Να διώξουμ’ όλη την Τουρκιά ή να χαθούμε ούλοι

Του πολέμου του ’21

Α’

Κρυφά το λένε τα πουλιά, κρυφά το λεν ταηδόνια,

κρυφά το λέει ο γούμενος από την άγια Λαύρα.

«Παιδιά, για μεταλάβετε, για ξεμολογηθήτε·

δεν είν’ ο περσινός καιρός κι’ ο φετεινός χειμώνας.

Μας ήρθε γη άνοιξη πικρή, το καλοκαίρι μαύρο,

γιατί σηκώθη πόλεμος και πολεμάν τους Τούρκους.

Να διώξουμ’ όλη την Τουρκιά ή να χαθούμε ούλοι».

Β’

Ένα μικρό καράβι μαζώνει τα παννιά,

ανοίγει την παντιέρα και πόλεμο ζητά.

Ζητά τον άγιον Τάφο και την Άγια Σοφιά.

Κι’ ακόμα θα ζητήση τον Πατριάρχη μας,

οπού τον εκρεμάσαν για το ινάτι μας.

Καμπάναις θα χτυπήσουν πάν’ ’ς τα καμπαναρειά,

να σκάσουν οι χοτζάδες απάνου ’ς τα τζαμιά.

Κι’ όσοι Χριστόν πιστεύουν και τον δοξάζουνε,

τον Τούρκο λογαριάζουν να τον μοιράζουνε.

*«Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού» υπό Ν. Γ. Πολίτου (τυπογραφείον «Εστία», εν Αθήναις 1914).

Προλογίζοντας την προαναφερθείσα έκδοση, ο αείμνηστος Νικόλαος Πολίτης έγραφε, μεταξύ άλλων, τα εξής:

[…] Αλλ’ εις τα τραγούδια και τας παραδόσεις ο εθνικός χαρακτήρ αποτυπώνεται ακραιφνής και ακίβδηλος. Αι μεν παραδόσεις, συναπτόμεναι στενώς προς πατρίους τόπους και προς οικείας μορφάς, εμφανίζουν πλαστικώς τα εθνικά ιδεώδη, και αποδεικνύουν ότι η αρχήθεν μυθοπλαστική δύναμις του λαού διατηρείται αμείωτος· τα δε τραγούδια εγκατοπτρίζουν πιστώς και τελείως τον βίον και τα ήθη, τα συναισθήματα και την διανόησιν του ελληνικού λαού και εξωραΐζοντα διά του ποιητικού διακόσμου αναζωπυρούν τας αναμνήσεις των εθνικών περιπετειών.

Η δημοτική ποίησις ένεκα τούτου είναι η ασφαλεστάτη αφετηρία και το στερεώτατον θεμέλιον πάσης δημιουργίας της ελληνικής τέχνης. Το έργον του ποιητού και του καλλιτέχνου είναι τελειότερον και μονιμώτερον, όταν τας ρίζας του έχη εις το πάτριον έδαφος. «Ο θεμελιώδης ρυθμός, έλεγεν ο Σολωμός, ας στυλωθή εις το κέντρον της εθνικότητος και ας υψώνεται κάθετα, ενώ το νόημα από το οποίον πηγάζει η ποίησις, και το οποίον αυτή υπηρετεί, απλώνει βαθμηδόν τους κύκλους του». Καθόλου δε η δημοτική ποίησις είναι τελεσφορώτατον όργανον της εθνικής αγωγής, εκτρέφουσα και συντηρούσα το εθνικόν φρόνημα, πας δ’ Έλλην πρέπει να γινώσκη και μελετά τουλάχιστον τα κράτιστα και κυριώτατα των δημωδών λογοτεχνημάτων, μη αρκούμενος εις όσα τυχόν εν τω καθ’ ημέραν βίω έχει αποκομίση εκ της προφορικής παραδόσεως.

*Οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο παρόν άρθρο ανήκουν στο Μουσείο Μπενάκη.