Ανθρώπινη παρέμβαση

Κάθε φορά που ακούμε την έκφραση «ανθρώπινη παρέμβαση στη Φύση» περιμένουμε τα χειρότερα. Οχι πως είναι αδικαιολόγητος ο συσχετισμός: πράγματι το ανθρώπινο είδος, συμπεριφερόμενο ως απόλυτος άρχων, έχει επιφέρει ισχυρότατα πλήγματα στον πλανήτη. Ωστόσο, μια νέα έρευνα έρχεται αν όχι να ανατρέψει, πάντως να εμπλουτίσει την εικόνα της σχέσης του ανθρώπου με το περιβάλλον του.

Η έρευνα, η οποία πραγματοποιήθηκε από μια ευρεία ομάδα επιστημόνων από όλον τον κόσμο, είχε στόχο να μελετηθεί η επίδραση των ανθρώπινων πληθυσμών στη βιοποικιλότητα τα τελευταία 12.000 χρόνια. Με εξαίρεση την Ανταρκτική, το ανθρώπινο είδος είχε ήδη από τότε εξαπλωθεί σε όλες τις άλλες ηπείρους. Πηγαίνοντας από το παρόν προς το παρελθόν και αξιοποιώντας πληθώρα δεδομένων (από χάρτες, απογραφές πληθυσμών και αρχεία χρήσης γης μέχρι αρχαιολογικά ευρήματα), οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μοντέλα για να εξαγάγουν συμπεράσματα σχετικά με τη βιοποικιλότητα σε 60 διαφορετικές χρονικές στιγμές στη διάρκεια αυτών των 12.000 ετών.

Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, τα οποία δημοσιεύονται στο τελευταίο τεύχος της επιστημονικής επιθεώρησης «Proccedings of the National Academy of Sciences», πριν από 10.000 χρόνια μόλις το 27% της Γης ήταν «απάτητο» από τον άνθρωπο! Σήμερα τo ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 19%. Αυτό που κάνει μεγαλύτερη εντύπωση ωστόσο είναι το παρακάτω εύρημα: οι σημερινές περιοχές αυξημένης βιοποικιλότητας βρέθηκαν να είναι περιοχές κατοικημένες από αρχαίους πληθυσμούς, οι οποίοι όχι μόνο δεν κατέστρεψαν το περιβάλλον αλλά διατήρησαν ή/και δημιούργησαν τις συνθήκες ανάπτυξης της βιοποικιλότητας. Από το 1800 και μέχρι το 1950 παρατηρήθηκε βαθμηδόν μια αλλαγή στη χρήση γης και ένας αυξημένος βαθμός εκμετάλλευσης (εκχερσώσεις δασών, αστικοποίηση), ο οποίος δικαιολογεί τη σημερινή μας εντύπωση ότι ο άνθρωπος καταστρέφει τη Φύση.

Οι ανθρωπολόγοι πάντως δεν ξαφνιάστηκαν από τα παραπάνω ευρήματα. Εδώ και δεκαετίες θεωρούν ότι η ιδέα της άγριας απάτητης φύσης είναι ένας αποικιοκρατικός και ρατσιστικός μύθος, ο οποίος όχι μόνο δεν υποστηρίζεται επιστημονικά αλλά χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον στο παρελθόν προκειμένου να δικαιολογηθεί ο εκτοπισμός ιθαγενών πληθυσμών και η αρπαγή των γαιών τους.

Με άλλα λόγια, δεν είναι ο άνθρωπος αλλά ο άπληστος, υπερεκμεταλλευτής άνθρωπος αυτός ο οποίος ευθύνεται για τα σημερινά δεινά μας. Θα μπορέσει άραγε η βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία προκρίνεται παγκοσμίως ως μοναδική λύση για τη σωτηρία του περιβάλλοντος, να γίνει η οδός προς τη χαμένη ανθρωπιά μας; Οψόμεθα…

Έντυπη έκδοση Το Βήμα