AstraZeneca : 10+1 ερωτήσεις και απαντήσεις για το εμβόλιο

Οσο πιο κοντά πλησιάζει η επιστημονική κοινότητα σε συμπεράσματα σχετικά με τα θρομβοεμβολικά επεισόδια που έχουν εμφανιστεί σε άτομα που έχουν εμβολιαστεί με το εμβόλιο της AstraZeneca, τόσο πιο πολύπλοκη γίνεται η «αποκωδικοποίηση» των δεδομένων. Στο πλαίσιο αυτό, «ΤΑ ΝΕΑ» επιχειρούν να… ακτινογραφήσουν τις τελευταίες εξελίξεις, αναζητώντας απαντήσεις σε κρίσιμες ερωτήσεις.

1. Σε ποιους θα χορηγείται το εμβόλιο AstraZeneca στην Ελλάδα;

Η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών μετά από αξιολόγηση των διαθέσιμων δεδομένων συνιστά τη συνέχιση του προγράμματος εμβολιασμού με κάθε διαθέσιμο εμβόλιο, περιλαμβανομένου και του εμβολίου AstraZeneca, στα άτομα ηλικίας 30 ετών και άνω.

2.      Ποιο σκεπτικό κρύβεται πίσω από αυτή την απόφαση;

Υπάρχει προς το παρόν σημαντική αβεβαιότητα στις εκτιμήσεις της συχνότητας αυτού του πολύ σπάνιου ανεπιθύμητου συμβάντος στις διάφορες ηλικιακές ομάδες, αλλά διαφαίνεται μια τάση για μικρή αύξηση της συχνότητας στις μικρότερες ηλικίες. Αντίθετα, έχει τεκμηριωθεί ότι ο κίνδυνος σοβαρής νόσησης Covid-19 αυξάνεται σημαντικά με την ηλικία, με τους νεότερους ενηλίκους να έχουν τον χαμηλότερο κίνδυνο.

Συμπερασματικά, ο κίνδυνος σοβαρής νόσησης και θανάτου από Covid-19 είναι συντριπτικά μεγαλύτερος από τον κίνδυνο ενδεχόμενης εκδήλωσης θρόμβωσης με θρομβοπενία μετά από εμβολιασμό, ιδιαίτερα σε ηλικίες μεγαλύτερες των 30 ετών.

3.      Πόσο επηρεάζει η νέα οδηγία της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών το πρόγραμμα «Ελευθερία»;

Προς το παρόν καθόλου, δεδομένου ότι σύμφωνα με την προτεραιοποίηση και μέσω της εκστρατείας «Ελευθερία» εμβολιάζονται οι πολίτες 60 ετών και άνω και ασθενείς με σοβαρά προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν πολύ υψηλό κίνδυνο σοβαρών επιπλοκών από τη λοίμωξη Covid-19. Σύμφωνα, δε, με δηλώσεις του υπουργού Υγείας Βασίλη Κικίλια, εκτιμάται ότι ο εμβολιασμός «των υγειών σαραντάρηδων θα ξεκινήσει από τον Ιούνιο». Εάν όμως, διαπιστωθεί ότι συσσωρεύονται «ελεύθερα ραντεβού» λόγω της ανησυχίας που έχει προκληθεί σχετικά με τις παρενέργειες του εμβολίου, είναι πιθανόν να ενεργοποιηθεί το «plan b» του επιχειρησιακού σχεδιασμού που προβλέπει την επιτάχυνση των διαδικασιών για νεότερες πληθυσμιακές ομάδες ή/και επαγγελματικές κατηγορίες σε νευραλγικές οικονομικές δραστηριότητες, εφόσον επιθυμούν να εμβολιαστούν με το εμβόλιο της AstraZeneca.

4.      Τι είναι το σύνδρομο ΗΙΤ και γιατί οι επιστήμονες λένε ότι μοιάζει με «δασική πυρκαγιά»;

Η  θρόμβωση των φλεβωδών κόλπων του εγκεφάλου ή άλλων σπάνιων εντοπίσεων σε συνδυασμό με θρομβοπενία και, ορισμένες φορές, αιμορραγία, αναφέρονται από τους επιστήμονες ως προθρομβωτική θρομβοπενία ανοσολογικής αιτιολογίας μετά από εμβολιασμό (VIPIT). Επιπλέον, ο παθοφυσιολογικός μηχανισμός πρόκλησής τους θεωρείται ανάλογος της θρομβοπενίας μετά από χορήγηση ηπαρίνης (Heparin Induced Thrombocytopenia, ΗΙΤ). Οπως εξηγεί ο αιματολόγος Joh Kelton του Πανεπιστημίου «McMaster» στον Καναδά, το HIT εκτιμάται ότι είναι «μια αντίδραση σε σύμπλοκα που σχηματίζονται όταν τα αρνητικά φορτισμένα μόρια ηπαρίνης συνδέονται με μια θετικά φορτισμένη πρωτεΐνη που ονομάζεται παράγοντας αιμοπεταλίων 4, σημαντική για την πήξη». Μοιραία, το αποτέλεσμα είναι η ενεργοποίηση των αιμοπεταλίων. «Στρατολογούνται όλο και περισσότερα αιμοπετάλια και όταν ενεργοποιούνται εκρήγνυνται και παράγουν πηκτικό υλικό. To HIT είναι σαν μια δασική φωτιά, απλά διαιωνίζεται μόνο του» καταλήγει.

