Φραγκόσυκο : Πώς τα φύλλα και ο κορμός του αξιοποιούνται στα τρόφιμα

Η φραγκοσυκιά που όλοι γνωρίζουμε είναι  ένα κακτοειδές φυτό (Opuntia ficus-indica), με προέλευση από την Νότια Αμερική, εύκολο στην καλλιέργεια, το οποίο φύεται και στην Ελλάδα και προσφέρει ένα ευρύ φάσμα δυνατοτήτων εκμετάλλευσης. Το πρωτότυπο ερευνητικό έργο Explore Opuntia αφορά στην ολιστική αξιοποίηση του φυτού της φραγκοσυκιάς, δηλαδή των φύλλων και του καρπού του για χρήση σε τρόφιμα.

Με το Expore Opuntia μέσω καινοτόμων διεργασιών, επιτυγχάνεται η παραγωγή αλεύρων, χρωστικών, και βιο-προϊόντων χρησιμοποιώντας τον καρπό, νεαρούς βλαστούς (nopalitos) και το φλοιό του καρπού. Προωθείται η εφαρμογή εναλλακτικών χρήσεων του φραγκόσυκου ως πηγή διαιτητικών ινών, ως υποκατάστατο σακχάρων και ως μέσο ενίσχυσης χρώματος και γεύσης. Τα πρωτότυπα που παράγονται με την αξιοποίηση των προϊόντων του Φραγκόσυκου  είναι η γέμιση μπισκότου, μπισκότο με ίνες, σιρόπι ζαχαροπλαστικής, σούπες, αφέψημα και ρόφημα.

Επιπρόσθετα, η εφαρμογή της τεχνογνωσίας αναφορικά με την αφυδάτωση του φραγκόσυκου δίνει τη δυνατότητα της μακράς συντήρησής του, μειώνοντας τα έξοδα μεταφοράς  ενισχύοντας με αυτό το τρόπο την εμπορική αξία του.

Παράλληλα η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και μεθόδων που έχουν χρησιμοποιηθεί, δηλαδή:

α) της ταυτοποίησης χρωστικών φραγκόσυκου

β) της ξήρανσης,

γ)της ενθυλάκωσης χρωστικών,

δ) της βιοτεχνολογικής παραγωγής βακτηριακής κυτταρίνης και

ε) των βιο-χρωστικών,

δημιουργούν τις βάσεις για την αύξηση της αποτελεσματικότητας του Exlplore Opuntia καθώς αναπτύσσει ανταγωνιστικά προϊόντα προς όφελος των φορέων μέσω της ανάπτυξης πρωτοτύπων.

Το έργο είναι ένα επιτυχημένο παράδειγμα συνεργασίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με τις εταιρείες Ε.Ι. Παπαδόπουλος Α.Ε., Unilever-Knorr και Paxman.

Mέσα από τη συνεργασία δύο ερευνητικών ομάδων από δύο διαφορετικά πανεπιστήμια και τριών παραγωγικών φορέων με την παράλληλη τεχνική και συμβουλευτική υποστήριξη δύο υπεργολάβων, προωθείται η διεπιστημονικότητα και ταυτόχρονα η θεματική διαφοροποίηση. Το έργο αποτελεί μια ευκαιρία για την συνεργασία νέων ερευνητών και φοιτητών, συμβάλει στην ενίσχυση της τεχνογνωσίας τους και παράλληλα λειτουργεί ως ένα ιδανικό project με αντικείμενο τους φυτικούς ιστούς, τομέας καίριος για το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο. Τέλος, η γνώση που παράχθηκε μπορεί να αξιοποιηθεί και να επεκταθεί και σε καλλιεργητές του φραγκόσυκου οπότε και ενισχύεται η αγροτοβιομηχανική αξιοποίηση του.

Επιπλέον, η εκμετάλλευση του φυτού συνδέεται με την ευρύτερη στρατηγική της Ευρωπαϊκής πολιτικής για ενίσχυση της παραγωγής προϊόντων, τα οποία διακρίνονται για την υψηλή ποιότητα και προστιθέμενη αξία τους, ώστε να μπορούν να απευθυνθούν σε μία διεθνή, ανταγωνιστική αγορά, ισχυροποιώντας την θέση των Ευρωπαϊκών παραγόμενων τροφίμων αλλά και την ανάπτυξη και απασχόληση στην Ευρώπη. Μέσω της υλοποίησης του έργου προωθείται η διατήρηση σημαντικών θέσεων εργασίας στις επιχειρήσεις που ενισχύονται αλλά και η αύξηση της απασχόλησης στους ερευνητικούς φορείς με νέο προσωπικό υψηλής εξειδίκευσης (5 άτομα).

Επίσης, θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα απόβλητα του καρπού μπορούν να αξιοποιηθούν για την παραγωγή βιοκυτταρίνης μειώνοντας τα κόστη παραγωγής και βελτιώνοντας την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων, ενώ οι βιοχρωστικές μπορούν να δημιουργήσουν νέες προοπτικές αξιοποίησης.

Πρότυπο για παρόμοια έργα αποτελεί ο εμπλουτισμός και η διάχυση των γνώσεων τόσο στην επιστημονική κοινότητα, μέσω των δημοσιεύσεων σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συμμετοχή σε συνέδρια όσο και στην επιχειρηματική κοινότητα (ημερίδα) αλλά και η μεταφορά τεχνογνωσίας μεταξύ των φορέων με απόκτηση τεχνογνωσίας σε καινοτόμες τεχνολογίες, διεργασίες και τεχνικές.

Η Δράση «Ερευνώ, Δημιουργώ, Καινοτομώ» μέσω της οποία υλοποιείται το συγκεκριμένο έργο, συγχρηματοδοτείται από το ΕΠΑνΕΚ (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από εθνικούς πόρους) και υλοποιείται μέσω της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης και Εφαρμογής Δράσεων στους τομείς Έρευνας, Τεχνολογικής Ανάπτυξης και Καινοτομίας (ΕΥΔΕ ΕΤΑΚ).