Ωφελέειν ή Μη Βλάπτειν: Ένα βιβλίο για την ιατρική πρακτική εν μέσω πανδημίας

Τον 5ο και 4ο αιώνα π.Χ., ο Ιπποκράτης και η Ιατρική Σχολή της Κω διαχώρισαν την αιτιολογία των νόσων από τη δεισιδαιμονία, τη θεϊκή προέλευση και τις φιλοσοφικές υποθέσεις. Έτσι, άνοιξαν τον δρόμο για την ανάπτυξη της ιατρικής ως ορθολογικής επιστήμης.

Για πρώτη φορά, η Ιπποκρατική Συλλογή και ειδικά ο Ιπποκρατικός Όρκος διατύπωσαν υψηλές ηθικές και δεοντολογικές αξίες στην ιατρική πρακτική, εισάγοντας τις διαχρονικές αρχές της ωφελιμότητας, της μη-βλαπτικότητας, της εμπιστευτικότητας και τη δικαιοσύνης.

Στον 20ό αιώνα, οι εντυπωσιακές εξελίξεις στην ιατρική οδήγησαν στην αμφισβήτηση και κριτική των ιπποκρατικών αξιών. Ο Όρκος επικρίθηκε ως ξεπερασμένος με το σκεπτικό ότι δεν καλύπτει σύγχρονα ζητήματα ιατρικής ηθικής και προωθεί τον ιατρικό πατερναλισμό σε βάρος της αυτονομίας των ασθενών. Ο Ιπποκράτης δεν θα μπορούσε να προβλέψει τα σύγχρονα ζητήματα βιοηθικής. Τα ιπποκρατικά ιδανικά είναι διαχρονικά και αμετάβλητα, αλλά οι κανόνες που τα εκφράζουν χρειάζονται συνεχή επανεκτίμηση και ενίσχυση. Ο Όρκος ήταν προφορική υπόσχεση τιμής του γιατρού προς τον ασθενή ότι ενεργεί προς όφελός του και αποφεύγει τη βλάβη και όχι κοινωνικό συμβόλαιο μεταξύ γιατρών και κοινωνίας.

Το ιπποκρατικό αξίωμα «ὠφελέειν ἢ μη βλάπτειν» είναι καθήκον, υποχρέωση και θεμελιώδης αρχή με αιώνιο αντίκτυπο. Tο ανθρωπιστικό ιπποκρατικό πνεύμα οφείλει να εμπνέει τον σύγχρονο γιατρό στην καθημερινή πρακτική του.

Λίγα Λόγια για τους Συγγραφείς

Ο Αντώνης Ν. Βγόντζας σπούδασε Νομικά, Οικονομικά και Οικονομικά-Μαθηματικά στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Συμμετείχε στον αντιδικτατορικό αγώνα, συνελήφθη και φυλακίστηκε σε απομόνωση στο ΕΑΤ-ΕΣΑ ως «πρωτεργάτης της φοιτητικής αναταραχής».

Άσκησε τη δικηγορία (1971-2019) και υπήρξε συνήγορος σε δίκες που σημάδεψαν την πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου. Διατέλεσε επιστημονικός συνεργάτης (1976-2014) του Τομέα Ποινικών Επιστημών της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ και Νομικός Σύμβουλος και Διευθυντής του Νομικού Γραφείου του Ανδρέα Παπανδρέου ως Πρωθυπουργού (1993-1996).

Υπήρξε Πρόεδρος του Εθνικού Συμβουλίου Ιατρικής Ηθικής και Δεοντολογίας (2003/04) και ο βασικός συντάκτης του σχεδίου νόμου για τον σύγχρονο «Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας».

Η Ελένη Ασκητοπούλου σπούδασε Ιατρική στο ΕΚΠΑ και στη συνέχεια μετεκπαιδεύτηκε στην Αναισθησιολογία σε μεγάλα κέντρα του εξωτερικού.

Διατέλεσε Αναπληρώτρια και στη συνέχεια Καθηγήτρια Αναισθησιολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης από τη αρχή λειτουργίας της και για 26 συναπτά έτη. Από το 2011 είναι Ομότιμος Καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Υπηρέτησε σε σημαντικές θέσεις ευθύνης στην Ελλάδα και το εξωτερικό στην Αναισθησιολογία και Επείγουσα Ιατρική. Έχει πλούσιο εκπαιδευτικό και συγγραφικό έργο στην Ελλάδα και το εξωτερικό και έχει τιμηθεί με ακαδημαϊκές διακρίσεις.