5.      Ποια είναι οι ύποπτες εκδηλώσεις του;

Δύσπνοια, θωρακικό άλγος, αιφνίδιο οίδημα στα κάτω άκρα, εστιακή νευρολογική σημειολογία ή επίμονο κοιλιακό άλγος, επίμονη και έντονη κεφαλαλγία διάρκειας μεγαλύτερης των 4 ημερών, θάμβος όρασης. Επιπλέον, δερματικές εκχυμώσεις (μελανιές) ή εντοπισμένες πετέχειες (στικτές ερυθρές κηλίδες) εκτός από το σημείο χορήγησης του εμβολίου

6.      Πως διαγιγνώσκεται;

Με λεπτομερή έλεγχο, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει γενική αίματος και επίχρισμα για την επιβεβαίωση της θρομβοπενίας και τη διαφορική διάγνωση εναλλακτικών αιτίων αυτής, έλεγχο πήξης (που περιλαμβάνει PT, aPTT, ινωδογόνο και D-dimers) και διαγνωστικό απεικονιστικό έλεγχο για ανάδειξη αρτηριακής ή φλεβικής θρόμβωσης, ανάλογα με τα συμπτώματα του ασθενούς. Η Ελληνική Αιματολογική Εταιρεία έχει κοινοποιήσει σχετικές συστάσεις για τον άμεσο εντοπισμό του συνδρόμου VIPIT.

7.      Πως αντιμετωπίζεται;

Πρέπει να αποφεύγεται η χορήγηση οποιασδήποτε μορφής ηπαρίνης (κλασικής ή χαμηλού μοριακού βάρους) και συνεπώς να συνιστάται η χορήγηση εναλλακτικής αντιπηκτικής αγωγής σε θεραπευτική δόση, παρεντερικά ή από του στόματος.

8.      Γιατί έχει δημιουργηθεί μια «βαβέλ» οδηγιών στην ΕΕ;

Το ίδιο ακριβώς ίσχυε και πριν από την ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Φαρμάκων (ΕΜΑ) την περασμένη εβδομάδα για πιθανή συσχέτιση του εμβολίου της Οξφόρδης με τη συγκεκριμένη παρενέργεια. Ακολούθησε την ίδια ημέρα συνεδρίαση των υπουργών Υγείας, χωρίς εν τούτοις να υιοθετηθεί μια κοινή γραμμή. Ετσι, για παράδειγμα, η Γερμανία εμμένει στην απόφασή της να χορηγείται το εμβόλιο σε πολίτες άνω των 60 ετών, την ώρα που στη Γαλλία ο ηλικιακός περιορισμός αφορά πολίτες 55 ετών και κάτω.

9.      Μπορεί η χαμηλότερη δοσολογία του εμβολίου να μειώσει το κίνδυνο; Τι εξετάζουν επιστήμονες σε 22 νοσοκομεία;

Οπως αναφέρει το επιστημονικό περιοδικό «Nature», μια ομάδα επιστημόνων σε 22 νοσοκομεία, υπό την εποπτεία του ιολόγου Eric C. M. van Gorp και σε ανοιχτή επικοινωνία με τον EMA, αναζητεί πιθανές περιπτώσεις του συγκεκριμένου συνδρόμου έπειτα από εμβολιασμό έναντι της λοίμωξης Covid-19, μελετώντας εάν τελικά υπάρχει αιτιώδης συσχέτιση. Παράλληλα, η ομάδα θα διεξαγάγει εργαστηριακές μελέτες για να διαπιστώσει εάν ό ήδη μικρός κίνδυνος εκδήλωσης παρενεργειών θα μπορούσε να μειωθεί ακόμη περισσότερο μειώνοντας την ποσότητα του εμβολίου που χορηγείται σε κάθε δόση. Επιπρόσθετα θα εξετάσει εάν η εκδήλωση του συνδρόμου περιορίζεται σε συγκεκριμένους πληθυσμούς.

10. Ποιος ο λόγος που μπήκε και το εμβόλιο της Johnson & Johnson στο μικροσκόπιο;

Η ευρωπαϊκή ρυθμιστική αρχή φαρμάκων δήλωσε την περασμένη Παρασκευή ότι επανεξετάζει αναφορές για σπάνια περιστατικά θρομβώσεων σε τέσσερις ανθρώπους που έλαβαν το εμβόλιο της Johnson & Johnson. Από τα τέσσερα σοβαρά περιστατικά θρομβώσεων και χαμηλού αριθμού αιμοπεταλίων, τρία σημειώθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες (εκ των οποίων το ένα κατέληξε), ενώ το τέταρτο καταγράφηκε σε κλινική δοκιμή. Εν τω μεταξύ, με τα μάτια στραμμένα και στο ρωσικό εμβόλιο Sputnik V βρίσκεται η επιστημονική κοινότητα, καθώς η τεχνολογία του έχει ομοιότητες με αυτή του εμβολίου της AstraZeneca.

11. Πόσες δόσεις αναμένουμε από ΑstraZeneca και Johnson & Johnson στην Ελλάδα;

Τον Απρίλιο, τον Μάρτιο και τον Ιούνιο η Ελλάδα θα προμηθευτεί, με βάση τη συμφωνία της ΕΕ, 1,35 εκατ. δόσεις του εμβολίου της AstraZenca και 1,33 εκατ. δόσεις του μονοδοσικού εμβολίου της Johnson & Johnson.