Μια απο-αποικιακή ματιά στην Ελληνική Επανάσταση

Στο σύγχρονο θεωρητικό τοπίο οι απο-αποικιακές σπουδές (decolonial studies) παίζουν έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο. Αντιμετωπίζουν την αποικιοκρατία όχι ως ένα ιστορικό διάλειμμα ή ως μια ιστορική εξαίρεση, αλλά ως καταστατική στιγμή της συγκρότησης της νεωτερικότητας, πλευρά της πολιτικής και πολιτιστικής ταυτότητας που συνηθίσαμε να αποκαλούμε «Δύση».

Με αυτή την ιδιαίτερη ματιά θέλει να προσεγγίσει την Ελληνική Επανάσταση του 2021 μια πρωτοβουλία ερευνητριών, καλλιτεχνών, ακτιβιστών και εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών. Θέλει να δει τον τρόπο που η διαμόρφωση του νεοελληνικού κράτους σηματοδοτεί όχι μόνο τη ρήξη με την Οθωμανική Αυτοκρατορία αλλά και μια προσπάθεια επανοικειοποίησης των αφηγήσεων και των ταυτοτήτων που προέρχονται από την Ευρώπη και σφραγίζονται ακριβώς από μια αποικιακή λογική.

Στόχος τους να εξετάσουν αυτή τη σχέση της νεώτερης Ελλάδας με τις γενεαλογίες της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας και τον τρόπο που αυτές επηρέασαν τον τρόπο που διαμορφώθηκε η ιδεολογία του νεοελληνικού κράτους και τα αφηγήματα μέσα από τα οποία έγινε προσπάθεια να διαμορφωθεί μια νεοελληνική ταυτότητα. Παράλληλα, φιλοδοξούν αυτή τους η προσπάθεια να μείνει μόνο στα όρια της ακαδημαϊκής συζήτησης, αλλά να συναντηθεί και με τα σύγχρονα απο-αποικιοκρατικά κινήματα αλλά και τους αγώνες ενάντια στον ρατσισμό και την ξενοφοβία.

Σε αυτό το πλαίσιο, προετοιμάζουν πλήθος δράσεων συμπεριλαμβανομένου και μεγάλου Διεθνούς Συμποσίου με τίτλο Απο- αποικιοποιώντας την Hellas: Ηγεμονικά Παρελθόντα, Ανταγωνιστικά Παρόντα, Χειραφετημένα Μέλλοντα τον Οκτώβριο του 2021.

Αναλυτικά η διακήρυξη της πρωτοβουλίας έχει ως εξής:

«decolonize hellas

Η διακοσαετής επέτειος της ελληνικής επανάστασης  συμπίπτει με εξεγέρσεις και νέους αγώνες σε όλο τον πλανήτη ενάντια στη δυτική αποικιοκρατική κληρονομιά της λευκής υπεροχής, των εθνικισμών και  του φυλετικού καπιταλισμού. Μια νέα πρωτοβουλία Να απο-αποικιοποιήσουμε την Hellas προτάσσει την επείγουσα επανεξέταση της θέσης της νεότερης Ελλάδας  σε σχέση με γεωγραφίες και γενεαλογίες της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας. Να απο-αποικιοποιήσουμε την Hellas σημαίνει να εκθέσουμε τις αποικιακές γενεαλογίες που πυροδοτούν τα φαινόμενα οριενταλισμού, βαλκανισμού, ξενοφοβίας, ρατσισμού και σεξισμού και τα οποία διατυπώνονται στο όνομά της.

Χρησιμοποιούμε τον όρο «Hellas» για να αναφερθούμε σε ένα συνάθροισμα από ιδεολογίες – διαφορετικοί Ελληνισμοί – και θεσμούς, υλικότητες και συμβολισμούς, πολιτικές και τεχνολογίες, σώματα και πληθυσμούς, ταυτότητες και συν-κινήσεις, που εντοπίζονται εντός και εκτός των χρονικοτήτων και των συνόρων του ελληνικού   έθνους-κράτους :

