Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την βιολογική παραγωγή

Απαντήσεις για τα βασικά μέτρα που θα παρθούν για την ενθάρρυνση και την στροφή στην βιολογική παραγωγή, της αύξησης της κατανάλωσης, την βελτίωση της βιωσιμότητας καθώς και ποιά είναι τα μέσα και τα εργαλεία της Κοινής Γεωργικής Πολιτικής (ΚΓΠ) που μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση του βιολογικού τομέα, ετοίμασε και ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο ενημέρωσης του νέου Σχεδίου Δράσης.

Γιατί ένα σχέδιο δράσης για τη βιολογική παραγωγή;

Η γεωργία βρίσκεται στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και πρέπει να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στη μετάβαση προς ένα πιο βιώσιμο σύστημα τροφίμων. Οι βιολογικοί αγρότες είναι οι πρωτοπόροι της αειφόρου γεωργίας του μέλλοντος.

Η βιολογική γεωργία είναι μια γεωργική μέθοδος που στοχεύει στην παραγωγή τροφίμων χρησιμοποιώντας φυσικές ουσίες και διαδικασίες. Αυτό σημαίνει ότι η βιολογική γεωργία τείνει να έχει περιορισμένες περιβαλλοντικές επιπτώσεις καθώς ενθαρρύνει:

• την υπεύθυνη χρήση ενέργειας και φυσικών πόρων
• τη διατήρηση της βιοποικιλότητας
• διατήρηση των περιφερειακών οικολογικών ισορροπιών
• ενίσχυση της γονιμότητας του εδάφους και διατήρηση της ποιότητας του νερού.

Ως αποτέλεσμα, τα βιολογικά πεδία έχουν κατά μέσο όρο 30% περισσότερη βιοποικιλότητα. Επιπλέον, οι κανόνες βιολογικής καλλιέργειας ενθαρρύνουν ένα υψηλό επίπεδο καλής διαβίωσης των ζώων και απαιτούν από τους αγρότες να ανταποκριθούν στις συγκεκριμένες συμπεριφορές των ζώων.

Η βιολογική γεωργία είναι ένας τύπος γεωργίας που υποστηρίζεται από την Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ) και την πολιτική υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ που μπορεί να συμβάλει στην υλοποίηση της φιλοδοξίας της Πράσινης Συμφωνίας. Συγκεκριμένα, παίζει ρόλο στη μετάβαση στην αειφόρο παραγωγή και κατανάλωση τροφίμων και συμβάλλει στην προστασία της φύσης και στην αναστροφή της υποβάθμισης των οικοσυστημάτων.

Η βιολογική γεωργία ανταποκρίνεται επίσης στις αυξανόμενες κοινωνικές απαιτήσεις για ποιοτικά τρόφιμα που παράγονται με υψηλά περιβαλλοντικά πρότυπα, βιοποικιλότητα και πρότυπα καλής διαβίωσης των ζώων, που αναγνωρίζονται από τις μελλοντικές προτάσεις της ΚΓΠ και από τις στρατηγικές Farm to Fork και Biodiversity. Και οι δύο στρατηγικές περιλαμβάνουν τον στόχο της επίτευξης του 25% της γεωργικής γης υπό βιολογική γεωργία στην ΕΕ έως το 2030, καθώς και σημαντική αύξηση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας.

Το Σχέδιο Δράσης για την ανάπτυξη της βιολογικής παραγωγής προτείνει 23 δράσεις διαρθρωμένες γύρω από 3 άξονες – ενίσχυση της κατανάλωσης διατηρώντας παράλληλα την εμπιστοσύνη των καταναλωτών , αύξηση της παραγωγής και περαιτέρω βελτίωση της βιωσιμότητας του τομέα – για τη διασφάλιση μιας ισόρροπης ανάπτυξης του τομέα.

