Γράφει η Βάσω Μιχοπούλου

Σύμφωνα με έναν κοινό ορισμό, ως ήρωας στη μυθολογία, στη λογοτεχνία, στην Τέχνη, αλλά και ως σύγχρονο  κοινωνικό  αρχέτυπο αναφέρεται ο πρωταγωνιστής  ενός μύθου, θρύλου  ή  έπους, ο οποίος  διαθέτει σωματικές και ψυχικές ικανότητες μεγαλύτερες από εκείνες που διαθέτει ο μέσος άνθρωπος, οι οποίες τού προσφέρουν τη δυνατότητα να εκτελεί ασυνήθιστες και παράτολμες αγαθοεργές πράξεις για τις οποίες γίνεται γνωστός. Ενίοτε αληθινά πρόσωπα κατορθώνουν με ανάλογες πράξεις να φθάσουν στο ηρωικό status και να θεωρηθούν ήρωες από τους συνανθρώπους τους. Μια τέτοια κατηγορία ηρώων, πρωτίστως από το πεδίο της Επιστήμης, ανέδειξε η πανδημία και οι καταστροφικές επιπτώσεις της σε ολόκληρο τον πλανήτη. Σε αυτούς τους σύγχρονους ήρωες είναι αφιερωμένο φέτος και το μεγαλύτερο φεστιβάλ επιστήμης-θεσμός στην Ελλάδα, το Athens Science Festival, που έχει τον τίτλο: «An Era of Heroes” και που λόγω των συνθηκών αποκτά νέα, ψηφιακή μορφή και επιστρέφει ανανεωμένο από τις 27 έως τις 29 Μαρτίου διαδικτυακά και σε «ζωντανή» μετάδοση από την Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων, για να αναδείξει τη φύση και τη σημαντικότητα ηρώων και ηρωικών πράξεων στην επιστήμη.

«Το παράδοξο και ταυτόχρονα θετικό του κορωνοιού ήταν ότι λειτούργησε ως  επιταχυντής για την Επικοινωνία της Επιστήμης! Πριν την πανδημία πιστεύαμε ότι χρειαζόμασταν δεκάδες χρόνια δουλειάς για να φτάσουμε στο σημείο όπου βρισκόμαστε σήμερα. Η πανδημία κατά κάποιο τρόπο οδήγησε στην ηρωοποίηση κάποιων επιστημόνων αλλά και έστρεψε την κοινωνία μαζικά προς την επιστημονική αναζήτηση. Και επιτέλους αναδείχτηκαν κάποια πρότυπα που αξίζουν να είναι πρότυπα», σχολιάζει η «ψυχή», ο εμπνευστής και συνδιοργανωτής του φεστιβάλ, πρόεδρος και συνιδρυτής του εκπαιδευτικού οργανισμού “Επιστήμη Επικοινωνία – SciCo”, Θοδωρής Αναγνωστόπουλος και συνεχίζει: «εδώ όμως βρίσκονται και οι νέες προκλήσεις που καλείται φέτος να αντιμετωπίσει το φεστιβάλ, το οποίο διανύει τον 8ο χρόνο ύπαρξής του.

Για πρώτη φορά γίνεται ψηφιακό και αυτό από μόνο του αποτελεί μια πρόκληση, καθώς αφενός δεν διαθέτουμε προηγούμενη εμπειρία στη ψηφιακή διοργάνωση ενός τόσο μεγάλου επιστημονικού γεγονότος, και αφετέρου διανύουμε μια εποχή ψηφιακού κορεσμού, όπου ο κόσμος είναι …“overzoomed”. Επιπροσθέτως, το λεγόμενο «engagement», δηλαδή η δέσμευση ενός ενεργού κοινού να παρακολουθήσει το φεστιβάλ αποτελεί ένα μεγάλο στοίχημα. Ας μην αγνοήσουμε και το γεγονός πως η ψηφιακή μορφή που αναγκαστικά υιοθετεί φέτος το φεστιβάλ είναι λίγο κόντρα στη φύση του. Η λέξη φεστιβάλ προέρχεται από τη λέξη festivity που σημαίνει χαρά, γιορτή, δια ζώσης κοινωνική αλληλεπίδραση που πρέπει να φροντίσουμε να υπάρχει και φέτος, με το νέο αυτό τρόπο λειτουργίας, υπό τις συνθήκες που επιβάλλει η πανδημία».

