Πατριωτισμός και επιστήμη

Ο κόσμος της νεωτερικότητας, ο σύγχρονος κόσμος είναι οργανωμένος σε εθνικά κράτη, γεγονός που σημαίνει ότι και ο τρόπος που οργανώνουμε τον βίο μας, σχετιζόμαστε μεταξύ μας και αντιλαμβανόμαστε τους εαυτούς μας καθορίζεται από αυτήν τη μορφή πολιτειακής συγκρότησης και λειτουργίας.

Οι πολίτες όλων των κατηγοριών απολαμβάνουν τα προνόμια και δικαιώματα που απορρέουν από αυτήν τους την ιδιότητα αλλά και αναλαμβάνουν υποχρεώσεις με πρώτη και κύρια την αφοσίωσή τους στο έθνος, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η αφοσίωση αυτή δεν είναι κάτι άλλο από αυτό που ονομάζουμε πατριωτισμό και το οποίο αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ίδιας της θεμελίωσης και της υπόστασης ενός σύγχρονου κράτους.

Το καθήκον απέναντι στην πατρίδα νοείται ως το υπέρτατο χρέος κάθε πολίτη και αυτό το καθήκον δεν ορίζεται μόνον τυπικά από το Σύνταγμα και τους νόμους αλλά και ουσιαστικά από τη βούληση και την επιλογή της σύνολης κοινότητας να πορευτεί στην ιστορία με βάση την πίστη στο κοινό «εθνικό πεπρωμένο».

Όλα τα εθνικά αφηγήματα ενέχουν αυτό το στοιχείο, το οποίο τους προσδίδει και μια μεταφυσική διάσταση μαζί με τα απαραίτητα μυθικά στοιχεία που οδήγησαν τους επιστήμονες να τα χαρακτηρίσουν «μυθιστορίες». Αλήθεια υπάρχει εθνικό αφήγημα χωρίς μύθο; Υπάρχει μορφή ανθρώπινης κοινότητας που δεν έχει τον μύθο ως καταστατικό χάρτη, παράγοντα συνοχής και μοχλό εγρήγορσης και κινητοποίησης, όταν παραστεί ανάγκη;

Εάν αυτή είναι μια ορθή υπόθεση εργασίας, τι σημαίνει αυτό για τους θεράποντες των ιστορικών και κοινωνικών επιστημών;  Προφανώς, χρέος τους, με βάση την αρχή της αφοσίωσης, είναι να συμβάλλουν με το έργο τους στην δόμηση του εθνικού αφηγήματος και κατά συνέπεια της ίδιας της εθνικής ταυτότητας. Αυτό συμβαίνει και έτσι συγκροτούνται και οι εθνικές ιστοριογραφικές σχολές. Εάν κάποιος ή κάποια σχολή επιλέξει έναν άλλο δρόμο, αυτόν της αποδόμησης, αυτό θα είναι ή όχι μια επιλογή αντίθετη με τα κελεύσματα του πατριωτισμού;

Μήπως αυτό δεν έχει συμβεί με τους εκπροσώπους της αποδόμησης; Δεν θεωρήθηκαν και θεωρούνται «εθνομηδενιστές»;  Οχι απλά μη πατριώτες….
Τελικά τι ακριβώς συμβαίνει; Ποιος υπηρετεί τι; Εθνικό είναι ό,τι είναι αληθινό, είπε ο ποιητής. Αλλά τι είναι η αλήθεια; Και υπάρχει μόνο μία; Οι μεταμοντέρνοι διανοητές λένε ότι υπάρχουν τόσες αλήθειες όσες και οπτικές. Αν είναι έτσι, όλοι έχουν την αλήθεια τους. Και οι μύθοι που οι ίδιοι αποδομούν εννοείται ότι έχουν την αλήθεια τους. Η αποδόμηση τι ακριβώς σημαίνει όμως; Σημαίνει απλά αμφισβήτηση ή ανάδειξη του τρόπου με τον οποίο συγκροτήθηκε ένα αφήγημα, δηλ.  της κοινωνικής και εν τέλει ιστορικής συγκρότησής του; Όταν λέμε ότι κάτι είναι κοινωνικά συγκροτημένο ή κατασκευασμένο σημαίνει ότι είναι κίβδηλο; Το αντίθετο, είναι πραγματικό επειδή είναι συγκροτημένο κοινωνικά και ιστορικά.

Τελικά, μπορούμε να πούμε ότι οι πατριωτικά σκεπτόμενοι επιστήμονες δομούν και όσοι θέτουν την επιστήμη υπεράνω αποδομούν;  Και ποια απο τις δυο επιλογές ενδείκνυται; Τελικά συμβιβάζονται η εθνική με την επιστημονική συνείδηση; Ποια είναι η θέση, η οπτική γωνία που πρέπει να υιοθετήσει κανείς για να απαντήσει στο ερώτημα, εάν υπάρχει μία ορθή απάντηση;