Ινδική μετάλλαξη: Θα αποδειχτεί σαν την βρετανική; Πόσο θα μας προστατέψουν τα εμβόλια;

Τρόμο σε όλο τον κόσμο προκαλεί τις τελευταίες μέρες το μένος με το οποίο ο κοροναϊός προσβάλλει και εξολοθρεύει τους κατοίκους της Ινδίας. Αυτή η χώρα στην οποία ζουν 1, 3 δισ. άνθρωποι, εμφάνισε την Μεγάλη Δευτέρα παγκόσμιο ρεκόρ επιβεβαιωμένων κρουσμάτων που άγγιξαν τις 352.991. Συνολικά έχουν προσβληθεί 17, 3 εκατ. άνθρωποι. Τις τελευταίες 24 ώρες πέθαναν 2.812 και συνολικά από την αρχή της πανδημίας, πάνω από 195.000.

Ο κοροναϊός με τη μορφή της ινδικής μετάλλαξης έχει προκαλέσει ανησυχία σε όλο τον κόσμο εξαιτίας του εφιαλτικού ρυθμού με τον οποίο επιμολύνει τους ανθρώπους. Ηδη στη χώρα μας εμφανίστηκαν δύο κρούσματα της συγκεκριμένης μετάλλαξης και πολλοί επιστήμονες στηρίζουν τις ελπίδες τους στον εμβολιασμό όσο περισσότερων ανθρώπων γίνεται ώστε να περιοριστεί η δράση της.

Γεγονός είναι ότι επί του παρόντος δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο πόσο έχει διαδοθεί η συγκεκριμένη μετάλλαξη ενώ σχεδόν μηδαμινές είναι οι πληροφορίες -λόγω ελλιπών δεδομένων- σχετικά με τη μεταδοτικότητά του και την ανθεκτικότητά του στα εμβόλια.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες oι ιοί μεταλλάσσονται συνεχώς και παράγουν διαφορετικές εκδοχές ή -για να το πούμε καλύτερα- στελέχη του εαυτού τους. Οι περισσότερες από αυτές τις μεταλλάξεις είναι αδιάφορες -ενώ σε αρκετές περιπτώσεις κάποιες καθιστούν τον ιό λιγότερο επικίνδυνο- αλλά ορισμένες μπορεί να δημιουργήσουν ένα στέλεχος πιο μεταδοτικό με μεγαλύτερη αντοχή απέναντι στα εμβόλια.

Το συγκεκριμένο στέλεχος είναι πλέον γνωστό ως Β.1.617 και εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Ινδία τον περασμένο Οκτώβριο. Ομότιμος καθηγητής Γενετικής και Γενετικής του Ανθρώπου στο ΑΠΘ, Κωνσταντίνος Τριανταφυλλίδης μιλώντας στο iatronet δεν κρύβει την ανησυχία του για τη δεύτερη σημαντική μετάλλαξη του ινδικού στελέχους, η οποία ονομάζεται E484Q και επίσης επηρεάζει το σχήμα της πρωτεΐνης της ακίδας του ιού.

Η συγκεκριμένη μετάλλαξη δημιουργήθηκε στην Ινδία και επηρεάζει την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, τα οποία στοχεύουν την πρωτεΐνη της ακίδας του ιού. Παραλλαγές με τη μετάλλαξη αυτή είναι σε θέση να αποφεύγουν το ανοσοποιητικό σύστημα τόσο των εμβολιασμένων όσο και των προηγουμένως μολυσμένων ατόμων με αποτέλεσμα να εκδηλώνονται σοβαρότερα κλινικά συμπτώματα της νόσου COVID-19. Ηδη γνωρίζουμε ότι δύο εμβόλια (AstraZeneca, Johnson & Johnson)  έχουν πολύ περιορισμένη ικανότητα αντιμετώπισης αυτής της παραλλαγής.

Η Ινδική είναι μια από τις 8 παραλλαγές του SARS-CoV-2 που προκαλούν σήμερα παγκόσμια ανησυχία, μαζί με τη βρετανική (που έχει κυριαρχήσει στην Ελλάδα), τη νοτιοαφρικανική, δύο της Βραζιλίας, και τις μεταλλάξεις της Καλιφόρνια, της Ουγκάντα και της Τανζανίας.

Μία πρώτη αποτίμηση από το «πεδίο της μάχης» επιχειρεί η διευθύντρια της 7ης Πνευμονολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Η Σωτηρία», Μίνα Γκάγκα, η οποία μιλώντας στον ΑΝΤ1 σημειώνει ότι «δεν φαίνεται η ινδική μετάλλαξη να είναι πιο επικίνδυνη, δείχνει να είναι πιο μεταδοτική, αλλά χειρότερη δεν είναι από τα άλλα στελέχη του κορονοϊού. Στα νοσοκομεία ουσιαστικά έχουμε πάψει να βλέπουμε εμβολιασμένους, οι εμβολιασμένοι δεν έχουν κίνδυνο θανάτου ή σοβαρής νόσησης».

Με την άποψη αυτή και ιδίως περί μεταδοτικότητας της ινδικής μετάλλαξης, μιλά και ο αντιπρύτανης του ΕΚΠΑ, καθηγητής Μικροβιολογίας. Ανέφερε στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του ΑΝΤ1 πως «δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα για την νέα παραλλαγή του κορονοϊού, την ινδική». Σημείωσε, πάντως, πως τα επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν πως η λεγόμενη ινδική μετάλλαξη είναι πιο μεταδοτική και ενδεχομένως να διαφεύγει απο την ανοσία του εμβολιασμού.

