«Αφήστε τα παιδιά να παίξουν»: Tο εκπαιδευτικό μήνυμα από όλη την Ευρώπη

Κάθε πρωί, η Arja Salonen ρίχνει τον πεντάχρονο γιο της, Onni, σε ένα κέντρο φύλαξης στο Espoo, δυτικά του Ελσίνκι, όπου θα περάσει τις επόμενες οκτώ ώρες κάνοντας αυτό που οι Φινλανδοί εκπαιδευτικοί πιστεύουν ότι πρέπει να κάνουν όλα τα παιδιά της ηλικίας του: να παίζουν.

Τα παιδιά ξεκινούν το σχολείο στη Φινλανδία στην ηλικία των επτά. Πριν από αυτό, οι ανησυχίες των παιδιών δεν είναι το διάβασμα ή να μάθουν αριθμητική, αλλά, «να μαθαίνουν πιο σημαντικά πράγματα».

Σε αυτά περιλαμβάνονται, πώς να κάνουν φίλους, να επικοινωνούν, να είναι δραστήριοι, δημιουργικοί, να εξερευνούν την ύπαιθρο και να διαχειρίζονται τον κίνδυνο.

«Στη Φινλανδία πιστεύουμε ότι τα παιδιά πρέπει να είναι παιδιά, και αυτό σημαίνει να παίζουν – συμπεριλαμβανομένου, όσο το δυνατόν περισσότερο, σε εξωτερικούς χώρους», λέει στον βρετανικό Guardian η Salonen, δασκάλα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Ο κύριος στόχος του νηπιαγωγείου, στο οποίο περίπου το 75% των παιδιών είναι ηλικίας τριών έως πέντε ετών, σύμφωνα με τη φινλανδική εκπαιδευτική εμπειρογνώμονα Pasi Sahlberg, είναι «όχι να προετοιμάσει τα παιδιά για το σχολείο ακαδημαϊκά, αλλά να διασφαλίσει ότι είναι ευτυχισμένα και υπεύθυνα άτομα».

Πρόκειται για μια φιλοσοφία που επεκτείνεται σε μεγάλο βαθμό μέχρι το φινλανδικό σχολικό σύστημα, το οποίο συνήθως συγκαταλέγεται στην κορυφή ή κοντά στην παγκόσμια κατάταξη για την παιδική εκπαίδευση. «Τα παιδιά πρέπει να παίζουν και στο σχολείο», είπε ο Salonen. «Είναι σημαντικό όχι μόνο κοινωνικά και σωματικά, αλλά και ψυχικά. Συγκεντρώνονται καλύτερα».

Το δωρεάν παιχνίδι με γνώμονα τον δάσκαλο ενσωματώνει τη ζωή και τις μαθησιακές δεξιότητες, πιστεύουν οι Φιλανδοί εκπαιδευτικοί, βελτιώνοντας την προσοχή, τις ικανότητες επίλυσης προβλημάτων και την επιμονή. Το παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους εκτιμάται ιδιαίτερα, με ένα διάλειμμα 15 λεπτών κάθε ώρα μέχρι το γυμνάσιο.

«Η διορατικότητα της Φινλανδίας μπορεί να ενισχύσει τους βαθμούς και τη μάθηση για όλους τους μαθητές, καθώς και την κοινωνική ανάπτυξη, τη συναισθηματική ανάπτυξη, την υγεία, την ευημερία και την ευτυχία τους. Μπορεί να συνοψιστεί σε μια μόνο φράση: αφήστε τα παιδιά να παίξουν» αναφέρει η Sahlberg.

Πώς επηρέασε το lockdown τα παιδιά

Είναι αναγκαίο στα σχολεία να ξανανοίξουν στη Φινλανδία μετά το lockdown, υποστήριξε, καθώς το παιχνίδι θα μετριάσει το άγχος, θα προωθήσει την ανθεκτικότητα και θα επιτρέψει στα παιδιά να ξαναχτίσουν σχέσεις μέσω σωματικής δραστηριότητας.

Η πανδημία έχει επίσης επικεντρώσει τα μυαλά στη σημασία του παιχνιδιού στη Γερμανία, όπου – αν και οι παιδικές χαρές έχουν παραμείνει ανοιχτές από το τέλος του πρώτου κλειδώματος – πολλοί γονείς και παιδίατροι λένε ότι οι ανάγκες των παιδιών ήταν στο κάτω μέρος της ατζέντας της κυβέρνησης καθ ‘όλη τη διάρκεια της κρίσης.

