«Βρε δε θα φτιάξεις εσύ το ρωμαίικο…»

Αισθηματικό διήγημα

Στον Κώστα Κουλουφάκο.

Ο πατέρας του του ’λεγε: «Βρε δε θα φτιάξεις εσύ το ρωμαίικο…»

Προς στιγμήν πίστεψε κι αυτός, σχεδόν παιδί, πως θα το φτιάξει

(Τριάντα χρόνια τώρα, παλιά χρόνια, ποιος τα θυμάται…)

Αλλά το πρακτικό παράδειγμα το ’δωσε ο μεγάλος αδερφός

Επίδοξος σωτήρας κι αυτός κάποτε, πολύ νωρίς ανανήψας

Ή μάλλον προώρως λογικευθείς, υπουργικός κατόπιν ιδιαίτερος

Σε παραγωγικό υπουργείο με ευρύ κύκλο ιδιωτικών εργασιών.

Κι αυτός, πιστός υιός και αδερφός σκέφτηκε, ξανασκέφτηκε,

Είδε τα λάθη, διέγνωσε προδοσίες, ζύγισε τα υπέρ και τα κατά

Μίλησε τέλος για εγκλήματα και για ξένους δακτύλους

—Είχαν αρχίσει άλλωστε λίγο πολύ τα πράγματα να σφίγγουν—

Πάντα ξυπνό μυαλό δεν ήθελε πολύ για να διαλέξει.

Όχι βέβαια πως ο Μάκης θα ’σωζε τότε το ρωμαίικο

Εδώ δεν το ’σωσε ο… ή ο… μη λέμε τώρα ονόματα,

Αλλά, βρε αδελφέ, πώς να το κάνουμε, κάποτε ήπιαμε μαζί κρασί,

Χωθήκαμε στην οδό Αρριανού κυνηγημένοι από τους πεταλάδες,

Φιλήσαμε τα ίδια κορίτσια, αλλάξαμε σύνθημα και παρασύνθημα

(Πολύ ρομάντζο όλα αυτά, συναισθηματικά, λες και δεν το ξέρω,

Κι η ζωή θέλει σκληρότητα —μένα μού λες— και «ρεαλισμό» κυρίως)

Και τ ώ ρ α

Εσύ πάλι από μέσα κι ο Μάκης πάλι απόξω

(Έτσι χοντρά χοντρά) παράγων πια τρανός της καταστάσεως

—όπως, εδώ που τα λέμε, της κάθε μέχρι τώρα καταστάσεως—

Να γίνεις, λέει, Έλλην, να βάλεις μυαλό, να γίνεις χρήσιμος

Κι εσύ μια φορά στην κοινωνία, να δουλέψεις γι’ αυτή τη δόλια την πατρίδα

Και να σου δίνει συμβουλές εν ονόματι της παλιάς παλιάς φιλίας και του «… για θυμήσου».

(Επιμένω να διηγούμαι και μάλιστα πολύ ωμά, πράγματα που τα ξέρετε όλοι

Που τα ’πα και τα ξανάπαν κι άλλοι πιο πριν πολύ καλύτερα από μένα

Πράγματα ανιαρά, που δεν κινούν πια διόλου το ενδιαφέρον σας

Όπως η δολοφονία της Σάρον Τέιτ π.χ. ή οι γάμοι της Τζάκυ ή το ψυγείο «Κελβινέιτορ»).

Το ανωτέρω ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη ανήκει στην ποιητική συλλογή «Ο Στόχος», η οποία πρωτοεμφανίστηκε το 1970 στο συλλογικό τόμο «Δεκαοχτώ Κείμενα» (εκδόσεις Κέδρος), μια σημαντική αντιδικτατορική κατάθεση κορυφαίων πνευματικών ανθρώπων.

Μεσούσης της δικτατορίας των συνταγματαρχών ο Αναγνωστάκης, με εκπληκτική διαύγεια, ανατέμνει ανελέητα την ανθρώπινη ψυχή και τις αντιφάσεις της, την παθογένεια του πολιτικού συστήματος στο νεότερο ελληνικό κράτος, τα τρωτά και τα παράλογα του ρωμαίικου.

Επίδοξοι σωτήρες, ανανήψαντες και λογικευθέντες, λάθη και προδοσίες, εγκλήματα και ξένοι δάκτυλοι, σκληρότητα και «ρεαλισμός»…

Ας διαβάσουμε, όλοι μας, τις λιγοστές αυτές αράδες προσεκτικά και απροκατάληπτα.

Το καλεί η ημέρα, το επιβάλλει η θλιβερή επέτειος.