Τι νέο υπάρχει σε αυτό το Σχέδιο Δράσης σε σύγκριση με το προηγούμενο;

Το νέο σχέδιο δράσης στοχεύει στην επίτευξη του στόχου του 25% της γεωργικής γης στο πλαίσιο της βιολογικής γεωργίας έως το 2030, καθώς και σημαντική αύξηση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας. Έχει ευρύτερο πεδίο εφαρμογής, καλύπτοντας ολόκληρη την αλυσίδα αξίας, με τη συμμετοχή ενός ευρέος φάσματος ενδιαφερομένων. Κινητοποιεί την ΚΓΠ αλλά και προγράμματα και εργαλεία πέρα από την ΚΓΠ, όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ναυτιλίας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας 2021-2027 (EMFAF).

Ποια είναι τα βασικά μέτρα για την αύξηση της κατανάλωσης;

Η πρώτη ενότητα του σχεδίου δράσης επικεντρώνεται σε τρόπους αύξησης της κατανάλωσης βιολογικών προϊόντων. Μεταξύ αυτών, η Επιτροπή υπογραμμίζει τη σημασία της ενημέρωσης και της επικοινωνίας σχετικά με τη βιολογική γεωργία και τα οφέλη της. Για να γίνει αυτό, για παράδειγμα, θα συλλέγει συνεχώς δεδομένα σχετικά με τα περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά οφέλη της βιολογικής γεωργίας και θα επικοινωνεί σχετικά με αυτό μέσω των κοινωνικών μέσων. Θα διεξάγει επίσης τακτικά έρευνες σχετικά με την ευαισθητοποίηση των καταναλωτών σχετικά με το λογότυπο της ΕΕ για τα βιολογικά προϊόντα.

Για την ενίσχυση της κατανάλωσης, το Σχέδιο Δράσης περιλαμβάνει επίσης την προώθηση της κατανάλωσης βιολογικών προϊόντων μέσω εκστρατειών, την τόνωση της πρόσληψης βιολογικών προϊόντων σε δημόσια καντίνες και την αύξηση της διανομής βιολογικών προϊόντων στο πλαίσιο του σχολικού συστήματος της ΕΕ.

Επιπλέον, το Σχέδιο Δράσης αναγνωρίζει ότι για να αυξηθεί η κατανάλωση, είναι βασικό να ενισχυθεί η καταπολέμηση των δόλιων πρακτικών και να βελτιωθεί η ιχνηλασιμότητα. Για παράδειγμα, η Επιτροπή θα συνεργαστεί στενά με τα κράτη μέλη για να αναπτύξει και να εφαρμόσει μια πολιτική για την πρόληψη της απάτης και να διατηρήσει ένα ισχυρό σύστημα ελέγχου. Όσον αφορά την ιχνηλασιμότητα, μία από τις δράσεις συνίσταται στην ανάπτυξη μιας βάσης δεδομένων για όλους τους ευρωπαίους παραγωγούς πιστοποιημένους βιολογικούς, η οποία θα επεκταθεί σε τρίτες χώρες σε μεταγενέστερο στάδιο.

Ποια είναι τα βασικά μέτρα για την ενθάρρυνση της παραγωγής;

Η δεύτερη ενότητα του σχεδίου δράσης προτείνει συγκεκριμένες δράσεις για την ενθάρρυνση της ανάπτυξης της βιολογικής παραγωγής.

Επιπλέον, η Επιτροπή θα παρέχει λεπτομερή στοιχεία για τον οργανικό τομέα της ΕΕ. Αυτό θα περιλαμβάνει, για παράδειγμα, τακτικές εκθέσεις σχετικά με τη βιολογική παραγωγή καθώς και την εντατικοποίηση της συλλογής δεδομένων της αγοράς. Επιπλέον, η Επιτροπή σε συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη θα εξετάσει τη βελτίωση της οργάνωσης των αλυσίδων εφοδιασμού του βιολογικού τομέα και θα ενισχύσει τη θέση των βιολογικών αγροτών στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων.

