«Δεν δέχεται εύκολα τα κομπλιμέντα, όμως είναι απλά η δύναμη και το στήριγμά μου όλα αυτά τα χρόνια», είχε πει η βασίλισσα Ελισάβετ για τον σύζυγό της, πρίγκιπα Φίλιππο, σε δείπνο για την 50η επέτειο του γάμου τους, πίσω στο 1997. Η 9η Απριλίου είναι σημαδιακή πλέον για τον βρετανικό θρόνο καθώς ο αγαπημένος των Βρετανών, πρίγκιπας Φίλιππος πέθανε σε ηλικία 99 ετών.

Τον είχε γνωρίσει το 1939, όταν αυτή ήταν ακόμη 13 ετών κι εκείνος πέντε χρόνια μεγαλύτερος. «Την ξενάγησε στο Βασιλικό Ναυτικό Κολέγιο του Ντόρτμουθ», όπου φοιτούσε, «και η μορφή του την συνεπήρε από την αρχή», εξιστορεί η ιστορικός και συγγραφέας Κάρολιν Χάρις.

Αυτή ήταν η αρχή ενός νέου κεφαλαίου στη ήδη ταραχώδη ζωή του μετέπειτα Δούκα του Εδιμβούργου, που γεννήθηκε το μακρινό 1921 (εάν ζούσε, στις 10 Ιουνίου θα έκλεινε τα 100) στο παλάτι Μον Ρεπό στην Κέρκυρα, με τον τίτλο Φίλιππος της Ελλάδος και της Δανίας.

Με… ελληνικές ρίζες

Μοναχογιός του πρίγκιπα Ανδρέα της Ελλάδος και της πριγκίπισσας Αλίκης του Μπάτενμπεργκ, ο Φίλιππος φυγαδεύτηκε άρον άρον όταν ήταν μόλις 18 μηνών από την Κέρκυρα (ο θρύλος λέει μέσα σε ένα καφάσι φρούτων), μαζί με την υπόλοιπη γαλαζοαίματη οικογένεια, με το βρετανικό πολεμικό πλοίο «Καλυψώ», μετά την αρχική καταδίκη του πατέρα του από στρατοδικείο σε θάνατο για προδοσία και τη μετέπειτα εξορία από την Ελλάδα, στη «σκιά» της μικρασιατικής καταστροφής.

Στην αρχή, η οικογένεια εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Φίλιππος πηγαινοερχόταν εσώκλειστος σε σχολεία στο Ηνωμένο Βασίλειο και στη Γερμανία, η μητέρα του κατέληξε παρά τη θέλησή της σε ελβετικό ψυχιατρείο, διαγνωσμένη με σχιζοφρένεια, και ο μπον βιβέρ πατέρας του εξαφανίστηκε με μία ερωμένη, ζώντας μεταξύ νότιας Γαλλίας και Παρισιού.

Μακριά από όλα αυτά, ζώντας πρακτικά χωρίς οικογένεια για χρόνια, περνώντας τις διακοπές του από συγγενείς σε συγγενείς, ο Φίλιππος μεγάλωσε και κατετάγη στο Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό -συμμετείχε μάλιστα στη Μάχη της Κρίσης και στη Ναυμαχία του Ταινάρου και για τη συμμετοχή του σε αυτές τις επιχειρήσεις τιμήθηκε από το ελληνικό κράτος με τον Ελληνικό Πολεμικό Σταυρό.

Ήταν αποφασισμένος να παραμείνει πιστός και ενεργός στις τάξεις του. Μέχρι που έριξε «άγκυρα» στο Μπάκιγχαμ και στην καρδιά της νεαρής τότε Ελισσάβετ.

Επτά χρόνια μετά την πρώτη γνωριμία τους, ζήτησε το χέρι της από τον πατέρα της, βασιλιά Γεώργιο τον 6ο, ο οποίος ουδόλως είχε ενθουσιαστεί με την ιδέα.

«Μερικοί από τους συμβούλους του βασιλιά δεν τον θεωρούν αρκετά καλό για εκείνη. Ήταν ένας πρίγκιπας χωρίς σπίτι ή βασίλειο», είχε γράψει κάποια στιγμή αργότερα η Μέριον Κρόουφορντ, η γκουβερνάντα της Ελισάβετ.

