Θεόδωρος Αρεταίος : Ο γεννήτορας του Αρεταίειου Νοσοκομείου

Στις 24 Μαρτίου 1893 έφυγε από τη ζωή ο ευεργέτης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Θεόδωρος Αρεταίος, καθηγητής Ιατρικής και συγγραφέας ιδιαίτερα αξιόλογων επιστημονικών συγγραμμάτων.

Ο θάνατος του Αρεταίου, ακριβώς πριν από 128 χρόνια, προκάλεσε μεγάλη θλίψη και πανελλήνια συγκίνηση.

Ο Θεόδωρος είχε γεννηθεί στο Ναύπλιο στις 2 Αυγούστου 1829 φέροντας το επίθετο Κωνσταντινίδης – ο πατέρας του, αρχιτέκτονας το επάγγελμα, καταγόταν από τη Σμύρνη.

Στα κατοπινά χρόνια μετακόμισε μαζί με την οικογένειά του στην Αθήνα, όπου αντιμετώπισε οικονομικές δυσκολίες εξαιτίας της πρόωρης απώλειας του πατέρα του.

Το 1848 ο Κωνσταντινίδης ενεγράφη στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ακολούθως, με τη συνδρομή του βασιλιά Όθωνος, μετέβη στο Βερολίνο, προκειμένου να ολοκληρώσει τις ιατρικές σπουδές του, όπερ και εγένετο το 1853, όταν αναγορεύτηκε διδάκτωρ Ιατρικής του Πανεπιστημίου του Βερολίνου.

Αφού εργάστηκε επί τρία έτη σε νοσοκομεία του Βερολίνου, της Βιέννης και των Παρισίων, με ειδίκευση στη χειρουργική, ο Κωνσταντινίδης επέστρεψε στην Αθήνα, όπου μετέτρεψε κατόπιν βασιλικού διατάγματος το επώνυμό του σε Αρεταίος, προς τιμήν ενός πρωτοπόρου έλληνα ιατρού από την Καππαδοκία, που έζησε τον 1ο/2ο αιώνα μ.Χ.

Το 1857 ο Αρεταίος διορίστηκε προϊστάμενος του χειρουργικού τμήματος στην τότε ιδρυθείσα Αστυκλινική.

Στις μετέπειτα δεκαετίες διετέλεσε υφηγητής της Εγχειρητικής και Επιδεσμολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (1863), έκτακτος καθηγητής της Χειρουργικής (1864), τακτικός καθηγητής της Χειρουργικής (1870), κοσμήτορας της Ιατρικής Σχολής (1873-1874) και πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών (1879-1880).

Στα σημαντικότερα επιστημονικά συγγράμματα του Αρεταίου συγκαταλέγονται «Η χειρουργία παρ’ Έλλησιν» (1864) και ο «Λόγος περί των προόδων της χειρουργίας κατά τας τελευταίας δεκαετηρίδας» (1879).

Με τη διαθήκη του ο Αρεταίος κατέστησε κληρονόμο της περιουσίας του, μεταξύ άλλων, και το Πανεπιστήμιο Αθηνών, εκφράζοντας σαφώς την επιθυμία του «ν’ αγορασθή κατά την πόλιν των Αθηνών χώρος κατάλληλος προς ανέγερσιν νοσοκομείου».

Με βάση το γενναίο κληροδότημα του Αρεταίου και της συζύγου του, Ελένης, προς το Πανεπιστήμιο Αθηνών ιδρύθηκε όντως στην πρωτεύουσα, σε οικοδομικό τετράγωνο μεταξύ της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας και της οδού Παπαδιαμαντοπούλου, χειρουργικό και γυναικολογικό νοσοκομείο.

Το Αρεταίειο Νοσοκομείο, όπως ονομάστηκε προς τιμήν του γεννήτορός του το διώροφο νεοκλασικό, θεμελιώθηκε το 1896 και άνοιξε τις πύλες του το 1898 (τα επίσημα εγκαίνια έγιναν στις 16 Αυγούστου), λειτουργώντας αρχικά μόνο ως Χειρουργική Κλινική (πρώτος διευθυντής της διετέλεσε ο καθηγητής Χειρουργικής Σπυρίδων Μαγγίνας, ο οποίος επίσης κατέλιπε την περιουσία του στο Πανεπιστήμιο Αθηνών).

Στο χώρο του Αρεταίειου Νοσοκομείου λειτουργούν ο ναός του Αγίου Γεωργίου (ανεγέρθηκε με δαπάνες του Γεωργίου Αρεταίου, αδελφού του Θεόδωρου) και το παρεκκλήσι του Αγίου Νεκταρίου.

Στο Αρεταίειο άφησε την τελευταία του πνοή, στις 8 Νοεμβρίου 1920, ο Άγιος Νεκτάριος, το όνομα του οποίου είναι συνυφασμένο με την ιστορία της Αίγινας.

Το δωμάτιο στο οποίο εκοιμήθη ο λαοφιλής ιεράρχης, ποιμενάρχης και παιδαγωγός έχει μετατραπεί σε προσκύνημα (στην πτέρυγα «Τζιβανοπούλειο»).