Επανάσταση 1821 : Το «δώρο» του Μπάιρον στο Μεσολόγγι

«Της έδωσα τον χρόνο, την υγεία μου, την περιουσία μου, και τώρα της δίνω τη ζωή μου. Τι μπορούσα να κάνω περισσότερο;» αναρωτιόταν τις τελευταίες ώρες της ζωής του ο λόρδος Βύρων, ενώ βρισκόταν στο πολιορκημένο Μεσολόγγι παραδομένος στον υψηλό πυρετό που του στοίχισε τη ζωή. Και αν η συμβολή του έχει αποτιμηθεί ως εξαιρετικά σημαντική, η προσφορά του που μπορεί να είναι απολύτως μετρήσιμη είναι τα χρήματα: 4.000 λίρες Αγγλίας, ένα σοβαρό ποσό από την περιουσία του, το οποίο αντιστοιχεί σήμερα σε περίπου 383.300 ευρώ, τα οποία και διέθεσε μόλις πέντε μήνες πριν από τον θάνατό του υπό μορφή δανείου υπέρ του αγώνα των Ελλήνων για ανεξαρτησία.

Την επιταγή αυτή, που ανήκει στις συλλογές των Γενικών Αρχείων του Κράτους, αποκάλυψε χθες ο βρετανικός «Observer» σε ένα εκτενές αφιέρωμα στην προσφορά του λόρδου Βύρωνα με αφορμή τη συμπλήρωση 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση. «Eίναι παράδοξο ότι το συγκεκριμένο έγγραφο είχε παραμείνει απαρατήρητο στα αρχεία της χώρας για τόσα χρόνια» υποστηρίζει η δρ Κριστίν Κένιον-Τζόουνς, η οποία έχει μελετήσει πλήθος χειρογράφων του φιλέλληνα ποιητή στο πλαίσιο νέας έρευνας που συνυπογράφει σχετικά με τα πορτρέτα του Βύρωνα υπό τον τίτλο «Επικίνδυνος να εμφανιστεί».

Με ημερομηνία 12η Νοεμβρίου 1823 η επιταγή έχει αύξοντα αριθμό 58 και φέρει την υπογραφή του λόρδου Βύρωνα. Υπογραφή που θεωρείται γνήσια – δεδομένου ότι λόγω της φήμης του ο Βύρων είχε πέσει αρκετές φορές θύμα πλαστογραφίας -, καθώς ο γραφικός χαρακτήρας, κατά την Κριστίν Κένιον-Τζόουνς, συνάδει με την προσωπικότητά του: γρήγορη, ελεύθερη και γεμάτη αυτοπεποίθηση, όπως μαρτυρούν το ανοιχτό Β και το χαρακτηριστικό «τσαχπίνικο» ν.

Τα χρήματα αυτά προορίζονταν «προς όφελος της ελληνικής προσωρινής κυβέρνησης, ώστε να δοθεί η δυνατότητα σε ένα μέρος του στόλου της να ανακουφίσει το Μεσολόγγι από τον αποκλεισμό», όπως έγραφε σε επιστολή του ο λόρδος Βύρων, την επόμενη ημέρα της υπογραφής της επιταγής, στις 13 Νοεμβρίου 1823, όπως διαβάζουμε στην έκδοση «Λόρδου Μπάιρον, επιστολές από την Ελλάδα, 1809-1811 και 1823-1824» (μτφ. Δ. Κούρτοβικ, εκδ. Ιδεόγραμμα). Και συνεχίζει: «Σας παρακαλώ πολύ να στείλετε το ποσό όσο το δυνατόν ταχύτερα, οι συναλλαγματικές είναι πληρωτέες τριάντα μέρες μετά την εμφάνιση». Το ποσό δε, θα εισπράττονταν σε ασημένια ισπανικά τάλιρα και θα μεταφέρονταν στην Κεφαλλονιά, όπου βρισκόταν τότε ο Βύρωνας, μέσω του εξουσιοδοτημένου απεσταλμένου του Χάμιλτον Μπράουν και η συναλλαγή ζητούσε να γίνει στη Μάλτα και όχι σε κάποιο από τα νησιά του Ιονίου, παρόλο που και εκείνα βρίσκονταν υπό βρετανική κατοχή.

Δάνειο

Ο διάσημος περισσότερο για τα σκάνδαλα και λιγότερο για την ποίησή του Βύρωνας δεν ήταν η πρώτη φορά που ασχολούνταν με τα οικονομικά του Αγώνα. Είχε εμπλοκή στην παραχώρηση του πρώτου δανείου από την Αγγλία και μέσω του Φιλελληνικού Κομιτάτου του Λονδίνου ταξίδευε στην Ελλάδα ως ένας από τους τέσσερις που θα υπέγραφαν για την παραλαβή της πρώτης δόσης. Από το δάνειο αυτό άλλωστε προβλεπόταν και η αποπληρωμή των 4.000 λιρών.

Η προθυμία του να αποχωριστεί ένα τόσο μεγάλο μέρος της περιουσίας του εκτιμάται ότι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στις εξελίξεις στο μέτωπο του πολέμου. «Κανένας ιστορικός της περιόδου δεν έδωσε πραγματική σημασία στο γεγονός αυτό, αλλά οι δυνάμεις των Τουρκαλβανών που πολιορκούσαν το Μεσολόγγι εξαφανίστηκαν μόλις μαθεύτηκε ότι ο Βύρων είχε δανείσει αυτά τα χρήματα και ο στόλος έπλεε από την Υδρα και τις Σπέτσες» λέει ο Ρόντρικ Μπίτον, ομότιμος καθηγητής Νεοελληνικής και Βυζαντινής Ιστορίας, Γλώσσας και Λογοτεχνίας της έδρας «Κοραής» στο Βασιλικό Κολέγιο του Λονδίνου και συγγραφέας του βιβλίου «Ο πόλεμος του Μπάιρον» (μτφ. Κ. Σχινά, εκδ. Πατάκη).