Μεγάλη Ιδέα

Στον επίλογο της μονογραφίας του με τίτλο «Η Μεγάλη Ιδέα: Μεταμορφώσεις ενός εθνικού ιδεολογήματος», ο ιστορικός Βασίλης Κρεμμυδάς, ένας από τους καλύτερους και πιο ψύχραιμους αναλυτές της επαναστατικής και μετεπαναστατικής περιόδου, διερωτάται: «Μήπως η Μεγάλη Ιδέα έγινε τόσο «μεγάλη» μετά τον θάνατό της;».

Πράγματι, η Μεγάλη Ιδέα, ήδη από τα αποκαλυπτήριά της διά στόματος Ιωάννη Κωλέττη στις 14 Ιανουαρίου 1844, ήταν ένα ιδεολόγημα που το καπηλεύθηκε μεγάλο κομμάτι των ελίτ της μετεπαναστατικής περιόδου για την προώθηση ίδιων στόχων. Σε λίγες ημέρες από σήμερα, στις 25 Μαρτίου 2021, συμπληρώνονται 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Εχουμε άραγε συλλάβει, ως πολίτες και ως ελίτ, τα λάθη μας κατά τη διάρκεια αυτών των δύο αιώνων; Είμαστε διατεθειμένοι να οικοδομήσουμε πάνω στα αδιαμφισβήτητα θετικά σημεία της εθνικής ιστορικής μας πορείας και να διαμορφώσουμε μια νέα – αυτή τη φορά προοδευτική και όχι λαϊκιστική – Μεγάλη Ιδέα που θα αναδείξει τη σύγχρονη Ελλάδα του 21ου αιώνα;

Το ερώτημα αναδύεται βασανιστικό και το δίλημμα αμείλικτο. Οι εξελίξεις στη διεθνή οικονομία και πολιτική είναι τόσο ραγδαίες που τα ιστορικά λάθη πληρώνονται πλέον πολύ ακριβά. Η πολυτέλεια του χρόνου έχει χαθεί, αλλά μοιάζει οι πολιτικές δυνάμεις αυτού του τόπου να μην αντιλαμβάνονται όσα εκτυλίσσονται μπροστά στα μάτια τους. Μία ματιά στα τεκταινόμενα των τελευταίων εβδομάδων οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ζούμε μια επανάληψη – προς το παρόν, ευτυχώς, σε μικρότερη κλίμακα – της περιόδου πριν από την υπογραφή του Μνημονίου το 2010, όταν δεν μπορούσαμε να συμφωνήσουμε στα αυτονόητα και είτε κυνηγούσαμε χίμαιρες είτε «κανακεύαμε» Αγανακτισμένους.

Η κυβέρνηση και η αξιωματική αντιπολίτευση κοιτούν προς δύο διαμετρικά αντίθετες πλευρές, διαγκωνιζόμενες για το ποιος είναι με την πρόοδο και ποιος με τη συντήρηση. Ακούμε περί «πολιτικού μορατόριουμ», αλλά ουδείς από όσους το ζητούν δεν θέτει με σαφήνεια το πλαίσιο ενός εθνικού προγράμματος επί του οποίου οι βασικοί πολιτικοί δρώντες θα ομονοήσουν – διατηρώντας φυσικά το περιθώριο κινήσεων προς διατύπωση των διακριτών τους απόψεων. Αυτό που δεν έχει γίνει προφανώς κατανοητό στην ευρεία πλειοψηφία υπουργών, βουλευτών και πολιτευτών είναι ότι η πανδημία δεν πρέπει να είναι η αιτία, αλλά η αφορμή για την πυροδότηση ενός εθνικού σχεδίου εκσυγχρονισμού. Η αιτία είναι ότι ο κόσμος άλλαξε και δεν μας περιμένει.

Το κομβικό μας πρόβλημα είναι ότι μέσα στην «ομίχλη της πανδημίας» δεν μπορούμε να δούμε πού θέλουμε να πάμε ή ποια Ελλάδα θα θέλαμε να έχουμε σε 200 χρόνια από σήμερα. Μια χώρα με ισχυρή και σύγχρονη οικονομία, με αποτελεσματική διοίκηση και λιγότερη γραφειοκρατία, με «έξυπνη» εξωτερική πολιτική που θα υποστηρίζεται από άριστα εκπαιδευμένες και εξοπλισμένες Ενοπλες Δυνάμεις. Μια χώρα, δηλαδή, πρότυπο για όλη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Λεκάνη της Μεσογείου, η οποία και αποτελεί τον φυσικό χώρο προβολής γεωοικονομικής και γεωπολιτικής ισχύος. Αυτή θα έπρεπε να είναι η νέα και ουσιαστική Μεγάλη Ιδέα: η Ελλάδα του 2221.