Αρχαιοκαπηλεία : «Λεηλατήστε την Αθήνα, αρπάξτε ό,τι μπορείτε»

Στην επιστολή προς τους «συνεργάτες» του ο Σουαζέλ Γκουφιέ, πρόξενος της Γαλλίας στην Κωνσταντινούπολη από το 1784, δεν άφηνε περιθώρια παρερμηνείας: «…Αρπάξτε ό,τι μπορείτε να μεταφέρετε και μην παραλείψετε να λεηλατήσετε την Αθήνα και τα περίχωρά της. Πάρτε ό,τι υπάρχει και μη λυπηθείτε ούτε ζωντανούς ούτε νεκρούς» έγραφε, ζητώντας τους να αποσπάσουν με τη βοήθεια του Φοβέλ κάποιον σπουδαίο αρχαίο θησαυρό: τον Λέοντα της Χαιρώνειας, ένα ανάγλυφο από τον Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο ή ακόμα και ολόκληρο το… Θησείο ώστε να μεταφερθεί στη Γαλλία. Ο Γκουφιέ, ο Σεμπαστιάν Φοβέλ, ο λόρδος Ελγιν και άλλοι πρωταγωνιστούν στις ιδιαίτερες ιστορίες που θα ζωντανέψουν σε λίγες ημέρες στην Αθήνα: στις ιστορίες αρχαιοκαπηλίας που διαδραματίστηκαν στη χώρα μας λίγο πριν από το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης. Η διήγησή τους θα αποτελέσει το όχημα για έναν πρωτότυπο, δωρεάν, διαδικτυακό περίπατο που διοργανώνει την Τετάρτη 31 Μαρτίου το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων.

Κατά τη διάρκειά του θα δοθούν απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα: Πώς αποψιλώθηκε ο Παρθενώνας; Τι περιελάμβανε το σπίτι του Φοβέλ, που είχε χτιστεί εξ ολοκλήρου από ελληνικές αρχαιότητες στην Πλάκα, και ποιος ο ρόλος του Λουδοβίκου της Βαυαρίας στην περιπέτεια των περίφημων γλυπτών του ναού της Αίγινας;

Στα μουσεία της Ευρώπης

Υπό το πρόσχημα μιας παρερμηνευμένης αρχαιολατρίας και με την επίκληση της «διάσωσης αρχαιοτήτων», η Ελλάδα λεηλατήθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Αρχαιότητες που είχαν διασωθεί επί εκατοντάδες χρόνια αποσπώνταν και στέλνονταν στο εξωτερικό, γεμίζοντας έπειτα τα μουσεία της Ευρώπης. Και αν η αρπαγή τους δεν ήταν εφικτή, κάποιοι κυριεύονταν από καταστροφική μανία: ο ιερωμένος Μισέλ Φουρμόν, γάλλος απεσταλμένος του Λουδοβίκου, είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση· αφού έκλεψε εκατοντάδες αρχαίες επιγραφές τεράστιας ιστορικής αξίας, κατέστρεψε ολοσχερώς την Αρχαία Σπάρτη, γκρεμίζοντάς την επί έναν μήνα μαζί με τους εργάτες του, ενώ την οργή του βίωσε αργότερα ο ναός του Απόλλωνα στις Αμύκλες. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των αρχαιοκαπήλων ήταν ανελέητος – τόσο που ήταν σχεδόν θέμα τύχης το αν οι αρχαιολογικοί θησαυροί της Ελλάδας θα κατέληγαν στη Βρετανία, στη Γαλλία ή αλλού.

Ελγιν

«Ο περίπατός μας θα ξεκινήσει από την οδό Τριπόδων, τον αρχαιότερο δρόμο της Αθήνας, ο οποίος αποτελεί την πεμπτουσία της εξαφάνισης αρχαιοτήτων. Από όλα τα χορηγικά μνημεία που υπήρχαν στην οδό Τριπόδων απέμεινε μόνο το Μνημείο του Λυσικράτη, κι αυτό γλίτωσε την τελευταία στιγμή από τον Ελγιν, ο οποίος ήθελε να το πάρει μαζί με τα μάρμαρα του Παρθενώνα. Δεν του το επέτρεψαν οι καπουτσίνοι μοναχοί, καθώς το μνημείο βρισκόταν στην αυλή της Μονής που είχε φτιαχτεί τότε εκεί» εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο συγγραφέας Κώστας Στοφόρος, ο οποίος θα είναι οδηγός του περιπάτου μαζί με τον Διονύση Λεϊμονή, που έχει συγγράψει παιδικά βιβλία για τον Ελγιν και την Αφροδίτη της Μήλου. «Θα μιλήσουμε για τον λόρδο Βύρωνα ο οποίος βλέποντας τις καταστροφές που προκάλεσε ο Ελγιν στην Ακρόπολη έγραψε το ποίημα «Η κατάρα της Αθηνάς». Επόμενη στάση μας θα είναι η πλατεία Φιλομούσου Εταιρείας.

Η Φιλόμουσος Εταιρεία ήταν η πρώτη που ξεκίνησε προσπάθειες για να σωθούν οι ελληνικές αρχαιότητες» συνεχίζει. «Θα αναφερθούμε στον γάλλο πρόξενο Φοβέλ, ο οποίος είχε μια τεράστια συλλογή αρχαιοτήτων, στη διαταγή του Παπαφλέσσα ως υπουργού Εσωτερικών να φτιαχτεί «αίθουσα αρχαιοτήτων» σε κάθε σχολείο της χώρας, ενώ θα πούμε για τις προσπάθειες διάσωσης αρχαίων από τον Κοραή – ο οποίος έγραψε και μια ιστορική επιστολή προς το Πατριαρχείο -, από τον Οδυσσέα Ανδρούτσο, ως φρούραρχο της Ακρόπολης, από τον Μακρυγιάννη. Τέλος, θα αναφερθούμε στον Λουδοβίκο της Βαυαρίας, πατέρα του Οθωνα, ο οποίος έστειλε στο Μόναχο το 1827 τα εκπληκτικά γλυπτά του ναού της Αφαίας στην Αίγινα, αλλά και σε προσωπικότητες της εποχής που στηλίτευσαν την αρχαιοκαπηλία όπως ο Σατωβριάνδος». Οσοι επιθυμούν, μπορούν να συμμετάσχουν στην περιήγηση μέσω της σελίδας www.facebook.com/Opanda.gr. Μετά τις «ιστορίες αρχαιοκαπηλίας» θα ακολουθήσουν άλλοι οκτώ δωρεάν διαδικτυακοί περίπατοι από τον ΟΠΑΝΔΑ και το Μουσείο Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΑