ΗΠΑ : Το «πάτημα» του Μπάιντεν αλλάζει τις ισορροπίες

Oι σχέσεις των ΗΠΑ με τους δύο σημαντικότερους γεωπολιτικούς αντιπάλους τους, τη Ρωσία και την Κίνα, εισέρχονται σε μια νέα, απρόβλεπτη φάση, καθώς ο πρόεδρος Μπάιντεν προσπαθεί να διεκδικήσει τη θέση της Αμερικής στον κόσμο και να πάρει αποστάσεις από τον προκάτοχό του.
H Ευρώπη βρίσκεται στη μέση αυτή της αντιπαράθεσης, την ίδια ώρα που Πεκίνο και Μόσχα συσφίγγουν τις σχέσεις τους σε πολλούς τομείς, επιφέροντας αλλαγές σε σημαντικές γεωπολιτικές ισορροπίες.

Εν μέσω πολλών αντιδράσεων, η κυβέρνηση Μπάιντεν υιοθέτησε τις τελευταίες ημέρες σκληρή στάση απέναντι στην Κίνα και στη Ρωσία. Δημόσιες αντιπαραθέσεις μεταξύ των κρατών ξέσπασαν όταν ο Μπάιντεν χαρακτήρισε τον ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν «δολοφόνο» ενώ υπουργοί του επιτέθηκαν στην Κίνα για μια σειρά ζητήματα. Τόσο η Μόσχα όσο και το Πεκίνο αντεπιτέθηκαν, φτιάχνοντας το σκηνικό για κλιμακούμενη ένταση τους επόμενους μήνες, η οποία είναι δύσκολο να εκτονωθεί χωρίς έντονες συζητήσεις σε ηγετικό επίπεδο και μεγάλες παραχωρήσεις από όλες τις πλευρές.

Ο ίδιος ο Τζο Μπάιντεν ξεκίνησε τον τελευταίο γύρο των αλληλοκατηγοριών σε μια τηλεοπτική συνέντευξη στην οποία προσπάθησε να τονίσει τις διαφορές μεταξύ της δικής του πολιτικής προς τη Ρωσία και εκείνης του προκατόχου του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος έχει κατηγορηθεί επανειλημμένα ότι ήταν πολύ ήπιος απέναντι στον Πούτιν.

Μόλις 24 ώρες αργότερα, ο υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν και ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας Τζέικ Σάλιβαν άσκησαν έντονη κριτική σε κινέζους αξιωματούχους στην πρώτη διμερή συνάντηση σε τόσο υψηλό επίπεδο, μετά την ορκωμοσία του νέου προέδρου. Τα έντονα σχόλια του Μπάιντεν για τον Πούτιν τονίζουν τη μετατόπιση από την προσεγγιστική στάση του Τραμπ προς το Κρεμλίνο, όμως η σκληρή κριτική Μπλίνκεν στην Κίνα αποτελεί συνέχεια της πολιτικής της προηγούμενης κυβέρνησης προς το Πεκίνο.

Ο Τραμπ και οι Ουιγούροι

Οι διαφορετικές στάσεις υποδηλώνουν ότι ο Μπάιντεν προτίθεται να αντιστρέψει τα χρόνια της αμερικανικής αδυναμίας έναντι της Ρωσίας, διαψεύδοντας την ίδια ώρα τους ισχυρισμούς της εκστρατείας του Τραμπ 2020 ότι δεν είναι αρκετά σκληρός με την Κίνα. Υιοθετώντας σκληρή στάση απέναντι στη Ρωσία, ο Μπάιντεν είπε ότι οι μέρες που οι ΗΠΑ «υποκλίνονταν» στη Μόσχα έχουν τελειώσει και ήταν ιδιαίτερα σκληρός με τον Πούτιν. Η Ρωσία απάντησε ανακαλώντας τον πρεσβευτή της στην Ουάσιγκτον για διαβουλεύσεις.

Λίγες ώρες αργότερα στην Αλάσκα, οι δύο κορυφαίοι διπλωμάτες της Κίνας αντέδρασαν έντονα στην κριτική των Μπλίνκεν και Σάλιβαν όσον αφορά τις παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Πεκίνου στη δυτική περιοχή Σιντζιάνγκ, την περιοχή των Ουιγούρων, το Θιβέτ και τις επιθετικές ενέργειές στο Χονγκ Κονγκ, την Ταϊβάν και τη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής του Κομμουνιστικού Κόμματος Γιανγκ Τζίτσι και ο υπουργός Εξωτερικών Γουάν Γι κατηγόρησαν την Ουάσιγκτον για υποκρισία, δηλαδή ότι επιτίθεται στην Κίνα ενώ ταυτόχρονα αντιμετωπίζει τα δικά της εσωτερικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της βίας εναντίον Ασιατών Αμερικανών και Αφροαμερικανών.

Η Κίνα ήταν από τα βασικά ζητήματα και στη συνέντευξη Τύπου που έδωσε την Πέμπτη ο Μπάιντεν, την πρώτη από τότε που εξελέγη. Περιέγραψε πόσο καλά γνωρίζει τον κινέζο πρόεδρο Σι και προειδοποίησε ότι θα συγκαλέσει μια «συμμαχία δημοκρατιών» που θα διαμορφώσουν μια κοινή στάση απέναντι στο Πεκίνο, ώστε να πιεστεί τόσο στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όσο και για να σεβαστεί τους διεθνείς νόμους στο εμπόριο. Η προειδοποίηση ήταν ηχηρή.