Διευκρίνισε ωστόσο ότι  είναι μικρό το ενδεχόμενο διαφυγής της νέας μετάλλαξης από τα εμβόλια και, ως εκ τούτου, συνέστησε να προχωρήσει σε παγκόσμιο επίπεδο ο εμβολιασμός. Ο Αθανάσιος Τσακρής, προειδοποίησε, τέλος, ότι η ινδική μετάλλαξη μπορεί να διασπαρεί επί ελληνικού εδάφους, όπως και η βρετανική παραλλαγή.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Πνευμονολογίας, Θεόδωρο Βασιλακόπουλο, «μεταλλάξεις θα συνεχίσουν να υπάρχουν, συμβαίνει σε ένταση και συχνότητα στον ιό της γρίπης, γι’ αυτό και κάθε χρόνο το εμβόλιο δεν είναι το ίδιο, επικαιροποιείται για να καλύψει τις αλλαγές. Εδώ, οι αλλαγές είναι αργές και πολύ λιγότερες. Οι επικαιροποιημένες δόσεις των εμβολίων που θα βγουν θα καλύπτουν τις μεταλλάξεις».

Μέχρι στιγμής οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν μετά βεβαιότητας αν η συγκεκριμένη μετάλλαξη του κοροναϊού είναι πιο μεταδοτική ή πιο ανθεκτική στα εμβόλια.

Σύμφωνα με τον δρ. Τζέρεμι Καμίλ, ιολόγο στο πανεπιστήμιο της Λουιζιάνας, η μετάλλαξη του ιού έχει κάποιες ομοιότητες με αυτές του βραζιλιάνικου και του νοτιοαφρικανικού στελέχους. Κατά την άποψή του, πιθανώς η μετάλλαξη να βοηθήσει τον ιό να γίνει πιο ανθεκτικός έναντι των αντισωμάτων του οργανισμού – αντισώματα που μπορεί να έχουν αποκτηθεί λόγω πρότερης νόσησης από κοροναϊό ή μέσω εμβολιασμού.

Όμως, για την ώρα η βρετανική μετάλλαξη του ιού θεωρείται πιο ανησυχητική, η οποία εκτός από τη Μεγάλη Βρετανία έχει εντοπιστεί σε περισσότερες από 50 χώρες. «Αμφιβάλλω αν η ινδική μετάλλαξη είναι πιο μεταδοτική από τη βρετανική μετάλλαξη. Πάντως, δεν θα πρέπει να μας πανικοβάλλει» προσθέτει ο δρ. Καμίλ.

Ο πρόεδρος του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου, Αθανάσιος Εξαδάκτυλος, υπογράμμισε πως είναι μια μετάλλαξη που δεν γνωρίζουμε τόσα όσα για τις προηγούμενες και ότι  η μεταδοτικότητά της δεν φαίνεται τόσο δυνατή. «Δύσκολα να εκτοπίσει την βρετανική στην χώρα μας και, αν έχει αυστηρή επιτήρηση, μπορεί να έχει την τύχη της νοτιοαφρικανικής που ουδέποτε έφτασε να αποτελεί πρόβλημα στην Ελλάδα».

Η πεποίθηση των επιστημόνων θέλει τα υφιστάμενα εμβόλια για τον κοροναϊό να μπορούν να θέσουν υπό έλεγχο το ινδικό στέλεχος, αποτρέποντας τη σοβαρή νόσηση.

Πάντως, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature και την υπογράφει ο καθηγητής κλινικής μικροβιολογίας του πανεπιστημίου του Κέμπριτζ, Ραβί Γκούπτα με την ερευνητική του ομάδα, κάποια μεταλλαγμένα στελέχη του ιού, αναπόφευκτα, θα διαφεύγουν από τα εμβόλια που κυκλοφορούν τώρα. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τον επανασχεδιασμό των εμβολίων έτσι ώστε να γίνουν πιο αποτελεσματικά.

Σε κάθε περίπτωση, οι τρέχοντες εμβολιασμοί έχουν πολύ καλές πιθανότητες να επιβραδύνουν σημαντικά την εξάπλωση της πανδημίας. «Για τον περισσότερο κόσμο, αυτά τα εμβόλια κάνουν τη διαφορά από το να μη νοσήσει ή να νοσήσει ελαφρά, από το να καταλήξει στο νοσοκομείο ή να πεθάνει» αναφέρει ο δρ. Καμίλ. «Παρακαλώ, κάντε το εμβόλιο που σας προσφέρεται. Μην κάνετε το λάθος να διστάσετε και να περιμένετε για κάποιο ‘ιδανικό’ εμβόλιο».

Σύμφωνα με την καθηγήτρια Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Πρόεδρο του Ινστιτούτου Prolepsis, Αθηνά Λινού, η ινδική μετάλλαξη είναι ανθεκτική και εξουδετερώνει αντισώματα που αναπτύσσονται με τα εμβόλια. «Μπορεί το εμβόλιο να πιάνει εν μέρει την ινδική μετάλλαξη, δηλαδή μπορεί τα εμβόλια να δίνουν ανοσία στο 60% αντί στο 90%».