Σεισμός στην εργατική νομοθεσία – Τι περιλαμβάνει το νομοσχέδιο που επεξεργάζεται ο Κ. Χατζηδάκης

Η πανδημία, πέραν των άλλων, επέβαλε τη βίαιη εισαγωγή της τηλεργασίας, και αυτή με τη σειρά της έφερε πλήθος αφανών αλλαγών στις εργασιακές σχέσεις. Εδώ και έναν χρόνο, εξαιτίας των περιορισμών στις μετακινήσεις, τα σπίτια έχουν μετατραπεί σε χώρους εργασίας, πλήθος εργαζομένων προσφέρει, μέσω των ηλεκτρονικών υπολογιστών, σε ένα εν πολλοίς νέο και αρρύθμιστο περιβάλλον, υπηρεσίες εκ του μακρόθεν.

Οι εργαζόμενοι τείνουν να γίνουν αιχμάλωτοι του υπολογιστή σχεδόν επί 24ώρου βάσεως, οι εργοδοτικές απαιτήσεις σε πολλές περιπτώσεις έχουν πολλαπλασιαστεί, γενικώς η παλαιά σχέση της οκτάωρης ημερήσιας και της πενθήμερης εβδομαδιαίας απασχόλησης τείνει να ανατραπεί, διαμορφώνοντας εκ των πραγμάτων νέα δεδομένα και νέες ανάγκες. Κοινώς εισήχθη σχεδόν αυτόματα η έννοια της απόλυτης ευελιξίας και στην ελληνική αγορά εργασίας, γεγονός που συνιστά μεγάλη πρόκληση για το υπουργείο Εργασίας.

Προσαρμογή στις νέες πραγματικότητες

Ο αρμόδιος υπουργός κ. Κ. Χατζηδάκης ήδη προπαρασκευάζει σχετική νομοθετική παρέμβαση, την οποία αντιμετωπίζει ως τη σημαντικότερη αλλαγή στην εργασιακή νομοθεσία έπειτα από εκείνη του 1982 που επέβαλε ο Ανδρέας Παπανδρέου. Το σχετικό νομοσχέδιο, που περιλαμβάνει πλήθος αλλαγών, ήδη καταρτίζεται και πρόκειται να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή τον προσεχή Μάιο, αμέσως μετά το Πάσχα. Ο ίδιος δηλώνει ότι οδεύουμε προς ριζικό εκσυγχρονισμό της εργασιακής νομοθεσίας, χωρίς να κρύβει ότι πρόκειται να εισαχθούν σημαντικά στοιχεία ευελιξίας στην εγχώρια αγορά εργασίας, κατά τα πρότυπα αντίστοιχων αλλαγών που έχουν επιβληθεί εδώ και χρόνια σε πλήθος ευρωπαϊκών χωρών.

Γνωρίζει, όπως λέει στις κατ’ ιδίαν συνομιλίες του, ότι θα αντιμετωπίσει σφοδρότατες επικρίσεις, ότι θα κατηγορηθεί για νεοφιλελεύθερες επιλογές, αλλά επιμένει ότι οι νέες συνθήκες, οι νέες πραγματικότητες που διαμορφώθηκαν τόσο κατά τη διάρκεια της προηγούμενης οικονομικής κρίσης όσο και της τωρινής υγειονομικής, επιβάλλουν προσαρμογές, επιπρόσθετες ευελιξίες και βεβαίως νέες προβλέψεις για την εξασφάλιση των εργασιακών δικαιωμάτων και την απόκρουση ενδεχόμενης εργοδοτικής αυθαιρεσίας. Οπως επίσης σχετικές προβλέψεις για την υγιεινή και την ασφάλεια των εργαζομένων.

Τηλεργασία με ψηφιακή κάρτα εργασίας

Ειδικά για την τηλεργασία, η οποία κατά την εκτίμηση του υπουργείου Εργασίας ήλθε για να μείνει, θα προβλεφθούν ρυθμίσεις που θα προστατεύουν τα προσωπικά δεδομένα των εργαζομένων και μαζί θα καθιερώνουν την ψηφιακή κάρτα εργασίας, μέσω της οποίας θα ελέγχεται ο χρόνος εργασίας και θα εξασφαλίζεται η αποσύνδεση του εργαζομένου από την 24ωρη αιχμαλωσία του υπολογιστή.

Στο πλαίσιο των νέων ρυθμίσεων της τηλεργασίας θα προβλέπεται επίσης διαβούλευση και ελεύθερη, χωρίς περιορισμούς, συμφωνία μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων για τον τρόπο απασχόλησης, για την κατανομή του οκταώρου στη διάρκεια της ημέρας, αν δηλαδή θα εφαρμόζεται σπαστό ωράριο, όπως και για τα διαλείμματα, καθώς αναγνωρίζεται ότι δεν είναι εύκολη και προπάντων είναι ανθυγιεινή η συνεχής απασχόληση πίσω από μια οθόνη.

