Ελληνοτουρκικά : Νέες ισορροπίες στο τρίγωνο Ουάσιγκτον – Αθήνα – Αγκυρα

Σε μια ολοένα και πιο «δύσκολη σχέση» εξελίσσεται αυτή των ΗΠΑ με την Τουρκία, με αιχμή τα ανθρώπινα δικαιώματα και στο βάθος τους δεσμούς Αγκυρας – Μόσχας και όχι μόνο. Η ετήσια έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τα ανθρώπινα δικαιώματα κάθε άλλο παρά «ισορροπίες» κρατά απέναντι στην Τουρκία, την οποία καταγγέλλει για σειρά παραβιάσεων, μεταξύ των οποίων «για αυθαίρετες δολοφονίες, ύποπτους θανάτους υπό κράτηση, καταναγκαστικές εξαφανίσεις, βασανιστήρια, αυθαίρετες συλλήψεις και φυλακίσεις δεκάδων χιλιάδων ατόμων, συμπεριλαμβανομένων πρώην βουλευτών της αντιπολίτευσης, δικηγόρων, δημοσιογράφων, αλλοδαπών πολιτών, αλλά και υπαλλήλων της διπλωματικής αποστολής των ΗΠΑ».

Η περίοδος Μπάιντεν, που μόλις ξεκίνησε στις ΗΠΑ, είναι σίγουρα διαφορετική από την περίοδο Τραμπ και η Τουρκία έχει αρχίσει να το συνειδητοποιεί από την πρώτη μέρα. Δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου έχουν ήδη σχολιάσει το γεγονός, σημειώνοντας και τις συμβολικές κινήσεις όσον αφορά την Ελλάδα, όπως το τηλεφώνημα του Τζο Μπάιντεν στον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη την ημέρα της εθνικής επετείου, ενώ ο τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παραμένει στη λίστα αναμονής, όπως και ο δίαυλος επικοινωνίας τον οποίο έχουν ανοίξει οι υπουργοί Εξωτερικών Νίκος Δένδιας και Αντονι Μπλίνκεν.

Ενα τρίτο σήμα από την Ουάσιγκτον για τις νέες ισορροπίες αποτελεί το τηλεφωνικό ραντεβού που έχουν δώσει για σήμερα οι υπουργοί Αμυνας Ελλάδας – ΗΠΑ Νίκος Παναγιωτόπουλος και Λόιντ Οστιν, με πρωτοβουλία του αμερικανού υπουργού. Στην ατζέντα η επέκταση της Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας, το συμβόλαιο των νέων φρεγατών του Πολεμικού Ναυτικού, οι κινήσεις της Τουρκίας σε Αιγαίο και Κύπρο, αλλά και η συνάντηση των υπουργών Αμυνας του ΝΑΤΟ στις 16 Απριλίου στις Βρυξέλλες.

Αναβολή για Φλώρο

Υπό προγραμματισμό, εξάλλου, βρίσκεται και μια επίσκεψη του υπουργού Αμυνας στις ΗΠΑ, στις αρχές του καλοκαιριού, κορωνοϊού επιτρέποντος. Δεν αποκλείεται, μάλιστα, αυτό να είναι και το πρώτο επίσημο ταξίδι έλληνα αξιωματούχου στην Ουάσιγκτον μετά την εκλογή Μπάιντεν, καθώς το ταξίδι που προγραμμάτιζε εντός του Απρίλιου ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ, στρατηγός Κωνσταντίνος Φλώρος, αναβλήθηκε – κατά την επίσημη εξήγηση, λόγω της πανδημίας.