Οι σύμμαχοι στην Ευρώπη

Μια παρόμοια προσπάθεια με τους συμμάχους βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ευρώπη σε σχέση με τη Ρωσία. Ο Αντονι Μπλίνκεν μετέβη τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες για συνομιλίες με αξιωματούχους του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με στόχο να γεφυρωθούν οι διαφορές που είχαν προκληθεί σε μεγάλο βαθμό από τη στάση του Τραμπ τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Παρ’ όλ’ αυτά δεν απέφυγε να απαιτήσει να αποχωρήσει η Γερμανία από τον αγωγό φυσικού αερίου NordStream2 που θα τη συνδέει με την Ρωσία, κατηγορώντας το Βερολίνο ότι «υπονομεύει τα συμφέροντα της Ουκρανίας, της Πολωνίας και άλλων συμμάχων».

Οι σχέσεις της Ρωσίας με τις ΗΠΑ έφτασαν σε πολύ κακό σημείο μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία και έκτοτε χειροτερεύουν με τη ρωσική ανάμιξη στις εκλογές και τις κυβερνοεπιθέσεις.

Ο Τζο Μπάιντεν πριν από λίγες ημέρες ήταν σαφής αναφερόμενος στον Βλαντίμιρ Πούτιν και στην έκθεση των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών που ανέφερε ότι η Ρωσία αναμείχθηκε και στην περσινή προεκλογική εκστρατεία στις ΗΠΑ: «Θα πληρώσει το τίμημα».

Η πανδημία και ο πολιτικός ιός

Το 2021 είναι η 20ή επέτειος της Συμφωνίας Καλής Γειτονίας και Φιλικής Συνεργασίας Κίνας – Ρωσίας και πριν από λίγες ημέρες ο κινέζος υπουργός Εξωτερικών Γουάνγκ Γι δήλωσε ότι οι δύο χώρες θα συνεχίσουν τη συνεργασία τους για την αντιμετώπιση «των εξεγέρσεων και της παραπληροφόρησης». Αυτό σημαίνει, όπως εξηγούν αναλυτές, ότι θα υπάρχει μεγαλύτερη συνεργασία στους τομείς της ανταλλαγής πληροφοριών σε ζητήματα ασφαλείας καθώς και στρατιωτικά και αντιμετώπισης της κυβερνοπειρατείας.

Οπως τόνισε ο Γουάνγκ, Κίνα και Ρωσία συμφώνησαν να ανανεώσουν τη συμφωνία και να της δώσουν νέο νόημα σε μια νέα εποχή. «Πρόκειται για την αφετηρία μιας καινούργια εποχής» είπε ο κινέζος υπουργός. Δεν είναι μόνο η συνεργασία στο εμβόλιο του κορωνοϊού και στην αντιμετώπιση της πανδημίας, αλλά και η συνεργασία «του πολιτικού ιού», είπε ο κινέζος υπουργός.

Αντικυβερνητικές διαδηλώσεις

Ο Γιανγκ Τζιν, καθηγητής Κεντροασιατικών Σπουδών στην Κινεζική Ακαδημία Πολιτικών Επιστημών, θεωρεί ότι και οι δύο κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν εσωτερικά προβλήματα, τα οποία θεωρούν ότι υποκινούνται από το εξωτερικό. Στη Ρωσία πραγματοποιήθηκαν μεγάλες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις τον Ιανουάριο σε συμπαράσταση προς τον επικριτή του Κρεμλίνου Αλεξέι Ναβάλνι. Το Πεκίνο έχει να αντιμετωπίσει τις μεγάλες διαδηλώσεις στον Χονγκ Κονγκ που ναι μεν έχουν περιοριστεί, αποτελούν όμως μια μεγάλη πρόκληση για την κινεζική κυβέρνηση.

Eπίσης, εδώ και έναν χρόνο η συνεργασία Κίνας – Ρωσίας έχει επεκταθεί στους βαλλιστικούς πυραύλους, έναν τομέα που δείχνει ότι ενισχύεται η εμπιστοσύνη ανάμεσα στις δύο χώρες. Συνεργάζονται στην ανάπτυξη αντιπυραυλικού συστήματος, ένα σχέδιο που είχε ξεκινήσει το Πεκίνο, συνάντησε όμως αρκετά προβλήματα – για να ξεπεραστούν στράφηκε στη Μόσχα. Η συμφωνία για την ανάπτυξη ειδικού software ύψους 60 εκατ. δολαρίων κλείσθηκε με μια μεγάλη ρωσική εταιρεία αμυντικών συστημάτων. Ομως αυτή η αμυντική συμφωνία δεν είναι η μόνη μεταξύ των δύο κρατών, καθώς υπάρχουν και άλλες βοηθητικές προς την ανάπτυξη του κινεζικού αντιπυραυλικού συστήματος. Οσο η κόντρα με την Ουάσιγκτον εντείνεται τόσο πιο βαθιά γίνεται η ρωσοκινεζική συνεργασία. Με ορισμένους αναλυτές να θέτουν το ερώτημα εάν στο μέλλον υπάρχει περίπτωση να ενοποιηθούν κάποια από τα αμυντικά συστήματα των δύο χωρών.

Ρωσία και Κίνα συνεργάζονται και στο Διάστημα και πριν από λίγες ημέρες ανακοίνωσαν ότι θα κατασκευάσουν από κοινού διαστημικό σταθμό στη Σελήνη – «ένα συγκρότημα πειραματικών ερευνητικών εγκαταστάσεων στην επιφάνεια και/ή σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη», σύμφωνα με ανακοίνωση της Ρωσικής Διαστημικής Υπηρεσίας Roscocosmos.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