Το υπουργείο Εργασίας θα ευνοήσει τέτοιου τύπου ευέλικτες συμφωνίες, καθώς πιστεύει ότι θα είναι προς όφελος και των δύο μερών και το ίδιο δεν θέλει να παρεμβαίνει σε τέτοιου τύπου συμφωνίες. Επίσης ο εξοπλισμός θα βαρύνει αποκλειστικά τον εργοδότη, ενώ όσον αφορά τους υπόλοιπους όρους και τις αμοιβές, όπως διευκρινίζεται αρμοδίως, δεν τίθεται θέμα αλλαγών, θα διατηρηθούν αντιστοίχως οι ισχύοντες και οι προβλεπόμενες από τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας.

Απευθείας διαπραγμάτευση εργοδοτών – εργαζομένων

Δυνατότητες ευελιξίας ως προς τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας θα προβλεφθούν και για δραστηριότητες που διακρίνονται από έντονη εποχικότητα. Ο υπουργός Εργασίας υποστηρίζει ότι επιβάλλεται πλέον να προβλεφθεί η έννοια των ατομικών συμβάσεων εργασίας, μέσω των οποίων θα συμφωνείται ελεύθερα μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων ο χρόνος απασχόλησης.

Για παράδειγμα, σε εποχικές δραστηριότητες, όπως του τουρισμού, των μεταφορών και άλλων υπηρεσιών, θα προσφερθεί η δυνατότητα να απασχολούνται οι εργαζόμενοι μέχρι δέκα ώρες ημερησίως για ένα εξάμηνο και για έξι ώρες ημερησίως για τους υπόλοιπους έξι μήνες του χρόνου. Δηλαδή να προβλεφθεί πενθήμερη εβδομάδα 30 και 50 ωρών εργασίας ανάλογα με τις παραγωγικές ανάγκες κάθε εποχής. Ουσιαστικά μιλάμε για ατομικές συμβάσεις εργασίας διευθέτησης του συμβατικού χρόνου εργασίας.

Στο νομοσχέδιο θα προβλεφθεί υποχρέωση στα συνδικάτα για εξασφάλιση παροχής ελάχιστων υπηρεσιών στο ευρύ καταναλωτικό κοινό κατά τη διάρκεια απεργιακών κινητοποιήσεων

Κατάργηση υπερεργασίας, ενίσχυση υπερωριών

Στο πλαίσιο των παραπάνω ρυθμίσεων και προκειμένου να ενισχυθεί και να προωθηθεί η ευελιξία στην αγορά εργασίας το υπουργείο Εργασίας προτίθεται να προβεί σε κατάργηση του θεσμού της υπερεργασίας και ενίσχυση κατά αναλογία των υπερωριών. Η σημερινή διάκριση των 96 ωρών υπερωρίας τον χρόνο στη βιομηχανία και των 120 ωρών στις υπηρεσίες θα εξισωθεί και θα ανέλθει στις 150 ώρες τον χρόνο για όλους τους κλάδους.

Επιπλέον για ορισμένους κλάδους, όπως της πληροφορικής, των Data centers, των Logistics, του έτοιμου σκυροδέματος κ.ά., θα προβλεφθεί απασχόληση και τα Σαββατοκύριακα, διατηρουμένου του πενθημέρου, με τη δυνατότητα διήμερης ανάπαυσης εντός της εβδομάδας.

Ποινές για σεξουαλική ή λεκτική παρενόχληση

Ταυτόχρονα στο νομοσχέδιο που επεξεργάζεται το υπουργείο Απασχόλησης θα υπάρξουν προβλέψεις για τις γονικές άδειες των πατεράδων, όπως και αυστηρές ποινές για τους εργοδότες που παρενοχλούν σεξουαλικά το προσωπικό ή ασκούν λεκτική και άλλης μορφής βία. Οι κυρώσεις για τους παραβάτες θα είναι αυστηρές, αντίστοιχες εκείνων που προβλέπονται στη Γαλλία, από όπου και αντιγράφονται, όπως σημειώνουν πηγές του υπουργείου Απασχόλησης. Ρυθμίσεις θα προβλεφθούν επίσης για τους κούριερ και συνολικά για τους εργαζομένους στις ταχυμεταφορές, ιδιαιτέρως για την ασφάλειά τους και τους όρους απασχόλησης.

Πέραν αυτών το νομοσχέδιο θα προβλέπει πλήθος άλλων αλλαγών στη συνδικαλιστική νομοθεσία. Θα προβλεφθεί η κατάρτιση και η επικαιροποίηση μητρώων εργαζομένων από τα συνδικάτα, με προφανή σκοπό να προωθηθούν οι ηλεκτρονικές ψηφοφορίες στις συνδικαλιστικές ενώσεις για μείζονα και ελάσσονα θέματα, από την κήρυξη απεργιών μέχρι την πραγματοποίηση γενικών συνελεύσεων και εκλογή διοικητικών συμβουλίων στις ενώσεις εργαζομένων.