Σύμφωνα με τη νέα βιολογική νομοθεσία που τέθηκε σε εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου 2022, η Επιτροπή στοχεύει επίσης στην προώθηση τοπικής και μικρής κλίμακας επεξεργασίας. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση οργανωμένων και αποτελεσματικών αλυσίδων εφοδιασμού για βιολογικά προϊόντα και για να διασφαλιστεί ότι οι μικροί παραγωγοί μπορούν να βρουν διέξοδο για την παραγωγή τους.

Τέλος, η Επιτροπή θα υποστηρίξει την έρευνα και την καινοτομία, π.χ. για τη βελτίωση της διατροφής των ζώων σύμφωνα με τους οργανικούς κανόνες. Για παράδειγμα, θα επικεντρωθεί στην αύξηση της διαθεσιμότητας των τοπικών ζωοτροφών καθώς και στην εύρεση εναλλακτικών πηγών πρωτεϊνών για τη διασφάλιση της βιώσιμης και διαφοροποιημένης διατροφής των ζώων.

Ποια είναι τα βασικά μέτρα για τη βελτίωση της βιωσιμότητας της βιολογικής παραγωγής;

Το τελευταίο τμήμα του σχεδίου δράσης δίνει έμφαση στην προσπάθεια της βιολογικής γεωργίας να οδηγήσει ως παράδειγμα στη μετάβαση στη βιώσιμη γεωργία και την υδατοκαλλιέργεια. Για να γίνει αυτό, η Επιτροπή θα επενδύσει σε έρευνα και καινοτομία σε διάφορους τομείς, όπως η διατήρηση και η χρήση γενετικών πόρων, οι δραστηριότητες προ-αναπαραγωγής και αναπαραγωγής και η διαθεσιμότητα οργανικών σπόρων. Η ανάπτυξη εναλλακτικών προσεγγίσεων για αμφιλεγόμενες εισροές και φυτοπροστατευτικά προϊόντα μέσω της έρευνας και της καινοτομίας είναι ένα άλλο κλειδί. Για να καταστεί δυνατή μια τέτοια έρευνα, το Σχέδιο Δράσης ορίζει ότι η Επιτροπή προτίθεται να διαθέσει τουλάχιστον το 30% της χρηματοδότησης «Ορίζοντας Ευρώπη» για τη γεωργία, τη δασοκομία και τις αγροτικές περιοχές σε θέματα που σχετίζονται με τον οργανικό τομέα. Επιπλέον,

Επιπλέον, η Επιτροπή θα δημιουργήσει ένα δίκτυο βιολογικών καλλιεργειών θετικών για το κλίμα για να μοιραστούν τις βέλτιστες πρακτικές και να μειώσουν περαιτέρω το αποτύπωμα άνθρακα της βιολογικής γεωργίας.

Η εξασφάλιση αποτελεσματικότερης χρήσης των πόρων αποτελεί πρόκληση για τους τομείς της γεωργίας και της υδατοκαλλιέργειας στο σύνολό του. Η Επιτροπή θα εκπονήσει κατευθυντήριες γραμμές για την ελαχιστοποίηση της χρήσης πλαστικών και θα προωθήσει την αποτελεσματική χρήση νερού και ενέργειας.

Τι ρόλο θα διαδραματίσει ο οργανικός τομέας στις στρατηγικές Farm to Fork και Biodiversity;

Ο στόχος της βιολογικής γεωργίας καθορίζεται σε συνδυασμό με άλλους στόχους στις στρατηγικές Farm to Fork και Βιοποικιλότητα: συγκεκριμένα, η μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων, οι απώλειες θρεπτικών ουσιών στο περιβάλλον, οι πωλήσεις αντιμικροβιακών καθώς και η αύξηση της υψηλής ποικιλομορφίας καλλιέργεια.

