Self-test : H γνώση της πραγματικής ευαισθησίας τους είναι απαραίτητη!

Γράφει ο δρ. Αναστάσης Περράκης*

Στα πλαίσια του ανοίγματος των σχολείων και των εμπορικών δραστηριοτήτων, η κυβέρνηση αποφάσισε την προμήθεια και διανομή για χρήση στους πολίτες δοκιμασιών ταχείας ανίχνευσης αντιγόνου του κορονοϊού, τα συχνά αναφερόμενα στον τύπο ως “αυτοδιαγνωστικά τεστ”, “self-test” ή και “rapid test”.

Η αξιοπιστία των τεστ αντιγόνου σε γενικές γραμμές κρίνεται ικανοποιητική από την διεθνή βιβλιογραφία, με ευαισθησία γύρω στο 90%. Εξίσου τεκμηριωμένη είναι και η αδυναμία των τεστ αντιγόνου να ανιχνεύσουν χαμηλό ιικό φορτίο σε έναν φορέα του κορονοϊού, σε σύγκριση με τα μοριακά τεστ τύπου qPCR που χρησιμοποιούνται στις οργανωμένες δομές ελέγχου. Τα τεστ αντιγόνου θα απευθύνονται κυρίως σε ασυμπτωματικούς πολίτες, που έχουν κατά τεκμήριο μικρό ιικό φορτίο. Άρα, ο αριθμός των ψευδώς αρνητικών αποτελεσμάτων αναμένεται να είναι υψηλός. Για παράδειγμα, το Statens Serum Institut που υπάγεται στο υπουργείο υγείας της Δανίας, δημοσίευσε μία μελέτη πεδίου όπου από σύνολο 4.069 θετικών μοριακών τεστ τύπου qPCR, οι δοκιμές αντιγόνου «έπιασαν» μόλις 2.159 από αυτά.

Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε πως η δειγματοληψία των αυτοδιαγνωστικών τεστ αντιγόνου, όπως υποδηλώνει και το όνομα τους, γίνεται από τους πολίτες (πιθανόν με την βοήθεια φαρμακοποιού)  με την λήψη δείγματος ρινικά ή με λήψη σιέλου. Αντίθετα, για τα μοριακά τεστ qPCR η δειγματοληψία γίνεται από εκπαιδευμένο προσωπικό και η λήψη δείγματος στην ρινοφαρυγγική ή την στοματοφαρυγγική  κοιλότητα. Η φύση της διαδικασίας λήψης δείγματος  είναι πολύ πιθανόν να μειώνει ακόμα περισσότερο την αξιοπιστία και το περιθώριο σφάλματος των αυτοδιαγνωστικών τεστ αντιγόνου κατά την χρήση τους από τους πολίτες.

Προκύπτει λοιπόν η ανάγκη η αξιοπιστία των αυτοδιαγνωστικών τεστ, που πράγματι μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό όπλο για τον έλεγχο της παρούσας φάσης της πανδημίας, να ελεγχθεί σε πραγματικές συνθήκες, στην Ελλάδα. Πρέπει να υπάρξει ένα δείγμα ασυμπτωματικών  πολιτών, οι οποίοι θα πρέπει να ελεγχθούν με μοριακό τεστ και να αυτοελεγχθούν με τα τεστ τα οποία θα προκρίνει η κυβέρνηση μέσα από τον διενεργούμενο διαγωνισμό, και να γίνει σύγκριση των αποτελεσμάτων. Μια τέτοια διαδικασία μπορεί να ολοκληρωθεί σε ικανοποιητικό βαθμό μέσα σε λίγες μόνο ημέρες, και τα αποτελέσματα της να αποτελέσουν πολύτιμο, αν όχι απαραίτητο, οδηγό για την σωστή αξιοποίηση των αυτοδιαγνωστικών τεστ για τον έλεγχο του τελευταίου ίσως, αλλά ιδιαίτερα επικίνδυνου, τρίτου κύματος της πανδημίας.

*Ο δρ. Αναστάσης Περράκης είναι Βιολόγος, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης και Διευθυντής Ερευνών στο Ολλανδικό Ινστιτούτο για τον Καρκίνο και  στο Ινστιτούτο Oncode