Υπάρχουν τα πανεπιστήμια που απευθύνονται στις ελίτ και υπάρχει και το ΕΝΑ, το μικρό γαλλικό πανεπιστήμιο από το οποίο έχουν αποφοιτήσει τόσοι πρόεδροι και πρωθυπουργοί, ώστε να μπορεί να πει κανείς ότι η Γαλλία κυβερνιέται από τους απόφοιτούς του.

Ένας εξ αυτών είναι και ο πρόεδρος της χώρας, Εμανουέλ Μακρόν, που σπούδασε στο τμήμα υψηλόβαθμων κρατικών αξιωματούχων στο μικρό πανεπιστήμιο του Στρασβούργου. Το ίδιο ισχύει και για τους δύο πρωθυπουργούς που έχει διορίσει στη διάρκεια της θητείας του. Αλλά και για τον προκάτοχό του, Φρανσουά Ολάντ. Και τον Ζακ Σιράκ. Σε μια εποχή τεράστιων κοινωνικών αναταραχών, κανένα άλλο εκπαιδευτικό ίδρυμα δεν συμβολίζει σε τέτοιο βαθμό τον κλειστό, ανδροκρατούμενο κύκλο της γαλλικής ελίτ όσο η Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης, όπως είναι ολόκληρο το όνομα του πανεπιστημίου.

Όμως το πανεπιστήμιο αυτό, τώρα πια δεν υπάρχει. Ο Μακρόν ανακοίνωσε την Πέμπτη το κλείσιμο του ΕΝΑ, το οποίο πρόκειται να αντικατασταθεί από το νέο Ίδρυμα Δημόσιας Διοίκησης ή ISP. Η κίνηση εντάσσεται σε αυτό που ο γάλλος πρόεδρος αποκαλεί «βαθιά επανάσταση στις προσλήψεις στον δημόσιο τομέα»…

Η απόφασή του, ένα χρόνο πριν τις προεδρικές εκλογές, έχει στόχο να δείξει ότι είναι αποφασισμένος να δημιουργήσει έναν δημόσιο τομέα που θα χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη διαφάνεια και αποτελεσματικότητα. Στις αρχές της χρονιάς, ο ίδιος καταδίκασε το γεγονός ότι «οι μοχλοί κοινωνικής κινητικότητας» της Γαλλίας είχαν καταστραφεί και πλέον «λειτουργούσαν χειρότερα σε σχέση με 50 χρόνια νωρίτερα».

Μια δήλωση της προεδρίας ανέφερε ότι το κλείσιμο του ΕΝΑ ήταν μέρος «της πιο σημαντικής μεταρρύθμισης του δημόσιου τομέα» από την… ίδρυσή του μαζί με άλλα δημόσια ιδρύματα από τον Σαρλ ντε Γκολ το 1945. Εκείνη την εποχή, η Γαλλία ήταν κατεστραμμένη από τον πόλεμο και ντροπιασμένη από τη συνεργασία της κυβέρνησης του Βισύ με τους Ναζί. Ως εκ τούτου είχε ανάγκη από μια πλήρη αναδόμηση του δημοκρατικού της κράτους.

Αυτό που μένει να φανεί, είναι το κατά πόσον το νέο ίδρυμα θα είναι απλώς ένα ΕΝΑ με άλλη ονομασία.

Η ανακοίνωση ανέφερε ότι οι μελλοντικοί απόφοιτοι θα χρειαστεί να επιδείξουν μεγαλύτερη ευελιξία και να εργαστούν αρχικά σε τοπικό επίπεδο, προκειμένου να αποκτήσουν πρακτική εμπειρία, πριν διοριστούν σε θέσεις «ηγεσίας, ελέγχου και κρίσης». Οι προαγωγές πλέον δεν θα στηρίζονται στην εργασιακή εμπειρία, αλλά στην απόδοση και την προθυμία για μετακίνηση σε άλλες περιοχές της χώρας.

Το ΕΝΑ έχει δεχθεί πολλαπλές επικρίσεις, αφού μεγάλη μερίδα της γαλλικής κοινωνίας το θεωρεί ιδιωτικό κλαμπ της ελίτ, με εφ’ όρου ζωής μέλη που πρέπει να μυηθούν σε αυτό από κάποιους άλλους. Μόνο το 1% των 80 αποφοίτων της περσινής χρονιάς είχε έστω έναν γονιό που να προέρχεται από την εργατική τάξη.

Οι φοιτητές προέρχονταν κυρίως από πλούσιες, μορφωμένες οικογένειες και μέσα από τη φοίτησή τους εισέρχονταν σε έναν κόσμο ευκαιριών τόσο για τον δημόσιο όσο και για τον ιδιωτικό τομέα. Ο Μακρόν ήταν το παιδί-θαύμα αυτής της διαδικασίας, καταφέρνοντας να εκλεγεί πρόεδρος σε ηλικία 39 ετών, 13 χρόνια μετά την αποφοίτησή του από το ΕΝΑ.

