Γράφει η Ιφιγένεια Μουμτζή*

Το European Super League θέλει να εξασφαλίσει μια ποδοσφαιρική ψυχαγωγία αποκλειστικά από υπέρ-ομάδες. Όμως ο οπαδισμός είναι θεμελιωμένος ακριβώς στο αντίθετο: στα λάθη,  στην αγωνία, και στην απογοήτευση. Το ποδόσφαιρο έχει οπαδούς που ακολουθούν την ομάδα τους, όχι φιλάθλους που στηρίζουν το άθλημα.

Στην Αγγλία, μικρότερες ομάδες μπορεί να μάχονται για την θέση τους στην Πρέμιερ Λιγκ, ενώ ορισμένες καταφέρνουν να διεκδικήσουν ακόμα και την πρωτιά, όπως η Λέστερ το 2016. Για τον αγγλικό οπαδισμό ο αυτοσκοπός δεν είναι η νίκη αλλά η πιθανότητα της. Η ελπίδα είναι οδηγός του αγγλικού ποδοσφαίρου, που ανήκει πρωτίστως στην εργατική τάξη. H JP Morgan αγνόησε αυτές τις κοινωνικές καταβολές του αθλήματος και των οπαδών της. Βρίσκεται σε άλλη γειτονιά, άλλη ήπειρο, αλλά και άλλο κόσμο.

Οι αγγλικές ομάδες εκπροσωπούν την κοινωνική ιστορία των πόλεων και των οπαδών τους. Οι τραγωδίες στο Χέιζελ και στο Χίλσμπορο και ο πόλεμος της Θάτσερ στον χουλιγκανισμό είναι ανοιχτές πληγές. Σημερινοί οπαδοί της Λίβερπουλ έχουν χάσει γνωστούς ή ακόμα και συγγενείς σε αυτά τα γεγονότα ενώ ο οπαδικός βορράς βίωσε τον ταξικό πόλεμο της Θάτσερ. Η αντιπαλότητα των ομάδων Μάντσεστερ Σίτι και Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ χαρακτηρίζει την κοινωνική ζωή των οπαδών τους, ενώ ομάδες όπως η Σάντερλαντ έχουν την δύναμη να φέρουν πένθος και ανάσταση σε ολόκληρη την πόλη.

Το ποδόσφαιρο παγκοσμίως αντανακλά την κοινωνία: οι Ρεάλ και η Λάτσιο έκλειναν το μάτι στα απολυταρχικά καθεστώτα των χωρών τους ενώ η Μπαρτσελόνα και η Ρόμα στέκονταν από άλλη μεριά της ιστορίας. Για τους Χιλιανούς μια άδεια εστία στα προκριματικά του παγκοσμίου κυπέλλου είναι εθνική πληγή και για τους Αργεντίνους ένα χέρι συμβολίζει την εθνική υπερηφάνεια. Για αυτούς τους λόγους το ποδόσφαιρο είναι μοναδικό. Οι οπαδοί πάντα έλκονται από την ελπίδα παρά από τη νίκη. Οι παίκτες και οι προπονητές αλλάζουν, όμως η ομάδα μένει, μαζί και η ιστορία της. Το ποδόσφαιρο συνοδεύει την ιστορία. Ίσως και το ESL να είναι αντανάκλαση των καιρών.

Αμερικανοποίηση

Η ‘’βόρειο-αμερικανοποίηση» του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου ξεκινάει όταν το παιχνίδι μετατρέπεται σε θέαμα. Ήδη πρωταθλήματα όπως το Super Bowl προσφέρουν ένα μεγαλοπρεπές θέαμα, με αθλητές να εντυπωσιάζουν με τις ατομικές τους ικανότητες και στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος να είναι ποιος καλλιτέχνης θα ανοίξει την “εκδήλωση” παρά ποια ομάδα στο τέλος θα κερδίσει. Πρόκειται για μια προσέγγιση εντελώς διαφορετική από τον ευρωπαϊκό αθλητισμό.

Το ESL απαιτεί ο θεατής να αρκεστεί ουσιαστικά σε ‘’φιλικά’’ παιχνίδια των 20 υπέρ-ομάδων και να εντυπωσιαστεί με τις τρίπλες του παικτών. Οι ίδιοι οι ποδοσφαιριστές αποκλεισμένοι από εθνικές ομάδες και Τσάμπιονς Λιγκ θα πάψουν να ονειρεύονται στιγμές δόξας σε τελικούς παγκοσμίων κυπέλλων, όταν τα μάτια όλου του κόσμου περιμένουν το σουτ τους ή λαοθάλασσες να τους υποδέχονται, πανηγυρίζοντας, ως πρωταθλητές Ευρώπης. Αντίθετα, ως ψυχαγωγοί των θεατών και έρμαια των τζογαδόρων, θα εξασφαλίσουν την υστεροφημία τους με κόλπα και χατ τρικ.

Οι ιδιοκτήτες των ποδοσφαιρικών ομάδων από την άλλη, προσπαθούν να αποπροσανατολίσουν τους κανόνες ζήτησης και προσφοράς υποτιμώντας παίκτες και οπαδούς. Παύουν να προσφέρουν το ποδόσφαιρο στους οπαδούς όπως το ζητούν και αναδιαμορφώνουν την ζήτηση ώστε να αποκτήσουν το ποσό των δισεκατομμυρίων που τους προσφέρεται.

Γίνεται να αναδιαμορφωθεί η ζήτηση όμως;

Η πανδημία επέφερε άδεια γήπεδα και μειωμένα έσοδα. Η πρόταση της JP Morgan να χρηματοδοτήσει 4.6 δισεκατομμύρια στις 12 καλύτερες Ευρωπαϊκές ομάδες που θα συμμετάσχουν στο ESL είναι χρηματοοικονομικά σωτήρια. Αναμφίβολα παίκτες και ομάδες παίζουν στο γήπεδο της ελεύθερης αγοράς. Κανείς δεν αμφέβαλλε πως το ενδιαφέρον των αμερικανικών και αραβικών κεφαλαίων να αγοράσουν τις τέσσερις από τις έξι μεγάλες αγγλικές ομάδες ήταν καθαρά επιχειρηματικό και κερδοσκοπικό. Ήδη οι ποδοσφαιρικοί όμιλοι είναι επιχειρήσεις ύψους δισεκατομμυρίων με παίκτες που πλέον δεν παίζουν ‘’για τη φανέλα’’ αλλά για το συμβόλαιο.

Όμως η ιδέα του να ανταγωνίζονται μόνο οι 20 καλύτερες ευρωπαϊκές ομάδες εξαγοράζοντας τα δικαιώματα προβολής από τα μεγάλα κανάλια, ακυρώνοντας τις διαδικασίες των εθνικών πρωταθλημάτων και Τσαμπιονς Λιγκ και προσφέροντας ‘’εγγυημένη’’ ψυχαγωγία στους θεατές είναι καταπληκτική για όποιον δεν έχει δει ποτέ του ποδόσφαιρο.

Ήταν αναμενόμενο να ‘’επαναστατήσουν’’ οι οπαδοί στο αποσχιστικό σχέδιο. To ESL ήταν καταδικασμένο να αποτύχει.

Η Ιφιγένεια Μουμτζή είναι μεταπτυχιακή φοιτήτρια πολιτικής θεωρίας στο London School of Economics and Political Science

Headlines