Ακόμα θα προβλεφθεί υποχρέωση στα συνδικάτα για εξασφάλιση παροχής ελάχιστων υπηρεσιών στο ευρύ καταναλωτικό κοινό κατά τη διάρκεια απεργιακών κινητοποιήσεων. Για παράδειγμα, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά από το υπουργείο Απασχόλησης, τα συνδικάτα των συγκοινωνιών θα έχουν υποχρέωση κίνησης του ενός τρίτου των συρμών του μετρό σε περίπτωση απεργιακών κινητοποιήσεων.

Προς νέο σκηνικό οξείας αντιπαράθεσης

Καθίσταται φανερό από τα παραπάνω ότι συνδυαστικά οι προβλέψεις για ελαστικότητα στην τηλεργασία, ατομικές συμβάσεις για τη διευθέτηση του συμβατικού χρόνου εργασίας σε εποχικές δραστηριότητες, εξίσωση και ανύψωση των υπερωριών σε υπηρεσίες και βιομηχανία, απασχόληση τα Σαββατοκύριακα, μητρώα εργαζομένων και ηλεκτρονικές ψηφοφορίες για τις απεργίες συγκροτούν απόπειρα μείζονος αλλαγής συνολικά στις εργασιακές σχέσεις. Και προφανέστατα άμα τη εμφανίσει θα προκαλέσουν θύελλα αντιδράσεων, για να μην πούμε πολιτικό σεισμό. Γνωρίζοντας τις τοποθετήσεις των κομμάτων της αντιπολίτευσης, αλλά και το πολιτικό κλίμα έντονης αντιπαράθεσης που έχει διαμορφωθεί σε τούτες τις ιδιάζουσες πανδημικές συνθήκες, όλοι μπορούν να αντιληφθούν την ένταση της αντιπαράθεσης που θα ακολουθήσει.

«Πρόοδος ή καθήλωση» το δίλημμα στους πολίτες

Ωστόσο στην κυβέρνηση πιστεύουν ότι τέτοιες αλλαγές και νεωτερικού τύπου πρωτοβουλίες συγκροτούν και αναδεικνύουν τη μορφή και τον χαρακτήρα της διαφοράς μεταξύ των κομμάτων, στην οποία επενδύει προσωπικά ο Πρωθυπουργός για τις επόμενες εκλογές, όποτε αυτές διεξαχθούν. Κατά τη λογική του κ. Μητσοτάκη οι επόμενες εκλογές θα κριθούν από την απάντηση στο δίλημμα «πρόοδος ή καθήλωση» που θα τεθεί στους ψηφοφόρους. Εκείνος θεωρεί ότι οι προαναφερθείσες αλλαγές και προσαρμογές καθοδηγούνται από πνεύμα προόδου και οι πιθανές αντιδράσεις θα αντιπροσωπεύουν τις δυνάμεις της καθήλωσης. Μένει βέβαια να αποδεχθεί αν και οι πολίτες συντονίζονται με αυτό το δίλημμα και τις έννοιες που εμπεριέχει…

Ο γόρδιος δεσμός των εκκρεμών συντάξεων

Το άγος των εκκρεμών συντάξεων βασανίζει τον υπουργό Εργασίας κ. Κ. Χατζηδάκη. Ο ίδιος αποδίδει το όλο πρόβλημα στην τυπική, όπως χαρακτηρίζει, συγχώνευση άπειρων ασφαλιστικών ταμείων και την ένταξή τους στον ΕΦΚΑ χωρίς προβλέψεις και μέτρα ολοκληρωμένης μεταρρύθμισης. Ο ΕΦΚΑ κληρονόμησε και ενοποίησε όλες τις δυσλειτουργίες, τα ελλείμματα και τις ακαμψίες των Ταμείων που απορρόφησε. Χωρίς ηλεκτρονικά μέσα, με υπαλλήλους που συνεχίζουν ακόμα και σήμερα να επικοινωνούν και να αλληλογραφούν χειρογράφως, προφανώς και δεν μπορεί να λυθεί ο γόρδιος δεσμός των εκκρεμών συντάξεων. Επείγει προφανώς ο ψηφιακός μετασχηματισμός του οργανισμού και επειδή αυτά στο Ελληνικό Δημόσιο δεν λύνονται σε μία ημέρα, ο κ. Χατζηδάκης σκοπεύει να αξιοποιήσει την επιτυχημένη εμπειρία του μηχανισμού που έστησε και οργάνωσε τους εμβολιασμούς κατά του κορωνοϊού και να τη μεταφέρει στον ΕΦΚΑ. Ισως να αποτελεί μια λύση…

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΒΗΜΑ