Αφγανιστάν: Ένα σχολείο δίνει ελπίδα στα παιδιά με αναπηρίες

Γέλια και ενθουσιώδεις ομιλίες βουίζουν στις πολύχρωμες αίθουσες διδασκαλίας. Σε ένα ήσυχο σχολικό κτίριο με κήπο, στο κέντρο της πολύβουης πρωτεύουσας του Αφγανιστάν, της Καμπούλ, οι μαθητές τρέχουν τριγύρω, μελετούν και παίζουν στο πρώτο επίσημο σχολείο ειδικής αγωγής που λειτουργεί στη χώρα.

Δεν έχει καμία σχέση με οτιδήποτε άλλο έχουν βιώσει αυτά τα παιδιά. Πολλά από αυτά δεν έχουν ξανανιώσει ποτέ την αγάπη και την αποδοχή.

Το Αφγανιστάν έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά πολιτών με αναπηρίες στον κόσμο, σύμφωνα με έκθεση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όμως ελάχιστες υπηρεσίες υπάρχουν για να καλύψουν τις ανάγκες τους.

Περισσότερα από το 17% των παιδιών στη χώρα έχουν κάποια ήπια, μέτρια ή βαριά μορφή αναπηρίας, όμως το στίγμα και η άρνηση των σχολείων να τα δεχτούν, σημαίνει ότι στην πλειοψηφία τους δεν λαμβάνουν κανενός είδους εκπαίδευση, σύμφωνα με το Asia Foundation. Τα παιδιά με τις βαρύτερες μορφές αναπηρίας συχνά βιώνουν την αδιαφορία των γονιών τους ή και την πλήρη εγκατάλειψη.

Το σχολείο «Φατιμά Χαλίλ» άνοιξε τις πόρτες του τον Δεκέμβριο και πλέον προσφέρει ένα ασφαλές περιβάλλον σε παιδιά που αντιμετωπίζουν καθημερινά την απόρριψη.

Το ίδρυμα, που προσφέρει δωρεάν εκπαίδευση, ελπίζει ότι με τον τρόπο αυτό θα συμβάλει στην κανονικοποίηση των αναπηριών στην χώρα που έχει πληγεί από τις δεκαετίες πολέμου και στην οποία σχεδόν το 80% των ενηλίκων έχει κάποιας μορφής αναπηρία.

Κάθε τάξη είναι διακοσμημένη με ζωγραφιές των παιδιών και γεμάτη παιχνίδια, βιβλία και μαλακά χαλιά. Τα παιδιά που ζουν με κάθε είδος αναπηρίας παρακολουθούν τάξεις που αντιστοιχούν στο επίπεδο των γνωστικών τους δεξιοτήτων και λαμβάνουν την υποστήριξη που έχουν ανάγκη.

Η ιδέα για το σχολείο γεννήθηκε από μια τραγωδία: Η Φατιμά Χαλίλ, μια 24χρονη ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δολοφονήθηκε τον περασμένο Ιούνιο από τους Ταλιμπάν στην Καμπούλ. Η Χαλίλ είχε προσφέρει στο παρελθόν εθελοντική εργασία στη φιλανθρωπική οργάνωση Enabled Children Initiative (ECI), η οποία ασχολείται με παιδιά που ζουν με αναπηρίες.

Η Λαέλ Μοχίμπ, ιδρύτρια του ECI που πλέον εργάζεται σε εθελοντική βάση ως διευθύντρια της  οργάνωσης, αναφέρει ότι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με αναπηρίες στο Αφγανιστάν είναι το στίγμα, η ντροπή και η απουσία κοινωνικής κατανόησης.

«Όταν καθιερώνουμε τέτοιου είδους εμπόδια, κλείνουμε την πόρτα σε ευκαιρίες για τη δημιουργία προγραμμάτων και την εύρεση πόρων», σημειώνει η ίδια μιλώντας στον Guardian. «Όταν ακούνε για αναπηρίες, οι περισσότεροι άνθρωποι τις μεταφράζουν ως ανικανότητα, και αυτό είναι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρίες».

Μετά τον θάνατο της Χαλίλ, η οικογένειά της δημιούργησε ένα καταπίστευμα και, σε συνεργασία με τo ECI, δημιούργησε το σχολείο, για να εκπληρώσει το όνειρο της Φατίμα.

«Αυτή τη στιγμή έχουμε 34 μαθητές, όμως θα θέλαμε να επεκταθούμε στους 50 μέχρι το τέλος του έτους», εξηγεί στον Guardian η Άσια Αχμάντ, αναπληρώτρια διευθύντρια του σχολείου και μία από τις αδερφές της Φατιμά. Όπως λέει, από τη στιγμή που μαθεύτηκε η ύπαρξη του ιδρύματος, άρχισαν να καταφτάνουν αμέτρητες αιτήσεις. Δεκατέσσερις από τους μαθητές της ζουν σε ορφανοτροφεία, μετά την εγκατάλειψή τους από τους γονείς τους σε νοσοκομεία ή χαρτόκουτα έξω από αστυνομικά τμήματα, λίγο μετά τη γέννησή τους.

«Το εκπαιδευτικό σύστημα του Αφγανιστάν αυτή τη στιγμή δεν είναι έτοιμο να συμπεριλάβει παιδιά με ειδικές ανάγκες», συνεχίζει η Αχμάντ, μιλώντας στον Guardian. «Τελικός μας στόχος είναι να βοηθήσουμε κάποιους από τους μαθητές μας να ενσωματωθούν σε τυπικά σχολεία και ελπίζουμε να αναπτύξουμε συνεργασίες που θα ενθαρρύνουν ένα πιο συμπεριληπτικό μαθησιακό περιβάλλον».

Άλλο ένα ζήτημα που δυσχεραίνει την παρακολούθηση μαθημάτων στα τυπικά σχολεία είναι το γεγονός ότι πολλά παιδιά με αναπηρίες δεν είναι καταγεγραμμένα στο ληξιαρχείο, συχνά εξαιτίας της αμέλειας ή ακόμη και της ντροπής των οικογενειών τους, που αποφεύγουν να εκδώσουν ταυτότητες για εκείνα. Ατό σημαίνει ότι «δεν υπάρχουν» επισήμως, με αποτέλεσμα να μην έχουν πρόσβαση σε κυβερνητικές υπηρεσίες.

Αν και αρκετά σχολεία απαιτούν την ύπαρξη ταυτότητας, δεν ισχύει το ίδιο και για το «Φατιμά Χαλίλ».

Ο 16χρονος Φαρζάντ έχει σύνδρομο Ντάουν και εξακολουθεί να περιμένει για την έκδοση της ταυτότητάς του. Η μητέρα του, που τραυματίστηκε στη διάρκεια του πολέμου και πλέον είναι ακρωτηριασμένη, δεν είναι σε θέση να τον βοηθήσει.

Η Μπελκίς, ένα άλλο 16χρονο παιδί, είναι γεμάτη ενέργεια και φιλοδοξίες. Πλέον έχει τελειοποιήσει τη νοηματική γλώσσα και είναι σε θέση να «διαβάζει» χείλη. Είναι αποφασισμένη να τελειώσει το λύκειο. Εγκατέλειψε το προηγούμενο σχολείο της επειδή η ακουστική της αναπηρία δεν της επέτρεπε να παρακολουθεί τα μαθήματα. Στο σχολείο «Φατιμά Χαλίλ» μαθαίνει γρήγορα και οι δάσκαλοί της ελπίζουν να αναπτύξουν δεσμούς με τυπικά σχολεία, πρόθυμα να ενσωματώσουν μαθητές με ειδικές ανάγκες, όπως εκείνη.

Ο Ταγουάμπ, ένας 7χρονος με εγκεφαλική παράλυση, μόλις γράφτηκε στο σχολείο. Μέχρι τώρα, σπανίως έβγαινε από το σπίτι του και η μητέρα του τον παραμελούσε από τη στιγμή που απέκτησε το (αρτιμελές) δεύτερο παιδί της.

Ενώ είναι ξαπλωμένος στο δάπεδο του γυμναστηρίου, οι μύες του είναι σφιγμένο και το κεφάλι του – το οποίο δεν είναι σε θέση να κινήσει από μόνος του – αναπαύεται επάνω σε ένα μαξιλάρι.

«Θέλω να μπορέσει κάποτε να φάει μόνος του και θα ένιωθα υπέροχα αν κατάφερνε να περπατήσει», λέει στον Guardian η Μέρι Σαντάτ, η φυσιοθεραπεύτριά του, ενώ βοηθά το μικρό αγόρι να κάνει τις ασκήσεις του. Δεκαοκτώ μαθητές κάνουν τακτικές φυσιοθεραπείες. Οι περισσότεροι εξ αυτών έχουν γεννηθεί με εγκεφαλική παράλυση.

«Θα έπρεπε να λαμβάνει θεραπεία σε όλη τη διάρκεια της ζωής του», προσθέτει η Σαντάτ που, όπως και άλλοι καθηγητές στο παρελθόν εργαζόταν για μια ανθρωπιστική οργάνωση.

Καθισμένη σε μια από τις τραπεζαρίες του σχολείου, η Αχμάντ εξηγεί ότι θα ήθελε η Φατιμά να είχε προλάβει να δει το σχολείο – και τα χαμόγελα των παιδιών.

«Αυτό το μέρος μας δίνει ελπίδα», τονίζει μιλώντας στον Guardian. «Ελπίζουμε να μπορέσουμε να συμβάλουμε στην κανονικοποίηση των ειδικών αναγκών στο Αφγανιστάν. Ελπίζουμε ότι αυτό θα γίνει η αρχή ενός κινήματος αλλαγής».