Εσθονία : Η ευρωπαϊκή χώρα με τις «πέντε εποχές»

Σε ένα παγωμένο, αλλά πανέμορφο μέρος της Ευρώπης, οι εποχές δεν είναι τέσσερις, αλλά… πέντε.

Πρόκειται για την Εσθονία, και συγκεκριμένα το τμήμα της που βρίσκεται γύρω από το εθνικό πάρκο Soomaa, έναν τυρφώνα στα νοτιοδυτικά της χώρας ο οποίος είναι γνωστός για τις πλημμύρες του, οι οποίες, καταλαμβάνοντας εκτάσεις ακόμη και με πλάτος 8 χλμ και ύψος 5 μέτρων, ακούγονται το λιγότερο ανησυχητικές.

View this post on Instagram

A post shared by Eveliina Talvitie (@liinatalvi)

Στην περίπτωση της Εσθονίας, όμως, είναι το μέσο που προσφέρει στην χώρα τη λεγόμενη «πέμπτη εποχή» της, μια ετήσια περίοδο με άστατο καιρό που έρχεται μετά το χειμώνα και πριν από την άνοιξη.

Κανείς δεν μπορεί να εντοπίσει με ακρίβεια την ημέρα που θα φτάσει, αλλά αυτό το φαινόμενο επανέρχεται κάθε χρόνο συνεπώς μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου, φέρνοντας μαζί του έντονες πλημμύρες που αναδιαμορφώνουν το εθνικό πάρκο ως μια λεκάνη με βουτηγμένα στο νερό σπίτια, βυθισμένους οπωρώνες μήλων και υψωμένα νησιά τυρφώνων.

«Κάθε χρόνο αντιμετωπίζουμε νέες προκλήσεις», δήλωσε στο BBC ο Αϊβάρ Ρούουκελ ο οποίος εργάζεται ως οδηγός κανό στην περιοχή. «Πρέπει να δουλέψουμε όπου μπορούμε να κωπηλατήσουμε με ασφάλεια όταν φτάσουν οι πλημμύρες – αλλά υπάρχει εγγενής κίνδυνος όταν πλοηγούμε σε τόσο κρύο, κινούμενο νερό. Χρειάζεται προσοχή».

View this post on Instagram

A post shared by Väino Daum (@vaino.d)

Η «πέμπτη εποχή» της Εσθονίας δημιούργησε φυσικά και τον ανάλογο τουρισμό, στην ανάπτυξη του οποίου πρωτοστάτησε ο Άλγκις Μάρτσοο που απέκτησε έτσι και το παρατσούκλι «Mr Flood» (κύριος Πλημμύρα).

Ο «Mr Flood» ανέπτυξε έναν χάρτη λεπτομερών διαδρομών με κανό στο εθνικό πάρκο μήκος έως και 7 χιλιομέτρων.

Οι πλωτές διαδρομές δίνουν την αίσθηση ενός γιγαντιαίου σλάλομ στο χώρο, ωστόσο, αργότερα εξαφανίζεται όταν τα νερά της πλημμύρας απορροφηθούν. Μέχρι να έρθει όμως η ώρα για αυτά, όλοι παθιάζονται με τον κύκλο ζωής της «πέμπτης εποχής».

View this post on Instagram

A post shared by Estonian Saunas (@estoniansaunas)

«Οι άνθρωποι είναι τόσο περίεργοι για την πέμπτη εποχής μας», σχολίασε ο Μάρτσοο, ο οποίος πραγματοποίησε τη διδακτορική του έρευνα το 2010 στα υψηλότερα νερά της Εσθονίας για μισό αιώνα, όταν η υπερχείλιση έφτασε στο εκπληκτικό ύψος των 5 μέτρων.

Ο Μάρτσοο πίστευε ότι ο κόσμος θα ενδιαφερθεί να βιώσει την εμπειρία αυτής της πλημμυρισμένης γης. Και είχε δίκιο. Τα τελευταία χρόνια, χιλιάδες Εσθονοί ανακάλυψαν τις μαγικές υδάτινες οδούς της Soomaa και σήμερα ο «Mr. Flood» και ο Ρούουκελ διευθύνουν το Soomaa.com, μια εταιρεία με στόλο 40 κανό για περιηγήσεις και εκδρομές.

Ως συνιδιοκτήτης και ιδρυτής, ο Ρούουκελ εξερεύνησε όλο το μήκος και το πλάτος του πάρκου.

Αλλά είναι η πρόβλεψη της πλημμύρας και το στοιχείο του άγνωστου είναι που συνεχίζουν να τον εμπνέουν. Συχνά, σε μια κανονική χρονιά, έχει εμπειρία με νερά πλημμύρας ύψους 3 μέτρων, ενώ άλλες φορές ο ίδιος και ο Μάρτσοο απομακρύνονται από τα πλημμυρισμένα λιβάδια για να δουν τους γερανούς, τους κύκνους και τους σκύλους-ρακούν.