Αυτός ο στόχος αντικατοπτρίζει τη φιλοδοξία να τονώσει τη βιολογική γεωργία στην ΕΕ, η οποία έχει μεγάλες δυνατότητες τόσο για τους αγρότες όσο και για τους καταναλωτές. Η βιολογική γεωργία έχει θετικό αντίκτυπο στη βιοποικιλότητα και τα εδάφη, υψηλότερες αποδόσεις και αυξημένη ανθεκτικότητα για τους αγρότες και αυξανόμενο ενδιαφέρον από καταναλωτές, οι οποίοι αναγνωρίζουν όλο και περισσότερο την αξία του. Μελέτες δείχνουν ότι η βιολογική γεωργία προσφέρει σε γυναίκες επιχειρηματίες ένα ευκολότερο σημείο εισόδου από τον συμβατικό τομέα. Η βιολογική γεωργία πρέπει να εμπνεύσει τη συμβατική γεωργία και να ηγηθεί.

Είναι ο στόχος του 25% σε εθνικό ή κοινοτικό επίπεδο;

Ο στόχος του 25% της βιολογικής γεωργίας είναι σε επίπεδο ΕΕ. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν ήδη επιτύχει μερίδιο άνω του 20%, το οποίο δείχνει τη σκοπιμότητα του στόχου. Άλλοι προγραμματίζουν ταχείες αυξήσεις τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικές διαφορές ως προς το μερίδιο της γεωργικής γης στο πλαίσιο της βιολογικής γεωργίας μεταξύ των κρατών μελών, που κυμαίνεται μεταξύ 0,5% και άνω του 25%, με μέσο όρο της ΕΕ 8,5%. Επομένως, είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη οι τοπικές συνθήκες κατά την εφαρμογή του σχεδίου δράσης.

Ο στόχος για σημαντική αύξηση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας είναι επίσης σε επίπεδο ΕΕ. Η παραγωγή υδατοκαλλιέργειας αυξάνεται σε ορισμένα κράτη μέλη, ενώ άλλα βρίσκονται ακόμη στα αρχικά στάδια αυτής της μεθόδου παραγωγής * και το δυναμικό πρέπει να αξιοποιηθεί περαιτέρω.

Υπάρχει σχέση μεταξύ αυτού του σχεδίου δράσης και των συστάσεων για τα εθνικά στρατηγικά σχέδια της ΚΓΠ;

Η βιολογική γεωργία αναφέρεται συγκεκριμένα στις συστάσεις που διατυπώθηκαν στα κράτη μέλη σχετικά με τους εννέα ειδικούς στόχους της ΚΓΠ. Σε αυτές τις συστάσεις, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητά από τα κράτη μέλη να καθορίσουν ρητές εθνικές τιμές για τον στόχο της βιολογικής τους περιοχής, λαμβάνοντας υπόψη την ειδική τους κατάσταση και τις προαναφερθείσες συστάσεις.

Επιπλέον, τα κράτη μέλη καλούνται να εκπονήσουν ένα εθνικό σχέδιο δράσης για τα βιολογικά προϊόντα που θα καθορίζει όλα τα μέτρα που υπερβαίνουν τη γεωργία και την ΚΓΠ.

Ποια μέσα της ΚΓΠ μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση του βιολογικού τομέα;

Όσον αφορά τη στήριξη της βιολογικής γεωργίας, η νέα ΚΓΠ προσφέρει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να υποστηρίξουν τη μετατροπή και τη συντήρηση μεθόδων βιολογικής γεωργίας. Τα νέα οικολογικά συστήματα στο πλαίσιο των άμεσων πληρωμών καθώς και οι δεσμεύσεις περιβαλλοντικής διαχείρισης της αγροτικής ανάπτυξης παρέχουν τέτοια υποστήριξη.

Επιπλέον, η πολιτική της ΕΕ για την προώθηση των γεωργικών τροφίμων θα συμβάλει στην τόνωση της ζήτησης προωθώντας βιολογικά προϊόντα στην εσωτερική αγορά καθώς και σε τρίτες χώρες. Ήδη στο ετήσιο πρόγραμμα εργασίας του 2021 , σχεδόν το 30% του προϋπολογισμού του αφιερώνεται στην προώθηση βιολογικών προϊόντων.

