Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Η συνάντηση της ελληνικής γλώσσας με τη γραφή

Η συνάντηση της ελληνικής γλώσσας με τη γραφή, γεγονός που –όπως έχουμε ήδη επισημάνει– επηρέασε αποφασιστικά τις εξελίξεις στον ελλαδικό χώρο, έγινε μέσω δύο γραφικών συστημάτων, του παλαιότερου συλλαβικού και του νεότερου αλφαβητικού. Αμφότερα προέρχονταν από την Ανατολή, όπου η γραφή είχε εμφανιστεί από την 3η χιλιετία π.Χ., προκειμένου να ικανοποιήσει τις ανάγκες κοινωνιών με ιεραρχική οργάνωση. Οι ίδιες αιτίες ήταν εκείνες που επέφεραν την εισαγωγή της συλλαβικής γραφής (Γραμμικής Β) στον ελληνόφωνο μυκηναϊκό κόσμο, το 14ο αιώνα π.Χ. Ειδικότερα, την υπέρβαση του προφορικού λόγου και την υιοθέτηση του γραπτού λόγου επέβαλαν οι περίπλοκες λογιστικές ανάγκες των μυκηναϊκών ανακτόρων.

Την ίδια οδό, της συλλαβικής γραφής, ακολούθησε και η κυπριακή διάλεκτος, με τα πρώτα δείγματα γραφής στη μεγαλόνησο να κάνουν την εμφάνισή τους το 16ο αιώνα π.Χ. Μάλιστα, το συλλαβικό σύστημα γραφής συμπορεύτηκε επί πολλούς αιώνες στην Κύπρο με το αλφαβητικό.

Στη μινωική Κρήτη πάλι η γραφή εμφανίστηκε νωρίτερα απ’ ό,τι στην Κύπρο, ήδη από τις αρχές της 2ης χιλιετίας π.Χ. Η άγνωστη προελληνική γλώσσα –ή και γλώσσες– της περιοχής καταγράφηκε αρχικά σε «ιερογλυφικά» κείμενα και ακολούθως σε κείμενα Γραμμικής Α γραφής.

Εξάλλου, στην Κύπρο εμφανίστηκαν από τα τέλη του 15ου αιώνα π.Χ. επιγραφές με το λεγόμενο κυπρομινωικό κλάδο γραφής, ενώ το κυπριακό συλλαβάριο (πρώιμο φωνογραφικό σύστημα γραφής με βάση τη συλλαβή) χρησιμοποιήθηκε προκειμένου να καταγραφεί μια άγνωστη τοπική –μη ελληνική– γλώσσα, η ετεοκυπριακή.

Η κατάρρευση του μυκηναϊκού ανακτορικού συστήματος περί το 1200 π.Χ. συνοδεύτηκε από την εξαφάνιση της συλλαβικής Γραμμικής Β γραφής, καθώς και ολόκληρου του συναφούς γραφειοκρατικού συστήματος. Αυτό συνέβη, διότι είχαν πλέον εκλείψει οι μηχανισμοί που καθιστούσαν αναγκαία την ύπαρξή τους, δηλαδή μια σύνθετη κοινωνική οργάνωση με ένα ευρύ δίκτυο ανταλλαγών.

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου : Η ινδοευρωπαϊκή γλωσσική οικογένεια

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου : Η «τριμερής θεωρία» και το λεξιλόγιο των ινδοευρωπαϊκών θεσμών

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου : Ο ρόλος των μεταναστευτικών κυμάτων και οι προελληνικές γλώσσες

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου : Η επινόηση της γραφής