Εκτός αυτού, οι αδερφές του είχαν στο μεσοδιάστημα παντρευτεί Γερμανούς ευγενείς, συνδεδεμένους με τους Ναζί. Όπως γράφτηκε σε βιογραφίες της, η μητέρα της Ελισάβετ τον αποκαλούσε υποτιμητικά «ο Ούνος».

Μετά τον πόλεμο ο γάμος

Τελικά, ο Φίλιππος και η Ελισάβετ παντρεύτηκαν τον Νοέμβριο του 1947, στον απόηχο του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου κι αφού πρώτα εκείνος αποποιήθηκε ελληνικούς και δανικούς βασιλικούς τίτλους, προσηλυτίστηκε στον αγγλικανισμό, έγινε Βρετανός και χρίστηκε Δούκας του Εδιμβούργου.

Η βασιλική στέψη της Ελισσάβετ, το 1952, τον έφερε σε μία πρωτόγνωρη για τα δεδομένα της εποχής θέση. «Για τον Φίλιππο δεν υπήρχε σύγχρονο προηγούμενο, δεν υπήρχαν τότε βασίλισσες», λέει η Χάρις. «Συνεπώς, έπρεπε να βρει κάποιο ρόλο».

Αυτός, πέρα από στήριγμα της βασίλισσας, επικεντρώθηκε έκτοτε κυρίως στην εκπαίδευση των τεσσάρων παιδιών που απέκτησαν, στη διαχείριση της προσωπικής περιουσίας της Ελισάβετ και στην πατρονία άνω των 800 φιλανθρωπικών οργανώσεων, με έμφαση στον αθλητισμό, στους νέους και στο περιβάλλον.

Από το 1957, η Ελισάβετ τον έχρισε με βασιλικό διάταγμα πρίγκιπα του Ηνωμένου Βασιλείου και «Αυτού Βασιλική Υψηλότητα». Μέχρι που τον Μάιο του 2017, στα 95 χρόνια του, σταμάτησε να ασκεί τα βασιλικά καθήκοντα και υποχρεώσεις.

Στο μεσοδιάστημα, είχαν είχαν ξεσπάσει διάφορα σκάνδαλα –υπαρκτά και μη- γύρω από το όνομά του. Πολλά γράφτηκαν, χωρίς ποτέ να αποδειχθούν, για εξωσυζυγικές σχέσεις.

Εξαλλα πάρτι

Λέγεται ότι ένα από τα παρατσούκλια του ήταν «ο γυμνός σερβιτόρος», από τα έξαλλα πάρτι όπου ο Φίλιππος λέγεται ότι σέρβιρε τους καλεσμένους του φορώντας μόνο μία μικρή ποδιά από δαντέλα –μεταξύ αυτών ήταν και ο Στίβεν Γουάρντ, διάσημος Λονδρέζος λόγω του πλούτου του, των διασυνδέσεών του, αλλά και της εμπλοκής του στο σκάνδαλο Προφιούμο…

Πολλά χρόνια αργότερα, ο Δούκας του Εδιμβούργου κατηγορήθηκε από τον δισεκατομμυριούχο πρώην ιδιοκτήτη των Harrods, Μοχάμεντ αλ Φαγιέντ – επίσης χωρίς να αποδειχθεί – ότι εμπλεκόταν στο θάνατο του γιού του, Ντόντι αλ Φαγιέντ, και της πριγκίπισσας Νταϊάνα.

Γκάφες και χιούμορ

Αλησμόνητες και ιστορικές θεωρούνται οι πολιτικά απρεπείς γκάφες του, που ήταν ουκ ολίγες.

Το 1986, λίγο έλειψε να εξοργίσει το Πεκίνο όταν, σε συνάντησή του με Βρετανούς μαθητές που σπούδαζαν στην Κίνα, είπε δημόσια το περίφημο: «Εάν μείνετε εκεί για πολύ, θα γίνετε σχιστομάτηδες». Ερωτηθείς, πάντως, στα 90 του για εκείνο το φραστικό επεισόδιο, δήλωσε ότι ακόμη δεν καταλάβαινε γιατί έγινε θέμα.

