«Τα κόκκινα φορέματα»: Ένα project για τις δολοφονημένες και αγνοούμενες γυναίκες

Στον κήπο του Touchstones Museum of Art and History, κοντά στο Δημαρχείο της πόλης Νέλσον στον Καναδά, οι περαστικοί σταματούν για να δουν  κόκκινα φορέματα που ανεμίζουν καθώς κρέμονται από τα δέντρα.

Οι φωτεινές κόκκινες αποχρώσεις τους ξεχωρίζουν από το έντονο, βιομηχανικό περιβάλλοντα χώρο.

Αυτά τα φορέματα, άλλα μακριά, αλλά κοντά, αλλά καθημερινά κι άλλα πιο επίσημα ανεμίζουν εκεί με συγκεκριμένο σκοπό.

Είναι μέρος του συνεχιζόμενου καλλιτεχνικού project της Jaime Black, με τίτλο The REDress Project, το οποίο επισημαίνει την επιδημία βίας εναντίον αυτοχθόνων γυναικών στις ΗΠΑ. Κάθε φόρεμα συμβολίζει μια γυναίκα που δολοφονήθηκε ή εξαφανίστηκε, αντιπροσωπεύοντας μόνο ένα μέρος χιλιάδων περιστατικών.

Τα κόκκινα φορέματα της Jaime Black ταξιδεύουν από μέρος σε μέρος, αλλά η τοποθεσία στην οποία θα ανεμίσουν είναι πάντα προσεκτικά επιλεγμένη.

«Τοποθετούμε τα φορέματα σε χώρους υψηλής κυκλοφορίας, έτσι ώστε περισσότεροι άνθρωποι να μπορούν να τα δουν», λέει η Black μιλώντας για την καλλιτεχνική εγκατάσταση.

Η ίδια εμπνεύστηκε το έργο από μια διαδήλωση που είχε δει στην Μπογκοτά, το 2010, με γυναίκες που είχαν σε λίστα τα δολοφονημένα και αγνοουμένα μέλη των οικογένειών τους. Όλες φορούσαν κόκκινα φορέματα για να τραβήξουν την προσοχή.

Στη Βόρεια Αμερική,  αγνοούμενες και δολοφονημένες αυτόχθονες γυναίκες – γνωστές ως MMIW (Missing and murdered Indigenous women) ένα ακρωνύμιο που δημιουργήθηκε από την ιθαγενή δημοσιογράφο Sheila North Wilson το 2012 – δεν λαμβάνουν την προσοχή που τους αξίζει.

Στις ΗΠΑ, η ανθρωποκτονία είναι η τρίτη κύρια αιτία θανάτου μεταξύ των ιθαγενών γυναικών ηλικίας 10 έως 24 ετών, σύμφωνα με το  Urban Indian Health Institute, και οι αυτόχθονες γυναίκες, πέφτουν θύματα δολοφονίας 10 φορές πάνω από τον εθνικό μέσο όρο, σύμφωνα με το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ.

Στον Καναδά, σχετική έρευνα φέρνει στο φως παρόμοια τρομακτικά στατιστικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένου του ότι οι αυτόχθονες γυναίκες είναι επτά φορές πιο πιθανό να δολοφονηθούν από κατά συρροή δολοφόνους από ό, τι οι μη αυτόχθονες γυναίκες.

Για την αντιμετώπιση αυτής της επιδημίας, η οποία έρχεται ως αποτέλεσμα συστημικού ρατσισμού, σημειώνονται μικρά βήματα.

Νωρίτερα αυτήν την εβδομάδα, ο υπουργός Εσωτερικών των ΗΠΑ Ντε Χάλαντ – η πρώτη αυτόχθων γυναίκα σε αυτόν τον ρόλο – ανακοίνωσε τη δημιουργία μιας νέας ομάδας που θα διερευνά περιπτώσεις αγνοουμένων και δολοφονηθέντων ιθαγενών της Αμερικής.

Αλλά το πρόβλημα παραμένει.

Με το έργο REDress, η Black ελπίζει να δώσει σε αυτές τις γυναίκες τη φωνή που τους αξίζει ενώ εκπαιδεύει άλλους που μπορεί να μην γνωρίζουν τι συμβαίνει.

«Η τέχνη αντικαθιστά τα στατιστικά στοιχεία με αποτελεσματικό τρόπο», λέει ο Arin Fay, καλλιτεχνικός επιμελητής στο Touchstones Museum που συνεργάστηκε με την Black για την έκθεση.