Ποια μέσα μπορούν να συμβάλουν στην ενίσχυση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας;

Η Κοινή Αλιευτική Πολιτική προβλέπει μέσα για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης της υδατοκαλλιέργειας της ΕΕ. Οι επερχόμενες νέες στρατηγικές κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής για την υδατοκαλλιέργεια στην ΕΕ θα προωθήσουν τη βιολογική υδατοκαλλιέργεια ως έναν από τους τρόπους για την αύξηση της βιωσιμότητας της παραγωγής υδατοκαλλιέργειας. Η Επιτροπή ενθαρρύνει επίσης τα κράτη μέλη της ΕΕ να συμπεριλάβουν την αύξηση της βιολογικής υδατοκαλλιέργειας στην (εν εξελίξει) αναθεώρηση των εθνικών στρατηγικών σχεδίων τους για τον τομέα, καθώς και να υποστηρίξει αυτόν τον τύπο παραγωγής υδατοκαλλιέργειας με μέρος των πόρων που διατίθενται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ναυτιλίας, αλιείας και Ταμείο υδατοκαλλιέργειας (EMFAF). Το Horizon Europe θα συνεχίσει να υποστηρίζει την έρευνα μια καινοτομία για τη βιολογική υδατοκαλλιέργεια. Επιπλέον,

Πώς θα παρακολουθεί η Επιτροπή την εφαρμογή του σχεδίου δράσης;

Για την παρακολούθηση της προόδου, η Επιτροπή θα διοργανώνει δημόσιες ετήσιες συναντήσεις παρακολούθησης με εκπροσώπους του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, των κρατών μελών και των ενδιαφερομένων, και θα ενημερώνει τα άλλα θεσμικά όργανα της ΕΕ, ανάλογα με την περίπτωση. Οι εξαμηνιαίες εκθέσεις προόδου και μια ενδιάμεση ανασκόπηση το 2023 του σχεδίου δράσης θα είναι διαθέσιμες στο κοινό.

Επιπλέον, η Επιτροπή θα παρακολουθεί κάθε χρόνο τα εθνικά σχέδια δράσης για τη βιολογική δράση, παρέχοντας την ευκαιρία να εκτιμήσει την πρόοδο και να συζητήσει την εφαρμογή των προτεινόμενων δράσεων.

Ποιο είναι το ισχύον νομικό πλαίσιο για τον οργανικό τομέα στην ΕΕ;

Το 2007, το Συμβούλιο της ΕΕ συμφώνησε στον Κανονισμό 834/2007 του Συμβουλίου που καθορίζει τις αρχές, τους στόχους και τους γενικούς κανόνες της βιολογικής παραγωγής και καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να επισημαίνονται τα βιολογικά προϊόντα. Ο παρών κανονισμός θα αντικατασταθεί τον Ιανουάριο του 2022 με έναν ήδη εγκριθέντα κανονισμό 2018/848.

Το ισχύον νομικό πλαίσιο διέπει εάν τα εμπορεύματα μπορούν να διατίθενται στο εμπόριο ως οργανικά εντός της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έχουν εισαχθεί από χώρες εκτός ΕΕ. Οι κανονισμοί ορίζουν επίσης πώς και πότε μπορεί να χρησιμοποιηθεί το βιολογικό λογότυπο της ΕΕ. Υπάρχουν πρόσθετοι ειδικοί κανονισμοί που διέπουν την υδατοκαλλιέργεια και την παραγωγή κρασιού.

Προκειμένου να διασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση μεταξύ της ισχύουσας και της μελλοντικής νομοθεσίας και να επιτραπεί στον κλάδο και στα κράτη μέλη να είναι πλήρως έτοιμοι να εφαρμόσουν τους νέους κανόνες, η Επιτροπή πρότεινε τον Σεπτέμβριο του 2020 να αναβάλει για ένα έτος την έναρξη ισχύος του νέου νομικού πλαισίου. Οι νέοι κανόνες έχουν σχεδιαστεί για να εγγυώνται τον θεμιτό ανταγωνισμό για τους αγρότες, αποτρέποντας παράλληλα την απάτη και διατηρώντας την εμπιστοσύνη των καταναλωτών.