Μόσιαλος : Έξι βήματα για ένα σύγχρονο σύστημα υγείας στην Ελλάδα

Λογική «πυρόσβεσης» ακολουθούν οι κυβερνήσεις στον τομέα της υγείας τα τελευταία χρόνια και ιδίως τώρα με την πανδημία του κοροναϊού, η οποία αναμένεται να μας απασχολεί μέχρι το τέλος της χρονιάς, επισημαίνει ο καθηγητής Πολιτικής Υγείας του LSE Ηλίας Μόσιαλος, τονίζοντας ότι δεν υπήρχε στρατηγική και στόχος για βελτίωση της υγείας των πολιτών μέσω του συστήματος υγείας.

Ο καθηγητής υπογραμμίζει ότι αλλεπάλληλες κυβερνήσεις της χώρας μας δεν είχαν ως προτεραιότητα το σύστημα υγείας, το οποίο αποτέλεσε σημαντική θεμελιώδη παρέμβαση το ’80, όμως έκτοτε το σύστημα έχει ξεπεράσει την δυνατότητές του, και δεν έχει ορίσει ακόμη τη σχέση του με τον ιδιωτικό τομέα, ούτε υπάρχει ένα ενιαίο πλαίσιο για τους δυο τομείς που δεν είναι κατ΄ ανάγκη ανταγωνιστικοί.

Μιλώντας σε σχετική διαδικτυακή συνέντευξη Τύπου, ο κ. Μόσιαλος απαρίθμησε έξι τομείς του τομέα υγείας που χρειάζονται μεταρρύθμιση ώστε να δημιουργηθεί ένα σύστημα υγείας αντάξιο των απαιτήσεων των Ελλήνων πολιτών, δεδομένου ότι η χώρα μας είναι μια από τις πιο σημαντικές στην Ε.Ε.

Χρηματοδότηση

Πρώτη προτεραιότητα αποτελεί το θέμα της χρηματοδότησης του συστήματος, η οποία μειώθηκε σημαντικά τα τελευταία χρόνια λόγω οικονομικής κρίσης, από την οποία δεν έχουμε βγει ακόμη εξαιτίας της πανδημίας. Αναφέρθηκε στα προγράμματα χρηματοδοτικής ενίσχυσης της Ε.Ε. που στοχεύον στην ενίσχυση της οικονομίας αλλά και του κράτους πρόνοιας στα οποία εντάσσονται τα συστήματα υγείας και παιδείας, καθώς και οι μορφές κοινωνικής προστασίας, όπως το συνταξιοδοτικό. Στο σύστημα υγείας συμπεριέλαβε τόσο τον δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα, τονίζοντας πως πρέπει να ορίσουμε τι οικονομία και τι κράτος πρόνοιας θέλουμε για τα επόμενα 20 χρόνια. Τόνισε ότι διαθέτουμε για την υγεία το 8,4% του ΑΕΠ, ποσοστό κάτω από τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ και πολύ κάτω από τον μέσο όρο των χωρών της Δυτικής Ευρώπης. Και παρότι οι ιδιωτικές δαπάνες είναι το 35-40% του συνόλου, εντούτοις η ιδιωτική ασφάλιση υστερεί σε σχέση με άλλες χώρες. Αντίθετα, οι ασφαλιστικές θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν καλύτερες υπηρεσίες στον ιδιωτικό τομέα υγείας, πιο ποιοτικές, μέσω ανταγωνισμού.

Από την άλλη πλευρά, ο ΕΟΠΥΥ δεν λειτουργεί σαν ασφαλιστική εταιρεία όπως θα έπρεπε, θέτοντας κανόνες στην αγορά, αλλά ως παθητικός πληρωτής που ελέγχει αν οι λογαριασμοί είναι αξιόπιστοι.

Ο καθηγητής σημείωσε ότι πρέπει να δούμε τι κάνουμε με τους πόρους της υγείας, την συμπληρωματικότητα των υπηρεσιών και την κατανομή τους μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.  Και ο ΕΟΠΥΥ να γίνει πραγματικό ασφαλιστικό ταμείο με αντίκτυπο στην παροχή υπηρεσιών υγείας.