Η πανδημία έχει επίσης εστιάσει στη σημασία του παιχνιδιού στη Γερμανία, όπου – παρόλο που οι παιδικές χαρές έχουν παραμείνει ανοιχτές από το τέλος του πρώτου κλειδώματος – πολλοί γονείς και παιδίατροι λένε ότι οι ανάγκες των παιδιών ήταν στο κάτω μέρος της ατζέντας της κυβέρνησης καθ ‘όλη τη διάρκεια της κρίσης.

«Τα παιδιά χρειάζονται άλλα παιδιά»

Ο Johannes Hübner, αναπληρωτής διευθυντής στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Μονάχου, δήλωσε στο RedaktionsNetzwerk Deutschland ότι η μείωση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και η έλλειψη σωματικής άσκησης σήμαινε ότι το lockdown προκάλεσε «πολλές παράπλευρες ζημίες» για τα παιδιά.

«Το παιχνίδι με παιδιά παρόμοιας ηλικίας είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη των παιδιών», δήλωσε ο διευθυντής της ομάδας λόμπι Deutscher Kinderschutzbund, Daniel Grein. «Τα παιδιά χρειάζονται άλλα παιδιά. Είναι σωστό και καλό που η υγεία και η εκπαίδευση των παιδιών έχει συζητηθεί τόσο ευρέως σε όλη αυτή την πανδημία».

Η προσκόλληση στις «σοβαρές δραστηριότητες»

Η Έλενα Μαρτίν, καθηγήτρια ψυχολογίας και εκπαίδευσης στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης, δήλωσε ότι το ισπανικό εκπαιδευτικό σύστημα ήταν γενικά «προσκολλημένο στην ιδέα ότι η μάθηση πρέπει να είναι μια «σοβαρή» δραστηριότητα. Επομένως, η ιδέα του παιχνιδιού δεν ταιριάζει πολύ εύκολα σε αυτό – εκτός από την παιδική εκπαίδευση.

Το παιχνίδι ήταν «κάτι που έλειπε από το πρώτο στάδιο του δημοτικού», είπε ο Martin. «Είναι πολύ δύσκολο να βρεις δασκάλους που το έκαναν σκόπιμα στα χρονοδιαγράμματά τους για οκτώ χρονών». Οι προσεχείς μεταρρυθμίσεις είχαν ως στόχο να δώσουν μεγαλύτερη έμφαση στην έρευνα και την ευελιξία, είπε, αλλά «πολλά θα εξαρτηθούν από την κατάρτιση των εκπαιδευτικών».

Ορισμένες χώρες απέχουν πολύ από τη συζήτηση. Τα παιδιά της Ιταλίας ξεκινούν το σχολείο στα έξι τους, με τους γονείς να μπορούν να επιλέξουν ένα πρόγραμμα τόσο στην πρωτοβάθμια όσο και στη δευτεροβάθμια είτε από τις 8.30 π.μ. έως τη 1 μ.μ. (με διάλειμμα 20 λεπτών) ή από τις 8.30 π.μ. έως τις 4.30 μ.μ.

Όσοι έχουν μικρότερο πρόγραμμα επιστρέφουν στο σπίτι για μεσημεριανό γεύμα και τους δίνεται καθημερινή εργασία, ενώ όσοι έχουν το μεγαλύτερο πρόγραμμα, που έχουν επίσης ένα πρωινό διάλειμμα, τρώνε μεσημεριανό γεύμα στη καντίνα του σχολείου και κάνουν τα μαθήματα τα σαββατοκύριακα.

«Οι ώρες πλήρους απασχόλησης είναι προτιμότερες καθώς τα παιδιά μπορούν να μάθουν με πιο χαλαρό ρυθμό», δήλωσε η Liliana Bonfiglio, μητέρα δύο παιδιών στη Ρώμη. «Τότε μπορούν να αφιερώσουν χρόνο μετά το σχολείο σε άλλες δραστηριότητες.»

Η επιβάρυνση από τις σχολικές εργασίες, ωστόσο, ήταν συχνά αιτία ανησυχίας, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των διακοπών. Ο Luca Barone, ο δήμαρχος της πόλης Mamoiada της Σαρδηνίας, προχώρησε στο να απαγορεύσει τις σχολικές εργασίες κατά τη διάρκεια των μεγάλων καλοκαιρινών διακοπών.

Αντ ‘αυτού, είπε ο Μπαρόνε, ενθάρρυνε τα παιδιά «να κάνουν μεγάλες βόλτες και να παρακολουθήσουν την ανατολή του ηλίου… Τα παιδιά πρέπει να έχουν χρόνο για να μάθουν για τον κόσμο που τους περιβάλλει».