«Οι άνθρωποι συχνά μπλοκάρουν και δεν ξέρουν πώς να ανταποκριθούν στους αριθμούς – αλλά τα φορέματα επικοινωνούν δυνατά το μήνυμα χωρίς αριθμούς» προσθέτει.

Η Black παρουσίασε για πρώτη φορά το έργο REDress στο Πανεπιστήμιο του Γουίνιπεγκ το 2011 και έκτοτε τα κόκκινα φορέματά της – όλα δωρεές από ιθαγενείς και μη γυναίκες – ταξίδεψαν σε πολλές πόλεις της Βόρειας Αμερικής.

«Κατέληξα να έχω 300 φορέματα από όλο τον Καναδά ​από τον πρώτο χρόνο που ξεκίνησα το project», λέει η Black.

«Ο κόσμος ήταν πραγματικά πρόθυμος για να δείξουν την υποστήριξή τους στις οικογένειες των θυμάτων» υπογραμμίζει η ίδια σύμφωνα με σχετικό άρθρο της αμερικανικής Vogue.

Το κόκκινο χρώμα συμβολίζει πολλά πράγματα – αίμα, θυμό, αγάπη – αλλά επιλέχθηκε από την καλλιτέχνη επειδή κερδίζει αμέσως την προσοχή.

«Αυτά τα φορέματα έχουν μια ισχυρή παρουσία. Είναι μια αντανάκλαση της δύναμης των αυτόχθονων γυναικών που παρουσιάζεται μπροστά στα μάτια μας» δηλώνει η Black. «Όταν οι περαστικοί περπατούν, τα κόκκινα φορέματα θα τραβήξουν την προσοχή τους. Δεν μπορούν να τα αγνοήσουν».

Το project REDress εξελίχθηκε τελικά σε ένα εθνικό κίνημα.

Το κόκκινο χρώμα έχει γίνει σύμβολο για το MMIW σε όλη τη Βόρεια Αμερική γενικά, επεκτεινόμενο πολύ πέρα ​​από το έργο της Black.

Στον Καναδά, η 5η Μαΐου είναι σήμερα η Ημέρα του Κόκκινου, με ανθρώπους από κάθε κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο να ντύνονται στα  κόκκινα προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν τον κόσμο στο ζήτημα των δολοφονιών και τις εξαφανίσεις αυτόχθονων γυναικών της Αμερικής.

Το REDress Project έχει διαδραματίσει σαφώς μεγάλο ρόλο,  ώστε το κόκκινο να γίνει το επίσημο χρώμα της καμπάνιας MMIW, αν και πολλοί υποστηρίζουν ότι το κόκκινο είναι το μόνο χρώμα που μπορούν να δουν τα πνεύματα.

Το φορούν έτσι ώστε οι ψυχές αυτών που έχουν χάσει να μπορούν να είναι μαζί τους.

Οι αυτόχθονες σχεδιαστές μόδας των ΗΠΑ, έχουν επίσης αρχίσει να χρησιμοποιούν το κόκκινο χρώμα στις συλλογές τους για να τιμήσουν το MMIW, καθώς η βιομηχανία της μόδας εξασφαλίζει μεγάλη ορατότητα στο πολιτιστικό κλίμα του σήμερα και διατηρεί σταθερή την προσοχή του κοινού.

Η Black χαρακτηρίζει σουρεαλιστική την πορεία και την εξέλιξη του REDress Project την τελευταία δεκαετία

«Όσο περισσότερη δουλειά κάνουμε, τόσο περισσότερη συνειδητοποίηση υπάρχει», υπογραμμίζει η ίδια, ενώ προσθέτει ότι τα κόκκινα φορέματα μπορεί να είναι «ό, τι χρειαζόμαστε», είτε έχουμε προσωπική σχέση μαζί τους είτε όχι.

«Εάν μια οικογένεια χρειάζεται ένα μέρος για να έρθει και να συνδεθεί με το αγαπημένο τους πρόσωπο, το φόρεμα μπορεί να το κάνει για αυτούς. Αν πρέπει να ενημερωθούμε, αυτά τα φορέματα γίνονται μια αποτελεσματική πηγή ευαισθητοποίησης. Τα φορέματα λένε πάντα μια διαφορετική ιστορία».