Υπηρεσίες υγείας

Σε ότι αφορά τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας, ο κ. Μόσιαλος επεσήμανε τις δυσλειτουργίες στο δημόσιο τομέα, ο οποίος δεν στηρίζεται καθόλου στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (ΠΦΥ) και την οποία περιορίζουν όλοι στους οικογενειακούς και γενικούς γιατρούς. Όμως πλέον, η ΠΦΥ έχει να αντιμετωπίσει νέα επιδημιολογικά πρότυπα, σε νεότερες ηλικίες με συννοσηρότητες, οπότε χρειάζεται πιο ολιστική προσέγγιση, από ιατρική ομάδα με ενιαία προσέγγιση και με διαγνωστικά.

«Δεν θέλουμε οι ασθενείς με συννοσηρότητα να περιφέρονται στο σύστημα χωρίς επίλυση του προβλήματος, αυξάνοντας το κόστος και δυσχεραίνοντας τα προβλήματα που αυξάνουν περαιτέρω το κόστος. Η πρόληψη πηγαίνει πέρα από τη διακοπή του καπνίσματος και την διατροφή», είπε χαρακτηριστικά.

Αναφέρθηκε έτσι, στην πρωτογενή πρόληψη με παρεμβάσεις ώστε ο ασθενής με προδιαβήτη και χοληστερίνη, να μην αναπτύξει διαβήτη ή καρδιοπάθειες, στη δευτερογενή πρόληψη, ώστε ο ασθενής με διαβήτη  να μην πάθει καρδιοπάθεια και νεφροπάθεια 5^ου σταδίου, ώστε να χρειαστεί αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση και στην τριτογενή πρόληψη ώστε να αποφευχθεί η εξέλιξη της νόσου, π.χ.  μετά από ένα έμφραγμα ή να μην δημιουργηθεί άλλη ασθένεια.

Παρατήρησε, ότι δεν υπάρχουν οργανωμένα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου, παρότι οι εξετάσεις καλύπτονται από τα ταμεία, δεν υπάρχουν όμως μητρώα, καταγραφές, σωστή παρακολούθηση.

Ο στόχος δεν είναι η μείωση  του κόστους, αλλά η παράταση της επιβίωσης με περισσότερα υγιή χρόνια.

Χρειάζεται λοιπόν αναδιοργάνωση του ιδιωτικού τομέα, στο πλαίσιο της ολιστικής διαχείρισης των υπηρεσιών και με την εποπτεία των ασφαλιστικών.

Παράλληλα τόνισε ότι η εμβολιαστική κάλυψη του πληθυσμού δεν είναι πάντα η επιθυμητή, κινούμενη χαμηλότερα απ’ ότι σε άλλες χώρες.

Αντίστοιχα, επεσήμανε πως η Ελλάδα χρειάζεται έναν καινούριο νοσοκομειακό χάρτη σύγχρονης εποχής, αν και τα υπόλοιπα θεραπευτήρια λειτουργούν με προδιαγραφές που δεν συνάδουν με τις σύγχρονες απαιτήσεις του 21ου αι. Η αναδιοργάνωση χρειάζεται κυρίως στα νοσοκομεία στην Αθήνα και Θεσσαλονίκη, συμπεριλαμβάνονται και αρκετά του ιδιωτικού τομέα που αναπτύχθηκαν σταδιακά με καινούριες πτέρυγες χωρίς χωροταξική διάταξη. Ειδικά για τον ιδιωτικό τομέα σημείωσε ότι με τη συμβολή των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών θα μπορέσει το σύστημα να γίνει πιο ορθολογικό και να συνάδει με τη σύγχρονη ιατρική πράξη.

Ψηφιοποίηση

Σε ότι αφορά την ποιότητα του συστήματος υγείας, ο κ. Μόσιαλος επεσήμανε ότι δεν υπάρχει ηλεκτρονικός φάκελος, παρότι υπάρχουν ψηφιακά τα δεδομένα ασθενών σε επιμέρους ιατρεία ή  νοσοκομεία, ώστε ο γιατρός να έχει την πρόσβαση στις πληροφορίες που χρειάζεται.