Το 1999 χτύπησε δύο απανωτές φορές με το βρετανικό του… χιούμορ. Σε επίσκεψη σε εργοστάσιο ηλεκτρονικών στο Εδιμβούργο, επέλεξε να σχολιάσει μία περίεργη καλωδίωση ότι έμοιαζε «σαν να την έκανε Ινδός», αναγκάζοντας μετέπειτα το Μπάκιγχαμ να εκδώσει απολογητική ανακοίνωση, για να καλμάρει τις αντιδράσεις.

Την ίδια χρονιά, επισκεπτόμενος Ένωση Κωφών στην Ουαλία, φανερά ενοχλημένος από την υποδοχή του με κρουστά, πέταξε το… ανήκουστο: «Με τέτοια μουσική, δεν είναι να απορεί κανείς που είστε κουφοί»!

Σε μία επίσκεψη σε διαστημική έκθεση στο Μάντσεστερ, το 2001, είπε σε ένα 13χρονο αγόρι ότι δεν θα μπορούσε να πετάξει ποτέ με διαστημόπλοιο, «γιατί είσαι πολύ χοντρός για να γίνεις αστροναύτης».

Έναν χρόνο μετά, προσέβαλε ένα 14χρονο με καταγωγή από το Μπαγκλαντές, σε ένα κέντρο νεότητας στο Λονδίνο, λέγοντάς ότι «μοιάζει σαν να έχει πάρει ναρκωτικά».

Το 2013, όταν συνάντησε την Πακιστανή τότε νεαρή ακτιβίστρια, μετέπειτα Νομπελίστρια Μαλάλα Γιουσαφζάι, για να συζητήσουν για τη σημασία της εκπαίδευσης των νέων, θεώρησε εύστοχο να αστειευτεί, λέγοντας: «Ναι, ο κόσμος θέλει να στέλνει τα παιδιά σχολείο, για να φεύγουν από το σπίτι».

Το 2015, σε εκδήλωση για τα 75 χρόνια από τη Μάχη της Βρετανίας, έχασε την υπομονή του περιμένοντας τον φωτογράφο να απαθανατίσει τους βετεράνους πιλότους της RAF, φωνάζοντάς του -μπροστά στην τηλεοπτική κάμερα- «βγάλε τη γαμ…φωτογραφία».

«Τα λόγια μου έχουν συχνά παρερμηνευτεί», είπε παραπονεθεί έναν χρόνο νωρίτερα, σε συνέντευξή του στον Independent. «Δεν μισώ τον Τύπο. Θεωρώ ότι πολλά από αυτά που έχουν γραφτεί δύσκολο να τα καταπιεί κανείς. Αλλά αν αυτός είναι ο τρόπος που θέλουν να συμπεριφέρονται, τότε… ».

Στην Ελλάδα ξαναβρέθηκε μόνον άλλη μία φορά, για λίγο, το 1938, όταν είχε έρθει για να επισκεφθεί τη μητέρα του, που είχε αναρρώσει και είχε επιστρέψει για να προσφέρει κοινωνικό έργο. Δράση, που συνέχισε μέχρι το 1967, οπότε εγκαταστάθηκε στα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ.

«Σκεφτόμουν τον εαυτό μου ως Σκανδιναβό. Συγκεκριμένα Δανό», είχε πει ο Φίλιππος στην ίδια συνέντευξη του 2014 στον Independent. «Στο σπίτι μιλούσαμε αγγλικά. Οι άλλοι μάθαιναν ελληνικά, εγώ καταλάβαινα κάποια. Αλλά μετά η συζήτηση γύρναγε στα γερμανικά επειδή τα ξαδέλφια μου ήταν Γερμανοί. Αν δεν μπορούσα να σκεφτώ μια λέξη σε κάποια γλώσσα την σκεφτόμουν σε άλλη».

Σύμφωνα με τον ιστορικό Χούγκο Ούγκο Βίκερς, ο Φίλιππος στην πραγματικότητα δεν συμπάθησε ποτέ την Ελλάδα και τους Έλληνες, γιατί «οδήγησαν σε δίκη τον πατέρα του και παραλίγο να τον πάνε στο εκτελεστικό απόσπασμα, για τις ευθύνες του στη Μικρασιατική Καταστροφή».

Headlines