Τουρκία : Σε κατάσταση σοκ λίρα και χρηματιστήριο, ανοιχτό το σενάριο capital controls

Σε ελεύθερη πτώση βρίσκονται σήμερα το νόμισμα και το χρηματιστήριο της Τουρκίας, ενώ το κόστος δανεισμού της χώρας έχει εκτιναχθεί στα υψηλά των τελευταίων 22 μηνών. Το νέο αυτό σοκ εκδηλώνεται, μάλιστα, σε μια κομβική περίοδο για τις σχέσεις της Τουρκίας τόσο με τις ΗΠΑ όσο και με την ΕΕ, ακόμη όμως και με τη Ρωσία, κάτι που αναγκάζει τον Ταγίπ Ερντογάν να κινείται κυριολεκτικά πάνω σε… κινούμενη άμμο.

Η δραματική εικόνα στις αγορές είναι αποτέλεσμα της «απόλυσης» του διοικητή της κεντρικής τράπεζας, Νατσί Αγκμπάλ, από τον Ερντογάν στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου – του τέταρτου μέσα σε διάστημα 20 μόλις μηνών. Αιτία για την απόφαση του Τούρκου προέδρου ήταν η οργή που του προκάλεσε η αύξηση του βασικού επιτοκίου δανεισμού κατά 200 μονάδες βάσης (από το 17% στο 19%), την περασμένη Πέμπτη, στην οποία προχώρησε ο Αγκμπάλ χωρίς την έγκρισή του.

Η τουρκική λίρα, συγκεκριμένα, πραγματοποίησε εντυπωσιακή «βουτιά» στις αγορές της Ασίας, με την ισοτιμία της να αγγίζει τα ιστορικά χαμηλά των 8,524 λιρών ανά δολάριο – έναντι 7,22 λιρών ανά δολάριο που είχε κλείσει η συνεδρίαση της Παρασκευής.

Ανάλογη εικόνα επικράτησε και μετά το άνοιγμα των ευρωπαϊκών και αμερικανικών αγορών, αποτυπώνοντας το μέγεθος του πλήγματος για το τουρκικό νόμισμα, το οποίο έχει απωλέσει πάνω σχεδόν τα δύο τρίτα της αξίας του από τα επίπεδα του 2018. Η ισοτιμία του τουρκικου νομίσματος κινείται από τις αρχές της συνεδρίασης κοντά στις 8 λίρες ανά δολάριο, όπου έχει διαμορφωθεί ένα ισχυρό επίπεδο αντίστασης.

Η κατάσταση επηρέασε, όπως ήταν φυσικό και το χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης. Η πτώση του δείκτη ήταν δε τόσο βίαιη και απότομη ώστε η διοίκησή του αναγκάστηκε να διακόψει προσωρινά τη συνεδρίαση, στις 9.30 ώρα Ελλάδας, όταν αυτή είχε φτάσει στο 6,65%. Στη συνέχεια, ο δείκτης έφτασε να υποχωρεί μέχρι και κατά σχεδόν 10%.

Με… άρωμα Halkbank

Το ζητούμενο τώρα είναι πόσα αποθέματα διαθέτει ο νέος διοικητής της κεντρικής τράπεζας και εκλεκτός του Ερντογάν, Σαχάπ Καβτσίογλου, προκειμένου να συγκρατήσει την περαιτέρω κατρακύλα της ισοτιμίας και να αποφύγει μια νέα εκτίναξη του πληθωρισμού, που ήδη «τρέχει» με ρυθμό κοντά στο 16%.

Υπενθυμίζεται ότι πέρυσι, σύμφωνα με την Goldman Sachs, οι τουρκικές τράπεζες ξόδεψαν περισσότερα από 100 δισεκατομμύρια δολάρια για να υποστηρίξουν τη λίρα, «στερεύοντας έτσι τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας. Το γεγονός αυτό, εκτός των άλλων, προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από την τουρκική αντιπολίτευση που έχει ζητήσει δικαστική έρευνα.

Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, εφόσον τα περιορισμένα αποθέματα που διαθέτει σήμερα η κεντρική τράπεζα αποδειχθούν ανεπαρκή, τότε δεν υπάρχουν πολλές επιλογές, πέραν της επιβολής ορίων στα swaps και ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls) – κάτι, πάντως, που έσπευσε να διαψέυσει ο υπουργός Οικονομικών, Λουτφί Ελβάν, διαβεβαιώνοντας ότι η χώρα θα μείνει πιστή στις αρχές της ελεύθερης αγοράς.

Προειδοποιούν οι επενδυτές

Πάντως, οι διεθνείς επενδυτές είναι ιδιαιτέρως προσεκτικοί, όπως φανερώνει και η προειδοποίηση της Societe Generale:«Συνιστούμε να αποχωρήσετε από οποιεσδήποτε μακροπρόθεσμες θέσεις στα τουρκικά περιουσιακά στοιχεία, λαμβάνοντας υπόψη τη βαθιά αλλαγή στη χάραξη πολιτικής και την πιθανή οικονομική αναταραχή που θα ακολουθήσει», τόνισε σε ενημέρωση προς τους πελάτες της.

Από την πλευρά της, η Goldman Sachs έκανε λόγο για «ταχεία αναπροσαρμογή» στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, καθώς οι αγορές θα είναι ολοένα πιο διστακτικές να χρηματοδοτούν το τουρκικό έλλειμμα.

Την ίδια στιγμή, όπως προαναφέρθηκε, το κόστος δανεισμού της χώρας αυξάνεται επικίνδυνα. Αυτό αποτυπώνεται στην ενίσχυση της απόδοσης των δεκαετών ομολόγων σε υψηλό 2 μηνών.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο νέος διοικητής της κεντρικής τράπεζας έχει διατελέσει βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος ΑΚΡ, αλλά και στέλεχος της «αμαρτωλής» τράπεζας Halkbank, η οποία έχει στενούς δεσμούς και με το περιβάλλον Ερντογάν, ενώ βρίσκεται στο στόχαστρο των αμερικανικών αρχών. Το σκάνδαλο της Halkbank οδήγησε, πριν δύο εβδομάδες, σε παραίτηση και τον πρόεδρο του τουρκικού χρηματιστηρίου, Μεχμέτ Χακάν Ατίλα, ο οποίος είχε διατελέσει αντιπρόεδρός της.