Ως δυτική κατασκευή μιας εξιδανικευμένης εικόνας της αρχαίας Ελλάδας η «Hellas» υπήρξε κομβικής σημασίας για τη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής νεωτερικότητας, ενώ έχει λειτουργήσει νομιμοποιητικά για την ίδια την ύπαρξη της σύγχρονης Ελλάδας. Oι αξίες, η αισθητική και οι ίδιες οι εξελικτικές ιεραρχίες του κλασικισμού χρησιμοποιήθηκαν για να επικυρώσουν τη δυτική ανωτερότητα και να νομιμοποιήσουν τα φαινόμενα ευρωπαϊκής κατάκτησης και υποδούλωσης ανά την υφήλιο. Σήμερα το «λίκνο του δυτικού πολιτισμού» και η «κοιτίδα της δημοκρατίας» έρχεται να λειτουργήσει   ως ανάχωμα, πολιτισμικό σύνορο, και εκπολιτιστικό προπύργιο ανάμεσα στο Χριστιανισμό και το Ισλάμ, την Ανατολή και τη Δύση, τον καπιταλισμό και τον σοσιαλισμό, τον πολιτισμό και τη βαρβαρότητα.

Υπό αυτό το πρίσμα, η Ελληνική Επανάσταση σηματοδοτεί όχι μόνο τη ρήξη με την Οθωμανική αυτοκρατορία, αλλά και την αρχή μιας μακράς διαδικασίας οικειοποίησης αφηγημάτων και πρακτικών που βρίσκονταν ήδη στην υπηρεσία της ευρωπαϊκής εκπολιτιστικής αποστολής. Η εδραίωση του νέου κράτους  δρομολόγησε πολυσχιδείς πρακτικές εθνοκάθαρσης, δημιουργίας και αστυνόμευσης μειονοτήτων, έμφυλων ταυτοτήτων και βίαιης γλωσσικής και πολιτισμικής ομογενοποίησης.

Η πρωτοβουλία Να απο-αποικιοποιήσουμε την Hellas φιλοδοξεί να γίνει μια νομαδική πλατφόρμα ερευνητριών, καλλιτεχνών, ακτιβιστών και εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών και να συνεισφέρει στο παγκόσμιο απο- αποικιοκρατικό κίνημα, σε διάλογο με ανάλογα κινήματα στα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή και τον Παγκόσμιο Νότο, και να αναπτύξει μια διαρκή, ανοικτή και παραγωγική συζήτηση για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της αποικιοκρατίας, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας στην Ελλάδα και τον κόσμο, αλλά και τη συσχέτισή της με τα παγκόσμια κινήματα για τα δικαιώματα αυτοχθόνων και προσφύγων.

Αποβλέπουμε στην ανάδειξη νέων ερευνητικών οριζόντων, καινοτόμων ακτιβιστικών μεθόδων και στην οργάνωση εκδηλώσεων ενώ επιζητούμε να συσχετίσουμε την επερχόμενη διακοσαετή επέτειο της ελληνικής επανάστασης με την τρέχουσα παγκόσμια συζήτηση σχετικά με την εποικιστική  αποικιοκρατία, τον οριενταλισμό/βαλκανισμό, τον ευρωκεντρισμό, τη λευκή υπεροχή, την πατριαρχία, τον φυλετικό καπιταλισμό, τη διεθνή κυκλοφορία κεφαλαίου και την παγκόσμια διακυβέρνηση. Οι συζητήσεις αυτές θα κορυφωθούν στο Διεθνές Συμπόσιο με τίτλο Απο- αποικιοποιώντας την Hellas: Ηγεμονικά Παρελθόντα, Ανταγωνιστικά Παρόντα, Χειραφετημένα Μέλλοντα τον Οκτώβριο του 2021.

Koλεκτίβα

Νικόλας Κοσματόπουλος

Πηνελόπη Παπαηλία

Δέσποινα Λαλάκη

Φωτεινή Τσιμπιρίδου

Σίσσυ Θεοδοσίου

Φορείς Υποστήριξης

Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ (Παράρτημα Ελλάδας)

Pelion Summer Lab for Cultural Theory and Experimental Humanities (PLS)

Floating Laboratory for Action and Theory at Sea (FLOATS)

Η Πρωτοβουλία για την Από-αποικιοποίηση, Πανεπιστήμιο Μπράουν

Εργαστήριο Μελέτης του Πολιτισμού, των Συνόρων και του Κοινωνικού Φύλου

Australian Migration History Network»