Η κωμωδία στην εξουσία

Δεν ξέρω πόσο χώρο δίνουμε στο θέαμα να καθορίζει την πολιτική σκηνή μας, ξέρω πως αυτό πια περικυκλώνει όλο και πιο πολλές χώρες, όχι με τον κλασικό ιαματικό του ρόλο αλλά υποκαθιστώντας την εκτελεστική εξουσία. Θα παραθέσω τρία ονόματα προσώπων. Μην ψάξετε ενοποιητικά στοιχεία στις χώρες, θα ήταν αυθαίρετο. Φανταστείτε όμως πως ήδη έπειτα από αυτούς τους τρεις έχει συντελεστεί η βασική λειτουργία που το θέαμα προκαλεί στην πολιτική: να τη ρευστοποιήσει τόσο πολύ, που αυτή να χάσει κάθε σπιθαμή βεβαιότητας. Σλάβι Τρίφονοφ. Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Μπέπε Γκρίλο. Ξεκινώ απ’ το τέλος.

Μπορεί ο Γκρίλο, κωμικός, ηθοποιός, παραγωγός, να μην είναι στην πρώτη γραμμή της πολιτικής σκηνής της Ιταλίας, μπορεί το κόμμα του, οι Πέντε Αστέρες, να διανύει φάση πολιτικής ενηλικίωσης υπό τον Κόντε, ο πολιτικός σχηματισμός όμως που διάφοροι προέβλεψαν πως θα έχει την τύχη πυροτεχνήματος το μακρινό 2009, σήμερα ανέρχεται ξανά δημοσκοπικά και είναι πια βασικός πόλος της ιταλικής πολιτικής σκηνής. Α, και μη φανταστείτε τίποτε τρομερά αντισυστημικά πράγματα. Και ΝΑΤΟ, και ευρώ, και τα πάντα οι Αστέρες.

Πάμε στον Ζελένσκι. Ηθοποιός, παραγωγός, σεναριογράφος. Σήμερα πρόεδρος της Ουκρανίας. Με κόμμα ιδρυμένο μόλις το 2018 με το πολιτικό brand Υπηρέτης του Λαού, από τον ομώνυμο τίτλο της σειράς στην οποία έπαιζε ο ίδιος στην ουκρανική τηλεόραση και υποδυόταν έναν καθηγητή που τυχαία γινόταν… πρόεδρος της Ουκρανίας! Είπατε τίποτε; Κι εδώ οι αναλυτές πρόχειρα λένε πως το παλιό πολιτικό σύστημα κούρασε και πως μια ρητορική κατά των ελίτ πιάνει. Είναι όμως αντισυστημικός ο Ζελένσκι; Εξαρτάται από ποια μεριά του νέου Ψυχρού Πολέμου θα το δει κάποιος. Πάντως αντινατοϊκό δεν τον λες. Ούτε και κάνα ουτοπιστή με άλλη θεμελίωση του κράτους του στο μυαλό του. Απλός ανόθευτος αντιρωσισμός. Και τέλος.

Και πάμε και στον Τρίφονοφ. Ο τελευταίος του σημερινού σημειώματος είναι γείτονας. Βούλγαρος. Και τραγουδιστής, αλλά και τηλεπερσόνα. Το δικό του κόμμα ονομάστηκε Υπάρχει Τέτοιος Λαός (κοινός παρονομαστής και εδώ ο όρος «λαός», όπως βλέπετε). Και στις βουλγαρικές εκλογές απέσπασε το αξιοσημείωτο 19%, την ίδια ώρα που οι Σοσιαλιστές πήραν 14,9%. Καθόλου άσχημα για έναν τύπο που μόλις τώρα εισήλθε στην πολιτική και αν θέλετε μια γεύση της δημοφιλίας του πατήστε το τραγούδι «Gledai Kak Se Pravi» στο YouTube με 49 εκατ. προβολές. Κι εδώ ρητορική για τις ελίτ, τη διαφθορά του Μπορίσοφ. Και όλα αυτά που αν θέλει κάποιος να τα ονοματίσει λαϊκισμό, ας πει απλώς πως είναι οι απλές απαντήσεις σε σύνθετα προβλήματα.

Θα πει ένας καλοπροαίρετος πως όλοι τούτοι είναι αντισυστημικοί. Εντός των συστημάτων τους, θα προσέθετα. Θα πει κάποιος πως είναι κάτι νέο. Που συμφωνεί στον πυρήνα του παλιού, θα συμπλήρωνα. Το ότι είμαστε σε εποχή υπέρβασης των κομμάτων ή απομείωσης της εμπιστοσύνης σε αυτά θα μπορούσε να απαντά στο γιατί προκύπτουν τέτοια φαινόμενα. Το ότι έχουν ρευστοποιηθεί επικίνδυνα το θέαμα, η επικοινωνία και η πολιτική επίσης.

Τρομάζεις πια να καταλάβεις το μήνυμα και το μέσο ενός πολιτικού, ενώ στις πρωθυπουργικές αυλές κάνουν κουμάντο οι στρατηγοί της επικοινωνίας και όχι οι λοχαγοί των στρατηγικών.

Αν κάποτε τα κόμματα ψάχνανε τον δικό τους Λαλιώτη, σήμερα ψάχνουν τον δικό τους Σεγκελά. Αν κάποτε τα προγράμματα και τα σχέδια ήταν στο επίκεντρο, τώρα είναι τα τρολαρίσματα, οι ατάκες κατ’ αποκοπήν από τα κοινωνικά δίκτυα και η εικόνα. Ο κόσμος του θεάματος ή ο τρας ημίκοσμος έχει σχεδόν περάσει στο κυρίως σαλόνι της κυρίαρχης πολιτικής. Επώδυνα θα αποβληθεί.