Η Ρωσία στην παγκόσμια σκηνή

Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη επιμένουν και πάλι σε κυρώσεις για να επιβάλουν στη Ρωσία συμπεριφορές σύμφωνες με τις δικές τους αρχές και αξίες. Σπάνια όμως λαμβάνουν υπόψη τις δικές της εθνικές και γεωπολιτικές ευαισθησίες. Αυτό που συνήθως ακούμε είναι πως η Ρωσία κατορθώνει να παίξει τα δικά της αδύναμα χαρτιά με επιτυχία. Καλό όμως θα είναι να αξιολογήσουμε, πέρα από τον παραδοσιακό τρόπο μελέτης της ισχύος ενός κράτους, τη Ρωσία για να κατανοήσουμε τη δυνατότητα και την ικανότητά της να μοχλεύει τη διεθνή πολιτική σκηνή.
Ενώ η Ρωσία λοιπόν δείχνει σχετικά αδύναμη από πρώτης όψεως, είναι δυνατόν στην ουσία να είναι ισχυρότερη απ’ ό,τι φαίνεται. Σίγουρα κατατάσσεται σήμερα χαμηλότερα από τις ΗΠΑ και την Κίνα με δείκτες παραδοσιακής μέτρησης ισχύος: ΑΕΠ, πληθυσμιακό μέγεθος, δείκτες υγείας και στρατιωτική δύναμη. Εντούτοις, 25 χρόνια μετά το ναδίρ της πολιτικής της πορείας στα μέσα του 1990 και την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η Ρωσία έχει μεταμορφωθεί σε μια ισχυρή ανατρεπτική δύναμη στις διεθνείς σχέσεις.

Η Κάθριν Στόουνερ σε σχετικό της βιβλίο («Russia Resurrected», OUP USA 2021) ισχυρίζεται πως κοιτώντας πίσω από τους παραδοσιακούς δείκτες ισχύος αντικρίζουμε μια διαφορετική, ισχυρότερη δηλαδή, Ρωσία και τον ρόλο που παίζει στις παγκόσμιες εξελίξεις. Λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο με τον οποίο η εσωτερική πολιτική σκηνή υπό τον Βλαδίμηρο Πούτιν επηρεάζει την εξωτερική της πολιτική, η Στόουνερ εξηγεί πως η Ρωσία πολέμησε με πάθος για την επάνοδό της στην κορυφή των διεθνών εξελίξεων. Aπό την εισβολή και κατάληψη της Κριμαίας, επικαλούμενη σοβαρούς ιστορικούς και πληθυσμιακούς λόγους, μέχρι τη στρατιωτική στήριξη του καθεστώτος Ασαντ στη Συρία, η χώρα έχει επανακαθιερωθεί ως μεγάλη παγκόσμια δύναμη. Ακόμη και στις σχέσεις της με την Τουρκία είναι φανερό πως δεν τη βλέπει ως ισότιμη δύναμη και χώρα.

Με την αξιολόγηση πολλών στοιχείων που σχετίζονται με τη ρωσική πολιτική, οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη βρίσκει κρίσιμα στοιχεία για τις εσωτερικές της εξελίξεις. Ο ρωσικός λαός είναι πλουσιότερος σήμερα από τον κινεζικό. Το χρέος είναι πολύ χαμηλό. Και η δημοσιονομική πορεία της Μόσχας είναι εξαιρετικά αποτελεσματική, παρά τις διεθνείς κυρώσεις και την ασταθή παγκόσμια οικονομία. Η ικανότητά της να έχει πλέον στα χέρια της τα μέσα άντλησης και αξιοποίησης των πλούσιων φυσικών της πόρων (πετρέλαιο, αέριο, νικέλιο, χάλυβας, σίδηρος) έχει παίξει κρίσιμο ρόλο σ’ αυτό. Το σύστημα διακυβέρνησης του Πούτιν, που ο ίδιος αποκαλεί «πειθαρχημένη δημοκρατία», δεν αντιμετωπίζει στην ουσία καμία οργανωμένη εσωτερική αντιπολίτευση. Απόλυτα συνειδητοποιημένη για την ανάγκη διατήρησης του ελέγχου στο εσωτερικό, η Ρωσία του Πούτιν χρησιμοποιεί τις διάφορες πολιτικές και μέσα προβολής ισχύος για να επεκτείνει την επιρροή της στο εξωτερικό. Ενώ σχεδόν οι πάντες υποβαθμίζουν τις δυνατότητες του Κρεμλίνου να παίζει κάποιον σοβαρό διεθνή ρόλο, οι συνέπειες των όποιων κινήσεων και πρωτοβουλιών του είναι πασιφανείς, όσο κι αν δεν αρέσουν, στις πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ, τη Συρία, τη Βενεζουέλα, την ευρύτερη Μέση Ανατολή κι αλλού.

Είναι σαφές πως η Μόσχα έχει καταφέρει με διάφορους τρόπους να επαναπροσδιορίσει, προς το συμφέρον της, τη μεταψυχροπολεμική τάξη πραγμάτων.