Σκακιέρα

Η νέα αμερικανική κυβέρνηση υπό τον πρόεδρο Τζο Μπάιντεν αρχίζει, παράλληλα με τη δρομολόγηση κομβικών πρωτοβουλιών στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών, που αφορούν ένα ταχύ και εκτεταμένο πρόγραμμα εμβολιασμoύ παράλληλα με ένα κολοσσιαίο σχέδιο οικονομικής ανάκαμψης, να παρουσιάζει τις πρώτες ψηφίδες της εξωτερικής της πολιτικής που σκοπεύει να ακολουθήσει. Η μελέτη τους είναι χρήσιμη ώστε ακόμη και μικρά κράτη όπως η Ελλάδα, η οποία βρίσκεται γεωγραφικά σε μια περιφέρεια υψηλής γεωπολιτικής αξίας, να προσαρμόσουν τις δικές τους στρατηγικές.

Οσοι έκαναν τον κόπο να παρακολουθήσουν τα όσα διεμείφθησαν στην πρόσφατη σινο-αμερικανική συνάντηση στο Ανκορατζ της Αλάσκας, αλλά και την απάντηση της Κίνας στις πρόσφατες κυρώσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αντιλαμβάνονται ότι το παιχνίδι που θα εξελιχτεί προσεχώς σε πλανητική κλίμακα θα είναι πολύ σκληρό. Δεν έχουμε πλέον να κάνουμε απλώς με μια «στροφή προς την Ασία» («pivot to Asia»), όπως επί Μπαράκ Ομπάμα. Η κυβέρνηση Μπάιντεν ομιλεί μεν για την ανάγκη συμπαράταξης με τους συμμάχους της, αλλά τα περιθώρια διαφοροποίησης κυρίως των ευρωπαίων συμμάχων της θα είναι πολύ περιορισμένα. Επιπλέον, η διαμόρφωση του διπόλου «δημοκρατία – αυταρχισμός» απηχεί ξεκάθαρα ψυχροπολεμικές λογικές.

Αυτή η εξέλιξη, με δεδομένη την αναπροσαρμογή πολιτικής που προβλέπει το πόρισμα της επιτροπής σοφών για το ΝΑΤΟ του 2030, θα θέσει ασφυκτικά περιθώρια αυτόνομης πολιτικής των Ευρωπαίων έναντι της Κίνας. Και, επιπλέον, ανάλογα σκληρή προδιαγράφεται η στάση που σκοπεύει να ακολουθήσει η Ουάσιγκτον έναντι της Ρωσίας, την ώρα που η Ενωση – ίσως κατόπιν γερμανικής παρότρυνσης – μοιάζει διατεθειμένη να αναζητήσει τρόπους μείωσης της έντασης με τη Μόσχα. Οι άνωθεν επιλογές της κυβέρνησης Μπάιντεν δεν αποκλείεται πάντως να φέρουν το Πεκίνο και τη Μόσχα εγγύτερα σε μια, κατά πολλούς ανίερη, εταιρική σχέση. Ηδη οι δύο χώρες σχεδιάζουν να κινηθούν συντεταγμένα εντός ΟΗΕ κατά των ευρω-αμερικανικών κυρώσεων εναντίον τους για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Αναμφίβολα, όμως, σε όλο αυτό το γεωστρατηγικό παζλ η Αθήνα πρέπει να έχει στραμμένα τα μάτια της στον ρόλο που θα διαδραματίσει η Τουρκία. Τα τελευταία χρόνια η Αγκυρα αποφάσισε να κινηθεί τόσο προς τη Ρωσία όσο και προς την Κίνα, ενδεχομένως λόγω και της ενίσχυσης της σχολής των ευρασιανιστών στην εξωτερική και αμυντική της πολιτική. Καθώς όμως η οικονομία της παραμένει όχι μόνο εύθραυστη αλλά και συνδεδεμένη με τη Δύση, ουδείς θα μπορούσε να αποκλείσει μια από τις κλασικές «πιρουέτες» στις οποίες η Τουρκία μας έχει συνηθίσει. Σε αυτή την περίπτωση και παρά τους βιαστικούς πανηγυρισμούς ορισμένων, ίσως εμφανιστούν στις ΗΠΑ και στη Δύση γενικότερα αυτοί που θα κρίνουν ότι ένα τρίγωνο Ρωσίας – Κίνας – Τουρκίας δεν είναι καθόλου ευνοϊκό για τα δυτικά συμφέροντα και εμφανιστούν πιο ήπιοι έναντι της Αγκυρας. Οι κινήσεις στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα αναμένονται με ενδιαφέρον.