Η πιο εντυπωσιακή πανίδα του πάρκου – λύγκας, λύκος και καφέ αρκούδα – αναχωρεί πολύ πριν φτάσουν οι πλημμύρες.

View this post on Instagram

A post shared by Ilusad Eesti paigad (@ilusadeestipaigad)

Με τα ισχνά δέντρα του, το στοιχειωμένο τοπίο μπορεί να τρομάξει τον επισκέπτη, αλλά η «πέμπτη εποχή» είναι τελικά το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού πολλών παραγόντων.

Το Soomaa – που σημαίνει «γη των τυρφώνων»- βρίσκεται σε μια χαμηλή λεκάνη στις δυτικές πλαγιές των υψίπεδων Sakala και τα ποτάμια της δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στην τεράστια ποσότητα του λιωμένου χιονιού που κυλά από τα βουνά μετά το τέλος του χειμώνα.

Οι ποταμοί Navesti, Halliste, Raudna, Kopu, Toramaa και Lemmjogi περνούν από το Soomaa, αλλά μόνο ο Navesti συνεχίζει την πορεία του προς τη Βαλτική Θάλασσα.

Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία της ζώνης πλημμύρας της Riisa, μιας φυσικής λεκάνης έκτασης 175 τετραγωνικών χιλιομέτρων που θεωρείται ως η μεγαλύτερη πλημμυρισμένη πεδιάδα στη Βόρεια Ευρώπη.

Ένα άλλο στοιχείο που διαμόρφωσε το Soomaa είναι η γεωλογία. Δημιουργήθηκε πριν από 12.000 χρόνια και κατά την τελευταία εποχή των παγετώνων ήταν καλλυμμένος μονίμως από νερό, κατά την εποχή που η Βαλτική Θάλασσα ήταν η λίμνη της Βαλτικής και η Δυτική Εσθονία μια παγωμένη γη.

Η υποχώρηση των παγετώνων άφησε πίσω του ένα μεγάλο λάκκο που χαρακτηρίζεται από ιζηματογενείς βάλτους και σήμερα το Soomaa παραμένει ο μεγαλύτερος άθικτος τυρφώνας της Ευρώπης – ουσιαστικά ένα τεράστιο φυσικό σφουγγάρι.

View this post on Instagram

A post shared by Sulev Lindlaan (@sulevlindlaan)

«Το καλοκαίρι, η μέση ροή νερού ανά δευτερόλεπτο μέσω του Soomaa είναι 5-10 κυβικά μέτρα», δήλωσε η Γιάνα Πόλντουρκ, επικεφαλής υδρολογίας στην Εσθονική Υπηρεσία Περιβάλλοντος. «Αλλά στην πέμπτη εποχή, είναι 10 φορές υψηλότερο και ο χείμαρρος αυξάνεται έως και 100 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο», όπως είπε.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα αρχεία που τηρούνται εδώ και σχεδόν 100 χρόνια, οι μεγαλύτερες πλημμύρες στην ιστορία της Εσθονίας καταγράφηκαν τη δεκαετία του 1930 και του 1950.

Να σημειωθεί ότι η «πέμπτη εποχή» έχει βοηθήσει στην καλλιέργεια ενός βαθιά συναισθηματικού δεσμού με την περιοχή. Περίπου 70 άτομα, μερικοί δασοφύλακες και αγρότες, ζουν μόνιμα εντός των συνόρων του πάρκου και όλοι έχουν μάθει να αντιμετωπίζουν τις ετήσιες πλημμύρες.

Οι κύριοι δρόμοι κατακλύζονται και οι μισοί κάτοικοι του πάρκου κλειδώνονται στα σπίτια τους για έως και τέσσερις εβδομάδες μέχρι να εξαφανιστούν τα νερά των πλημμυρών.

Και όμως, δημιουργεί την αίσθηση του ανήκειν που μόνο κάποιος με αληθινή σχέση για την περιοχή και το ιδιαίτερο φαινόμενό της μπορεί να καταλάβει. Αυτό που επίσης ενώνει όσους ζουν στο πάρκο Soomaa είναι η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή και πώς μπορεί σύντομα να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερες και πιο απρόβλεπτες πλημμύρες.

Σύμφωνα με την Πόλντνουρκ, τα μακροπρόθεσμα κλιματικά σενάρια δείχνουν ότι η ετήσια βροχόπτωση αυξάνεται.

«Σίγουρα, υπάρχει μια αλλαγή στα χαρακτηριστικά σε σύγκριση με τον περασμένο αιώνα», είπε. «Η αλλαγή του κλίματος σημαίνει ότι οι πλημμύρες μπορούν να εμφανιστούν σε πιο ασυνήθιστες στιγμές – επομένως είναι πιθανό, στο μέλλον, η Εσθονία να έχει μια έκτη εποχή μια μέρα».

Με πληροφορίες από BBC