Φυτοφάρμακα στα τρόφιμα: Τι έδειξαν τα τελευταία στοιχεία

Πόσο ασφαλή είναι τα τρόφιμα που καταναλώνουμε; Υπάρχουν υπολείμματα φυτοφαρμάκων σε ένα καλάθι λαχανικών που προορίζονται για κατανάλωση; Τι έλεγχοι διενεργούνται; Αυτά τα ερωτήματα απαντώνται – μεταξύ άλλων – σε έρευνα που διενήργησε η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), στο πλαίσιο του συντονισμένου προγράμματος ελέγχου της ΕΕ.

Συνολικά το 2019 αναλύθηκαν 96.302 δείγματα, 96,1% εκ των οποίων εμπίπτουν σε νόμιμα επιτρεπόμενα επίπεδα. Για το υποσύνολο 12.579 δειγμάτων που αναλύθηκαν ως μέρος του συντονισμένου προγράμματος ελέγχου της ΕΕ (EUCP), το 98% ήταν εντός νομικών ορίων.

Το EUCP ανέλυσε δείγματα, που συλλέχθηκαν τυχαία από 12 προϊόντα διατροφής – μήλα, λάχανα κεφαλής, μαρούλι, ροδάκινα, σπανάκι, φράουλες, ντομάτες, σπόρους βρώμης, κριθάρι, κρασί (κόκκινο και λευκό), αγελαδινό γάλα και λίπος χοίρων. 

Από αυτά τα δείγματα που αναλύθηκαν:

• 6,674 ή 53% βρέθηκε απαλλαγμένο από ποσοτικά επίπεδα καταλοίπων.
• 5,664 ή 45% περιείχαν ένα ή περισσότερα κατάλοιπα σε συγκεντρώσεις κάτω ή ίσες με τα επιτρεπόμενα επίπεδα.
• 241 ή 2% περιείχαν κατάλοιπα, που ξεπερνούσαν το νόμιμο μέγιστο, εκ των οποίων το 1% οδήγησε σε νομικές ενέργειες.

Το συντονισμένο πρόγραμμα καλύπτει παρόμοια καλάθια προϊόντων με τριετή εναλλαγή, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν να προσδιοριστούν ανοδικές ή πτωτικές τάσεις για συγκεκριμένα προϊόντα. Έτσι, σε σύγκριση με το 2016, το ποσοστό υπέρβασης μειώθηκε για τα ροδάκινα (από 1,9% σε 1,5%), το μαρούλι (2,4% έως 1,8%), τα μήλα (2,7% έως 2,1%) και τις ντομάτες (2,6% έως 1,7%).

Αυξήσεις εμφανίστηκαν για φράουλες (1,8% έως 3,3%), λάχανα (1,1% έως 1,9%), σταφύλια κρασιού (0,4% έως 0,9%) και λίπος χοίρων (0,1% έως 0,3%). Όπως και το 2016, δεν βρέθηκαν υπερβάσεις στο αγελαδινό γάλα.

Εκτός από τα εναρμονισμένα, συγκρίσιμα δεδομένα που συλλέγονται στο πλαίσιο του συντονισμένου προγράμματος, η ετήσια έκθεση της EFSA περιλαμβάνει επίσης δεδομένα που συλλέγονται ως μέρος των εθνικών δραστηριοτήτων ελέγχου, που πραγματοποιούνται από μεμονωμένα κράτη μέλη της ΕΕ, τη Νορβηγία και την Ισλανδία.

Τα εθνικά προγράμματα ελέγχου βασίζονται στον κίνδυνο, στοχεύοντας προϊόντα που ενδέχεται να περιέχουν κατάλοιπα φυτοφαρμάκων ή για τα οποία έχουν εντοπιστεί νομικές παραβάσεις τα προηγούμενα χρόνια. Αυτά τα προγράμματα παρέχουν σημαντικές πληροφορίες στους διαχειριστές κινδύνων, αλλά – σε αντίθεση με τα δεδομένα του EUCP – δεν παρέχουν στατιστικά αντιπροσωπευτική εικόνα των επιπέδων καταλοίπων, που θα περίμενε κανείς να βρει στα τρόφιμα στα ράφια των καταστημάτων σε όλη την Ευρώπη.

Η EFSA διενήργησε μια αξιολόγηση διατροφικού κινδύνου ως μέρος της ανάλυσης των αποτελεσμάτων. Αυτό υποδηλώνει ότι τα τρόφιμα που αναλύθηκαν το 2019 είναι απίθανο να δημιουργήσουν ανησυχία για την υγεία των καταναλωτών. Ωστόσο, προτείνονται ορισμένες συστάσεις για την αύξηση της αποτελεσματικότητας των ευρωπαϊκών συστημάτων ελέγχου, συνεχίζοντας έτσι να εξασφαλίζεται υψηλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών.