορικός σε αυτήν την ιστορία. Σε μια από τις συζητήσεις με την κόρη του Γκρίζινγκερ της αποκάλυψε το ναζιστικό παρελθόν του πατέρα του.

Ξαφνικά αισθάνθηκε ότι άλλαζαν οι ρόλοι στη συζήτηση, ξαφνικά τις ερωτήσεις δεν έθετε εκείνος για τον πατέρα της, αλλά εκείνη για τον δικό του πατέρα.

«Μετά τον πόλεμο πολλοί τυλίχτηκαν μέσα στη σιωπή» λέει και προσθέτει ότι «Οι γονείς αρνούνταν να απαντήσουν σε ερωτήσεις, ανέπτυξαν στρατηγική για το πώς να αποφεύγουν τις ερωτήσεις».

Θύμα των ναζιστών

Ο Λι ως ιστορικός ερεύνησε και την ιστορία της δικής του οικογένειας, που για ένα διάστημα όταν ζούσε στο Κίεβο είχε πέσει θύμα των ναζιστών.

Η γιαγιά του που μετανάστευσε από την Πολωνία στη Βρετανία πολύ πριν ανέλθει ο Χίτλερ στην εξουσία, νιώθει άβολα με το πεδίο έρευνας του εγγονού της.

Μια μέρα της έδειξε το διαβατήριο του Γκρίζινγκερ. «Σκέφτηκα ότι θα την ενδιέφερε, αλλά το μόνο που είπε ήταν: Πάρτο από το σπίτι μου και μην μου τα ξαναδείξεις ποτέ».

Πηγή: Deutche Welle