Η πανδημία ως ευκαιρία για το Athens Science Festival

Ζωντανές συναρπαστικές ομιλίες πενήντα ομιλητών από οκτώ χώρες (από την Ελλάδα, την Αμερική, τον Καναδά, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Ισραήλ, την Ολλανδία τη Γερμανία και την Ουκρανία), τρείς Νομπελίστες, συμμετοχικά βιωματικά εργαστήρια, εκατό εντυπωσιακά πειράματα επίδειξης, το Celebrity Science, ο τελικός του STEM, stars Greece, κ.ά, συνιστούν το περιεχόμενο του φετινού φεστιβάλ, το οποίο, σύμφωνα με τους διοργανωτές, είναι καταπληκτικό και το καλύτερο που υπήρξε ποτέ και αυτό γιατί το νέο του format γέννησε ευκαιρίες όπως περιγράφει ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος: «Το κοινό θα έχει τη δυνατότητα φέτος να γνωρίσει καλύτερα ορισμένους από τους πιο διακεκριμένους επιστήμονες παγκοσμίως-μάλιστα κάποιοι εμφανίζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα-πρόσωπα που δεν θα είχε τη δυνατότητα να γνωρίσει υπό άλλες συνθήκες, λόγω της απόστασης και της διαθεσιμότητας χρόνου των επιστημόνων. Πότε άλλοτε θα μπορούσαμε να φιλοξενήσουμε τρείς Νομπελίστες; Είμαστε πολύ χαρούμενοι και ευγνώμονες για αυτό».

Ένα ακόμη πλεονέκτημα του φετινού φεστιβάλ είναι ότι σταματά να αποτελεί ένα αποκλειστικό προνόμιο του αθηναϊκού κοινού και αποκτά έναν εθνικό χαρακτήρα, αυξάνοντας το “reach” (εμβέλεια) του όντας προσβάσιμο από όλη την Ελλάδα. «Επίσης, ένα πολύ σημαντικό σημείο στο οποίο νομίζω πως πρέπει να σταθούμε είναι ότι η ψηφιακή πλατφόρμα του φεστιβάλ δίνει ακόμα μεγαλύτερη δυνατότητα έκφρασης λόγου και ανάπτυξης διαλόγου στους συμμετέχοντες. Επιπροσθέτως τα καταγεγραμμένα ερωτήματα θα αποτελέσουν ένα πρωτογενές υλικό αξιολόγησης όχι μόνο του φεστιβάλ αλλά και της επιστημονικής «περιέργειας» του κοινού, επισημαίνει ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος.

Η Επιστήμη ως ασπίδα στη ψευδοεπιστημοσύνη

Το ψηφιακό φεστιβάλ Επιστήμης και Καινοτομίας Athens Science Festival 2021, μας προσκαλεί να εξερευνήσουμε για μια ακόμη φορά, την επιστήμη σε κάθε της μορφή με την οποία, αυτή μας περιβάλλει. «Η ζωή μας είναι άρρηκτα δεμένη με την επιστήμη και για αυτό η πρόσβαση στην επιστημονική γνώση είναι δικαίωμα του κάθε πολίτη, ο οποίος πρέπει να ενημερώνεται και να διαμορφώνει άποψη για θέματα της καθημερινότητάς του. Ως ενεργοί πολίτες πρέπει να είμαστε σε θέση να κατανοούμε επιστημονικά θέματα.», σχολιάζει ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος, συμπληρώνοντας πως βασική πεποίθηση της οργανωτικής ομάδας του φεστιβάλ είναι ότι η Επιστήμη ανήκει σε όλους.

Η δημόσια κατανόηση και η κοινωνική αποδοχή της Επιστήμης μπορεί να γίνει ασπίδα εναντίον της ψευδοεπιστήμης και της διάδοσης θεωριών συνωμοσίας, που βρίσκουν πρόσφορο έδαφος ιδιαίτερα σε περιόδους πανδημίας. «Η λέξη “ψευδο” σημαίνει ψεύτικο. Ο πιο σίγουρος τρόπος για να εντοπίσει κάποιος κάτι ψεύτικο είναι να γνωρίζει όσο το δυνατόν περισσότερα για το αληθινό, εν προκειμένω για την ίδια την επιστήμη. Η γνώση της επιστήμης δεν σημαίνει απλά γνώση επιστημονικών γεγονότων (όπως την απόσταση της Γης από τον Ήλιο, την ηλικία της Γης, την διάκριση μεταξύ θηλαστικών και ερπετών, κ.λπ.), σημαίνει την κατανόηση της φύσης της επιστήμης (την επιστημονική μεθοδολογία, τα κριτήρια τεκμηρίωσης, τον σχεδιασμό  πειραμάτων, την διατύπωση ερευνητικών υποθέσεων, κ.ά), σημαίνει την καλλιέργεια ενός επιστημονικού τρόπου σκέψης», επισημαίνει ο Θοδωρής Αναγνωστόπουλος, για αυτό και με την ομάδα του υλοποιούν εδώ και χρόνια καινοτόμα προγράμματα STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics), τα οποία απευθύνονται σε μαθητές. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί πως πρόσφατα ο Έλληνας επικοινωνητής της Επιστήμης και κοινωνικός επιχειρηματίας έγινε δεκτός στην οικογένεια του National Geographic και το προσεχές φθινόπωρο προγραμματίζει να  βρεθεί στα Πομακοχώρια της Θράκης για να υλοποιήσει ένα καινοτόμο πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που θα περιλαμβάνει εξωσχολικά εργαστήρια STEM.

