Προς έναν παγκόσμιο εταιρικό φόρο; 

Το πρόβλημα σαφώς και δεν ανέκυψε τώρα. Έχει τεθεί εδώ και καιρό στο τραπέζι των G20 και εξετάζεται ενδελεχώς από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), χωρίς όμως απτά αποτελέσματα.

Τώρα, ωστόσο, η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ επιδιώκει να αλλάξουν οι όροι του παγκόσμιου «παιχνιδιού».

Ενόψει και της χθεσινής τηλεδιάσκεψης με τους ομολόγους της και τους κεντρικούς τραπεζίτες στους G20, η Αμερικανίδα υπουργός Οικονομικών (και πρώην επικεφαλής της FED), Τζάνετ Γέλεν, κάλεσε σε διεθνή συνεργασία για την καθιέρωση ενός παγκόσμιου κατώτατου εταιρικού φορολογικού συντελεστή.

Κάνοντας λόγο για ένα «30ετές καθοδικό σπιράλ» στο θέμα – με πολλές χώρες να μειώνουν τους φορολογικούς συντελεστές για επιχειρήσεις, προκειμένου να προσελκύσουν ξένα κεφάλαια και επενδύσεις – η Γέλεν τόνισε ότι η αμερικανική κυβέρνηση θα επιδιώξει να βρει κοινό βηματισμό στους G20, για τη θέσπιση ενός κατώτατου ορίου.

Το αμερικανικό σχέδιο προβλέπει έναν ελάχιστο συντελεστή στο 21%, σε διεθνές επίπεδο και σε συνδυασμό με την εξάλειψη των απαλλαγών για εισοδήματα από εξωχώριες δραστηριότητες σε χώρες, που δεν υιοθετούν το μέτρο.

Οι αντιδράσεις είναι κατ’ αρχήν θετικές. Υπέρ τάχθηκε αναφανδόν το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Τη στήριξη της Ε.Ε. στην αμερικανική πρόταση εξέφρασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πλην όμως με αστερίσκο, ζητώντας ο κατώτατος συντελεστής να αποφασιστεί στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ.

Γιατί τώρα;

Κατά πολλούς αναλυτές, ώθηση στην αμερικανική πρόταση δίνουν τώρα διάφοροι παράγοντες.

Ο ανοιχτός ανταγωνισμός των ΗΠΑ με την Κίνα. Τα σχέδια της κυβέρνησης Μπάιντεν για αύξηση του εταιρικού φόρου στις ΗΠΑ στο 28%, για τη χρηματοδότηση των πακέτων-μαμούθ στήριξης της αμερικανικής οικονομίας, και η ανάγκη μιας μερικής έστω αντιστάθμισης τυχόν μειονεκτημάτων που θα προκύψουν για τις αμερικανικές εταιρείες.

Και, φυσικά, οι σοβαρές επιπτώσεις της πανδημίας στην παγκόσμια οικονομία και στους εθνικούς προϋπολογισμούς, με την εκτίναξη των δημοσίων δαπανών.

Τώρα «οι μεγάλες οικονομίες θέλουν να αποθαρρύνουν τις πολυεθνικές εταιρείες από το να μεταφέρουν τα κέρδη και τους φόρους σε χώρες με χαμηλή φορολογία, ανεξαρτήτως του πού γίνονται οι πωλήσεις τους», εξηγεί σε ανάλυσή του το πρακτορείο Reuters.

Ήδη, αναφέρει, «όλο και περισσότερο, εισοδήματα από άυλα περιουσιακά στοιχεία, όπως πατέντες φαρμάκων, software και δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας μεταφέρονται σε περιοχές που επιτρέπουν στις εταιρείες να αποφεύγουν την φορολόγηση στις χώρες τους». Τους γνωστούς «φορολογικούς παραδείσους», δηλαδή…

Το αποτέλεσμα είναι οι κυβερνήσεις να βρίσκονται αντιμέτωπος με μία νομότυπη φοροαποφυγή μεγάλης κλίμακας από πολυεθνικές εταιρείες.

Κάτι, που «μας ανησυχεί πολύ, γιατί μειώνει τη φορολογική βάση, επί της οποίας γίνεται η είσπραξη κρατικών εσόδων και η κάλυψη των απαραίτητων κοινωνικών και οικονομικών δαπανών», τονίζει η επικεφαλής οικονομολόγος του ΔΝΤ, Γκίτα Γκοπίνατ.

Ζητούμενο τώρα, υπογράμμισε η Γέλεν, «είναι να διασφαλίσουμε ότι οι κυβερνήσεις διαθέτουν σταθερά φορολογικά συστήματα, μέσω των οποίων θα συγκεντρώνονται επαρκή έσοδα για επενδύσεις σε βασικά δημόσια αγαθά και για την αντιμετώπιση κρίσεων, καθώς και ότι όλοι οι πολίτες θα μοιράζονται δίκαια το βάρος», μέσω της φορολογίας.

Διχασμένη η Ευρώπη

Ερωτηθείς χθες για το εάν η Ε.Ε. στηρίζει την αμερικανική πρόταση για επιβολή κατώτατου εταιρικού φορολογικού συντελεστή στο 21%, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, Ντανιέλ Φεριέ, απέφυγε να μιλήσει επί συγκεκριμένων αριθμών.

«Εργαζόμαστε για μία λύση στο πλαίσιο του ΟΟΣΑ», ανέφερε, όπου η συζητήση κυμαινόταν μέχρι τώρα σε πολύ κατώτερο ποσοστό. Και χαιρέτισε «την ισχυρή στήριξη όλων των υπουργών Οικονομικών των G20 για μια συμφωνία έως τον Ιούλιο του 2021 και στους δύο πυλώνες του ΟΟΣΑ».

Αυτοί αφορούν στη θέσπιση κανόνων για την φορολόγηση διασυνοριακών ψηφιακών υπηρεσιών, καθώς στη λήψη μέτρων για αναχαίτιση των συρρίκνωσης της φορολογικής βάσης, στο πλαίσιο της οποίας συζητείται και ο κατώτατος εταιρικός φόρος σε διεθνές επίπεδο.

Ως προς το τελευταίο σκέλος, οι υπουργοί Οικονομικών της Γερμανίας και της Γαλλίας καλωσόρισαν την αμερικανική πρόταση. Ωστόσο, η Ιρλανδία, που έχει διατηρεί τον εταιρικό φόρο σε χαμηλά επίπεδα, εκφράζει επιφυλάξεις.

«Μια συμφωνία μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών μπορεί να μην είναι εύκολη», γράφει το Reuters, «καθώς οι εταιρικοί φορολογικοί συντελεστές παρουσιάζουν μεγάλες αποκλίσεις μεταξύ των “27”: από 9% που είναι στην Ουγγαρία και 12,5% στην Ιρλανδία, έως 32% στη Γαλλία ή 31,5% στην Πορτογαλία».

Ειδικά το Δουβλίνο, αναφέρει, «που εδώ και μία δεκαετία αντιστέκεται στις προσπάθειές της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την εναρμόνιση της φορολογίας, είναι μάλλον απίθανο να δεχτεί υψηλότερο μίνιμουμ συντελεστή, χωρίς να δώσει μάχη».