Όμως οι βίαιες διαδηλώσεις των Κίτρινων Γιλέκων, που ξεκίνησαν στα τέλη του 2018, μια εξέγερση των περιθωριοποιημένων της Γαλλίας, έκαναν εμφανείς τις κοινωνικές εντάσεις που επικρατούν στη χώρα. Χωρίς την παραμικρή πρόσβαση σε αυτόν τον μητροπολιτικό κόσμο των διασυνδέσεων, πολλοί Γάλλοι αισθάνθηκαν παραγκωνισμένοι. Από τη στιγμή που τους αρνούνταν τις ευκαιρίες εξέλιξης, κατά κάποιο τρόπο τους καθιστούσαν αόρατους.

Ο Μακρόν άνοιξε εθνικό διάλογο προκειμένου να κατανοήσει τις αιτίες της εξέγερσης και στις 25 Απριλίου του 2019 ανακοίνωσε για πρώτη φορά ότι θα καταργήσει το πανεπιστήμιο που τον ανέδειξε. Ήταν μια κίνηση με έντονο συμβολισμό, όμως συνάντησε αντιστάσεις και δυο ολόκληρα χρόνια πέρασαν χωρίς η απόφασή του αυτή να εφαρμοστεί. Το ΕΝΑ φάνηκε ότι θα κατάφερνε να επιβιώσει.

Στις αρχές της χρονιάς, στη διάρκεια επίσκεψής του στη Ναντ, ο πρόεδρος ανακοίνωσε τη δημιουργία ενός προγράμματος με την ονομασία «Ταλέντα», σχεδιασμένου για να διασφαλίσει ότι «κανένα παιδί που ζει στη δημοκρατία μας δεν θα πει ότι δεν είναι για εκείνο» τα πανεπιστήμια που εκπαιδεύουν τους φοιτητές για υψηλόβαθμες θέσεις στον δημόσιο τομέα.

Μεταξύ άλλων μέτρων, ανακοίνωσε και τη δημιουργία πολλαπλών θέσεων στο ΕΝΑ που θα προορίζονται κάθε χρόνο για φτωχούς φοιτητές, με καταγωγή κυρίως από τα γκέτο στις παρυφές των μεγάλων πόλεων, όπου είναι συγκεντρωμένοι πολλοί μουσουλμάνοι μετανάστες. Στην ανακοίνωση της Πέμπτης ξεκαθάρισε ότι το συγκεκριμένο πρόγραμμα θα συνεχιστεί στο νέο εκπαιδευτικό ίδρυμα.

Ο Μακρόν έχει θέσει ως προτεραιότητά του τον εκσυγχρονισμό του γαλλικού κρατικού μηχανισμού και ασκεί πιέσεις για τη μείωση της γραφειοκρατίας και τη δημιουργία ενός πιο αποτελεσματικού δημόσιου τομέα που θα εστιάζει στην παραγωγικότητα.

Οι επικριτές του υποστηρίζουν ότι ο γάλλος πρόεδρος αφιερώνει μεγάλο μέρος της ενέργειάς του στην προσέλκυση ψηφοφόρων της δεξιάς, προκειμένου να αντλήσει ψήφους από την εκλογική βάση της ακροδεξιάς Μαρίν Λεπέν. Σε αυτό το πλαίσιο, είχε μεγάλη σημασία να εκπληρώσει μια υπόσχεση που είχε δώσει ως αντίδραση στο κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων, η οποία στοχεύει στην ενίσχυση της κοινωνικής κινητικότητας και την αύξηση της διαφορετικότητας σε υψηλόβαθμες θέσεις του δημόσιου τομέα.

«Μεταξύ των ζωτικών προβλημάτων στη Γαλλία, υπάρχει και ένα που γίνεται αισθητό καθημερινά: Πρόκειται για το αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ της βάσης της κοινωνίας – των εργαζόμενων, των συνταξιούχων, των ανέργων, των νέων, των φοιτητών – και της υποτιθέμενης ελίτ», δήλωσε ο Φρανσουά Μπαϊρού πολιτικός σύμμαχος του Μακρόν, μιλώντας στον ραδιοφωνικό σταθμό France Inter.

Μένει να φανεί αν θα ακολουθήσει μια εκτεταμένη μεταρρύθμιση, προκειμένου οι κορυφαίοι αξιωματούχοι του γαλλικού κράτους να αρχίσουν να αντιστοιχούν έστω σε κάποιο βαθμό στην πολυπολιτισμική γαλλική κοινωνία.

Με πληροφορίες από τους New York Times

Headlines