Διαδραστικό σημείο συνάντησης του κοινού με κορυφαίους επιστήμονες

Πολλά είναι τα πρόσωπα που θα «φωτίσουν» με τη συμμετοχή τους το φετινό φεστιβάλ και θα φιλοξενηθούν στην πλατφόρμα του Athens Science Festival, όπως ενδεικτικά:

Ο Νομπελίστας Χημείας 2003  Peter Agre, καθηγητής και διευθυντής του Κέντρου Ερευνών για την Ελονοσία του Πανεπιστημίου Johns Hopkins, ο οποίος στην ξεχωριστή του ομιλία με τίτλο «Η διαμόρφωση ενός καλύτερου κόσμου μέσω της Ιατρικής», θα παρουσιάσει την ιατρική επιστήμη ως πηγή αισιοδοξίας για το μέλλον του είδους μας.

Η μαθηματική ιδιοφυία που απέσπασε το βραβείο Μαθηματικών Rolf Nevanllina 2018, Κωνσταντίνος Δασκαλάκης, που θα μας εξηγήσει τους λόγους που η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτυγχάνει, αναλύοντας τις βάσεις της Μηχανικής Μάθησης και θα μας αποκαλύψει, πώς διάφορες ιδέες από τα μαθηματικά και τις κοινωνικές επιστήμες μπορούν να αποτελέσουν τις λύσεις στις προκλήσεις που έχουν προκύψει.

Ο Νομπελίστας Χημείας 2004, Aaron Ciechanover, Καθηγητής Ιατρικής Σχολής στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο Technion-Israel , που μας προειδοποιεί πως η εφαρμογή της «Εξατομικευμένης Ιατρικής» δεν προσφέρει μόνο πρωτοφανείς ευκαιρίες θεραπείας- αναπόφευκτα δημιουργεί και ορισμένα πολύ σοβαρά ζητήματα βιοηθικής.

Ο καθηγητής Επιστήμης των Υπολογιστών του MIT, και μέλος του εργαστηρίου Επιστήμης Υπολογιστών και Τεχνητής Νοημοσύνης έχει συνεισφέρει σημαντικά στην κατανόηση του ανθρώπινου γονιδιώματος και στην πρόοδο της Υπολογιστικής Βιολογίας, Μανώλης Καμβυσέλης (Κέλλης), ο οποίος «Σπάζοντας τον κώδικα της ανθρώπινης ασθένειας», θα παρουσιάσει τις ευκαιρίες σχεδιασμού νέων μεθόδων διάγνωσης για την αντιμετώπιση ανίατων, μέχρι σήμερα, ασθενειών.

Ο κορυφαίος Έλληνας γενετιστής Στυλιανός Αντωναράκης μέσα από την ομιλία του «Γονιδίωμα, το αλφαβητάρι της ζωής» θα περιγράψει την πορεία του στην έρευνα για τη μοριακή βάση των γενετικών παθήσεων που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων τη μεσογειακή αναιμία, την αιμορροφιλία, την τρισωμία 21(σύνδρομο Down), και τη σχιζοφρένεια.

Η διεθνούς φήμης πανεπιστημιακός, διακεκριμένη φιλόσοφος και συγγραφέας του επιτυχημένου βιβλίου «Artificial You: AI and the Future of the Mind», Susan Schneider, που θα μιλήσει για την «Τεχνητή νοημοσύνη και το μέλλον του νου», θα συζητήσει τις φιλοσοφικές επιπτώσεις της εν λόγω τεχνολογίας και, συγκεκριμένα, την προσπάθεια αναπαραγωγής συνείδησης με τεχνητά μέσα.

O διάσημος γιατρός και καθηγητής Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ, Mark Post, ο οποίος θα παρουσιάσει ένα «Λαχταριστό μπιφτέκι από… βλαστικά κύτταρα!» και θα αναπτύξει τις τεχνικές προκλήσεις, τις ευκαιρίες καθώς και ορισμένες εκπληκτικές κοινωνικές επιπτώσεις που επιφέρει η συνθετική παραγωγή κρέατος στο εργαστήριο.

Στο φεστιβάλ θα συμμετάσχει επίσης κι η ιατρική εικονογράφος που δημιούργησε την πιο ευρέως αναγνωρισμένη εικόνα του SARS-CoV-2 παγκοσμίως, Alissa Eckert. Μέσα από το παράδειγμα της οπτικής αναπαράστασης του νέου κορωνοϊού, η Eckert θα μας αποκαλύψει τα μυστικά, το ρόλο και τη σημασία της τεχνης του art illustration στην επιστήμη.

 

*Το Athens Science Festival 2021 διοργανώνεται από τον εκπαιδευτικό οργανισμό Επιστήμη Επικοινωνία-SciCo, το British Council και την Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων σε συνεργασία με πλήθος ακαδημαϊκών, ερευνητικών φορέων και εκπαιδευτικών οργανισμών. Το φεστιβάλ διεξάγεται υπό την αιγίδα του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης και της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας.

Περισσότερες πληροφορίες: www.athens-science-festival.gr

Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων

www.athens-technopolis.gr

Headlines