Οι προθέσεις του νέου ενοίκου του Λευκού Οίκου προς το Ακ Σαράι φάνηκαν και κατά τη συνάντηση που είχαν ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Αντονι Μπλίνκεν και ο τούρκος ομόλογός του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στο περιθώριο της υπουργικής συνόδου του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες. Στη μία ώρα σχεδόν της συζήτησής τους, το θέμα των S-400 τέθηκε μετ’ επιτάσεως, όπως και το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων με έμφαση στις διώξεις κατά του HDP, αλλά και την αποχώρηση της Τουρκίας από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για τα δικαιώματα των γυναικών. Η κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, το Κυπριακό αλλά και οι διερευνητικές Ελλάδας – Τουρκίας έδειξαν ένα διαφορετικό πρόσωπο της Ουάσιγκτον, που κλείνει σταδιακά τα «παράθυρα» στην Αγκυρα. Ωστόσο, όπως τονίζουν έμπειροι διπλωμάτες, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να θέλουν την Τουρκία στη Δύση και οι αντιδράσεις τους σε οποιαδήποτε κρίση θα διαμορφωθούν αποκλειστικά βάσει των συμφερόντων της Ουάσιγκτον και μόνο.

Στο πλαίσιο αυτής της δύσκολης σχέσης ερμηνεύονται και τα μάλλον ριψοκίνδυνα σενάρια που είδαν το φως της δημοσιότητας μέσω της εφημερίδας «Sozcu» για αντικατάσταση του Τσαβούσογλου από την Τανσού Τσιλέρ, σε πιθανό ανασχηματισμό. Για τον τουρκικό Τύπο η επιλογή Τσιλέρ, λόγω των σχέσεών της με τις ΗΠΑ, ίσως είναι ένα «άνοιγμα» Ερντογάν στην Ουάσιγκτον, με στόχο την επαναπροσέγγιση.

Την ίδια στιγμή, η Αθήνα συνεχίζει να τονίζει προς την Αγκυρα την ανάγκη αποκλιμάκωσης της έντασης και οικοδόμησης ενός κλίματος εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο πλευρών. Το θέμα έθεσε στον τούρκο πρεσβευτή στην Αθήνα Μπουράκ Οζούγκεργκιν ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, με αφορμή και την ανακοίνωση του τουρκικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας. Μια ανακοίνωση με αναφορές σε «τουρκική μειονότητα» στη Θράκη, που τόνιζε μεταξύ άλλων ότι η Ελλάδα «έχει επιλέξει να κλιμακώνει την πολιτική της ενάντια στην Τουρκία, παρά τις εκκλήσεις μας για διάλογο».

Δένδιας και προκλήσεις

Ο Δένδιας στην προγραμματισμένη του συνάντηση με τον Οζούγκεργκιν, με την επικείμενη επίσκεψη του ΥΠΕΞ στην Αγκυρα – εφόσον το επιτρέψουν οι συνθήκες – στις 14 Απριλίου να βρίσκεται στην ατζέντα, επανέλαβε την ανάγκη αποχής της Τουρκίας από προκλητικές ενέργειες. Σημείωσε δε ότι ανακοινώσεις όπως του τουρκικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας δεν βοηθούν στην εμπέδωση ενός εποικοδομητικού κλίματος μεταξύ των δύο χωρών.

Τουρκικές διπλωματικές πηγές σχολίαζαν σχετικά ότι και οι δύο πλευρές τόνισαν τη σημασία οι επαφές τους να καταστούν δυνατές και τακτικές, με τον τούρκο πρεσβευτή να επισημαίνει ότι η Αγκυρα είναι έτοιμη να κάνει το καλύτερο δυνατό ώστε η επίσκεψη Δένδια να καταστεί επιτυχής και αποτελεσματική.

Να σημειωθεί ωστόσο ότι η Αγκυρα δείχνει να επιστρέφει στην πολιτική των προκλήσεων, καθώς χθες είχαμε 34 παραβιάσεις του εθνικού εναέριου χώρου, σε Βορειοανατολικό και Κεντρικό Αιγαίο, από τουρκικά μαχητικά, μεταξύ αυτών και τέσσερις υπερπτήσεις σε Ανθρωποφάγους και Μακρονήσι.