Πώς το απολιθωμένο δάσος της Λέσβου έγινε καταφύγιο σπάνιων ορχιδέων

Τις τελευταίες εβδομάδες το Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους στη Λέσβο ντύνεται στα χρώματα ενδημικών ορχιδέων της Ελλάδας και προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες παρατήρησης της άγριας χλωρίδας στη γη του Θεόφραστου, που θεωρείται ο θεμελιωτής της επιστήμης της βοτανικής.

Η περίφραξη του Πάρκου που τοποθετήθηκε πριν από 27 χρόνια διαχωρίζοντας την προστατευόμενη περιοχή από τους γύρω βοσκότοπους, προστατεύει την άγρια χλωρίδα και ειδικότερα τον μεγαλύτερο οικότοπο της ορχιδέας Ophrys lesbis, που αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα είδη ορχεοειδών της Ελλάδας και μέχρι πρόσφατα χαρακτηρίζονταν ενδημικό φυτό της Λέσβου (τα τελευταία χρόνια βρέθηκε μικρός πληθυσμός και στη γειτονική Χίο).

Η Ophrys tenthredinifera (Wikimedia Commons / CC BY-SA 3.0)

«Διαπιστώθηκε ότι το Πάρκου Απολιθωμένου Δάσους, εκτός από τις 100 και πλέον θέσεις γιγάντιων ιστάμενων απολιθωμένων κορμών σεκόιας και πευκίδων ηλικίας 18 εκατομμυρίων ετών, που συγκροτούν ένα ανεπανάληπτο μνημείο παγκοσμίου ενδιαφέροντος, αποτελεί και εξαιρετικό οικότοπο για πολλά είδη χλωρίδας και πανίδας» λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθυντής του Μουσείου, καθηγητής Νίκος Ζούρος.

To απολιθωμένο δάσος σχηματίστηκε από ηφαιστειακές εκρήξεις που κάλυψαν ένα τροπικό δάσος πριν από 17-20 εκατ. χρόνια (Wikimedia Commons / CC BY-SA 4.0)

Όπως επισημαίνει ο Γιάννης Καρατζάς, μελετητής των ορχεοειδών στη Λέσβο, από την πρόσφατη επίσκεψή του στο Πάρκο «το θέαμα των ανθισμένων μικρολούλουδων […] ήταν εντυπωσιακό και παντελώς αντίθετο με τα στεγνά βοσκοτόπια που μεσολαβούν μέχρι την προσέγγιση στη θέση του Πάρκου. Η επόμενη έκπληξη, διαδέχτηκε αμέσως την πρώτη. Μερικά βήματα στο πέτρινο μονοπάτι, ήταν αρκετά για να προσεγγίσουμε την πρώτη Ophrys lesbis ανθισμένη ακριβώς σε επαφή με το ρείθρο του μονοπατιού. Τρίτη έκπληξη και καλύτερη, σε κάθε 2-3 βήματα και μια νέα Ophrys lesbis πιο εντυπωσιακή από τις προηγούμενες. Τέταρτη έκπληξη η πληθώρα των φυτών στα μικρά επίπεδα, εκατέρωθεν του μονοπατιού. Ασχολούμαι από το 1979 με τις ορχιδέες της Λέσβου. Πάντα, οι πληθυσμοί των φυτών της μέχρι πρότινος ενδημικής για τη Λέσβο Ophrys lesbis, δεν ξεπερνούσαν τα 15 άτομα σε μια περιοχή. Κι εδώ μιλούμε για εκατοντάδες».

Στο Πάρκο συναντώνται επίσης και άλλα είδη ορχιδέας όπως αρκετά φυτά της Ophrys tenthredinifera ssp. vilosa, καθώς και το είδος Ophrys mammosa.

H ορχιδέα Ophrys mammosa (Krzysztof Ziarnek, Kenraiz / CC BY-SA 4.0)

Η Anacamptis collina έχει συχνή παρουσία στη Λέσβο, που ευδοκιμεί σε αρκετές περιοχές του νησιού. Στο Πάρκο, μπορεί κανείς να παρατηρήσει όλη την ποικιλομορφία του είδους ταυτόχρονα, και σε ασυνήθιστα μεγάλους σε αριθμό, πληθυσμούς.

Οι παρατηρήσεις έγιναν στο ανώτερο τμήμα του Πάρκου, ενώ παραμένει «αχαρτογράφητο» μεγάλο κατώτερο τμήμα της κοιλάδας. Η ανθοφορία αυτών των φυτών αρχίζει το Φεβρουάριο στη Λέσβο και συνεχίζεται μέχρι το Μάιο-Ιούνιο. Τις επόμενες εβδομάδες αναμένεται η ανθοφορία και για άλλα είδη ορχεοειδών στο Πάρκο.

«Η ανάδειξη της ιδιαίτερης αξίας του βιοτόπου μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο έρευνας και εκπαίδευσης φοιτητών, καθώς το Πάρκο του Απολιθωμένου Δάσους αποτελεί την ‘Ανοιξη ιδανικό χώρο για δράσεις παρατήρησης της φύσης, της χλωρίδας και της ορνιθοπανίδας. Μπορεί ταυτόχρονα να αποτελέσει πόλο έλξης και των φίλων των ορχεοειδών που επισκέπτονται το νησί μας» σημειώνει ο κ. Νίκος Ζούρος.