Όμως το 10% των εισαγωγών στην Αγγλία, αφορούν περιπτώσεις αλληλεπίδρασης φαρμάκων, καθώς ένας ασθενής μπορεί να παίρνει 10-15 φάρμακα την ημέρα. Όμως το 70% των περιπτώσεων αυτών θα μπορούσαν να προληφθούν.

Με τον ψηφιακό φάκελο, θα μπορούσε να είναι γνωστή η έκβαση ενός περιστατικού στο νοσοκομείο ή το ιδιωτικό θεραπευτήριο, να διαπιστωθεί το παραγόμενο αποτέλεσμα και να υπάρξει βελτίωση στις ακολουθούμενες πρακτικές.

Γιατί το 90% των προβλημάτων αφορούν δομικές αλλαγές και μόνο το 10% ελλείψεις δεξιοτήτων προσωπικού.

Εκπαίδευση υγειονομικών

Στη χώρα μας απουσιάζει ο προγραμματισμός συνεχιζόμενης εκπαίδευσης για τους επαγγελματίες υγείας, αλλά και ο εκπαιδευτικός στόχος. Από τις φαρμακευτικές σχολές απουσιάζουν βασικά, σύγχρονα μαθήματα της φαρμακευτικής επιστήμης. Αντίστοιχα, η ιατρική αλλάζει σε ποσοστό 70% κάθε 5-6 χρόνια, όμως δεν υπάρχει ανανέωση μαθημάτων. Και όταν τελειώσει η ειδικότητα, τελειώνει και η εκπαίδευση. Δεν υπάρχει οργανωμένο πρόγραμμα ανανέωσης της γνώσης.

Ρυθμιστικό περιβάλλον

Το υπουργείο Υγείας χρειάζεται διαφορετικό στρατηγικό προσανατολισμό, καθώς δεν είναι γνωστά βασικά στοιχεία όπως το προσδόκιμο επιβίωσης ανά νομό, οι ανισότητες πρόσβασης, ο προγραμματισμός του ανθρώπινου δυναμικού, οι εισροές και οι εκροές στο σύστημα υγείας. Ο γενικός αρχίατρος καταργήθηκε το ’80, όταν στην Αγγλία λειτουργεί ολόκληρος οργανισμός 500 ατόμων. Υπάρχει κενό στο πώς διαχειριζόμαστε επίπεδο υγείας των Ελλήνων πολιτών, στο πόσους γιατρούς και υπηρεσίες θέλουμε, ποιες μπορεί να είναι οι συνέργειες ιδιωτικού και δημόσιου τομέα, όπου υπάρχουν οι σχετικές ανάγκες, πώς συνεργάζεται ο ιδιωτικός και ενδεχομένως και ο δημόσιος τομέας υγείας με τις ασφαλιστικές, πώς το σύστημα υγείας μπορεί να λειτουργεί πιο ορθολογικά.

Φάρμακο

Όσο για το φάρμακο, το χαρακτήρισε ως πολύπαθο τομέα στη χώρα, επίκεντρο μεγάλων πολιτικών συζητήσεων, και με το παράδοξο να έχουμε από τις υψηλότερες φαρμακευτικές δαπάνες με παράλληλη αποβιομηχάνιση. Σημείωσε ότι χρειάζεται ανάπτυξη πέρα από το επίπεδο της βιομηχανικής παραγωγής και σε επίπεδο έρευνας και ανάπτυξης με κλινικές δοκιμές, με σταθερό πλαίσιο χρηματοδότησης τιμών, αναβάθμιση του ΕΟΦ, ο οποίος σήμερα δεν έχει σημαντικό ρόλο στην έγκριση φαρμάκων μέσω κεντρικής διαδικασίας, σταθερό πλαίσιο για τη χρηματοδότηση και κατανάλωση φαρμάκων, αλλά και επενδύσεων στη χώρα.