Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου: Οι Σκοτεινοί Αιώνες και η σχέση της γραφής με τη δημοκρατία

Στην επακολουθήσασα περίοδο, στους λεγόμενους Σκοτεινούς Αιώνες (11ος-8ος αιώνας π.Χ.), οι συγκροτηθείσες ανθρώπινες κοινότητες, αυτάρκεις και σαφώς περιορισμένης πολυπλοκότητας, δεν είχαν κατά τα φαινόμενα την ανάγκη της γραφής.

Παρά ταύτα, από την αφετηρία κιόλας της εν λόγω περιόδου άρχισε να διαμορφώνεται σταδιακά το υπόβαθρο που κατέστησε εκ νέου αναγκαία τη γραφή: αφενός μεν η εμπορική στροφή των Ευβοέων προς τη Δύση (τη δυτική Μεσόγειο), αφετέρου δε οι έντονες επαφές με την Ανατολή (την ανατολική Μεσόγειο), όπως φανερώνει η πρώιμη εισαγωγή επιγραφών με σημιτική γραφή στο Αιγαίο και την Κρήτη.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τον 8ο αιώνα π.Χ. έκαναν την εμφάνισή τους οι πρώτες επιγραφές με αλφαβητικό σύστημα γραφής, γέννημα της προσαρμογής ενός φοινικικού προτύπου στις ανάγκες της ελληνικής γλώσσας.

Οι απόψεις των ερευνητών για την περιοχή της Μεσογείου στην οποία υιοθετήθηκε το φοινικικό αλφάβητο δεν ταυτίζονται.

Ορισμένοι εξ αυτών επικεντρώνουν την προσοχή τους στην ακτογραμμή της Συρίας, άλλοι κάνουν λόγο για τον αιγαιακό χώρο και άλλοι πάλι για την Κύπρο, όπου μάλιστα συμβίωναν πληθυσμοί δίγλωσσοι, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν τόσο την ελληνική όσο και τις σημιτικές γλώσσες.

Η χρήση της γραφής άρχισε να παίρνει ολοένα και ευρύτερες διαστάσεις από τον 8ο έως τον 5ο αιώνα π.Χ.

Στην εξέλιξη αυτή συνέβαλαν η διασπορά διαλέκτων και αλφαβήτων διαμέσου του ιωνικού αποικισμού, οι διακρατικές επαφές και –προπάντων– οι δημοκρατικοί θεσμοί, που εδράζονταν στη γραπτή καταχώριση των νόμων της πόλης και των υποθέσεων των πολιτών.

Η χρήση της γραφής σε δημόσια κείμενα, η δημόσια καταγραφή νόμων, ψηφισμάτων, λογαριασμών κ.ά., αποτέλεσε το θεμέλιο λίθο της δημοκρατίας στον ελληνικό κόσμο, ιδίως στην Αθήνα των Κλασικών Χρόνων, καθώς επέτρεπε την πρόσβαση όλων σε όσα τεκταίνονταν σε μια πόλη-κράτος.

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου : Η ινδοευρωπαϊκή γλωσσική οικογένεια

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου : Η «τριμερής θεωρία» και το λεξιλόγιο των ινδοευρωπαϊκών θεσμών

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου : Ο ρόλος των μεταναστευτικών κυμάτων και οι προελληνικές γλώσσες

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου : Η επινόηση της γραφής

Η ελληνική γλώσσα στο διάβα του χρόνου : Η συνάντηση της ελληνικής γλώσσας με τη γραφή