Μυστικός Δείπνος: Τα μυστήρια, οι ερμηνείες και τα αναπάντητα ερωτήματα

Η Μεγάλη Πέμπτη είναι αφιερωμένη ως γνωστόν στη νίψη των ποδιών των Αποστόλων από τον Κύριο, στον περίφημο Μυστικό Δείπνο, δηλαδή την παράδοση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας σε εμάς από τον Κύριο, στη θαυμαστή προσευχή του Κυρίου προς τον Πατέρα του και στην προδοσία του Κυρίου από τον Ιούδα.

Ειδικότερα ο Μυστικός Δείπνος του Ιησού με τους μαθητές του αποτελεί ένα από τα πιο ιερά σύμβολα της χριστιανικής θρησκείας, αλλά και, ταυτόχρονα, ένα πεδίο όπου ιστορικοί, μελετητές και καθηγητές θρησκειολογίας συγκρούονται επί αιώνες, προβάλλοντας κάθε είδους θρύλους, ερμηνείες και θεωρίες.

Σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή της Εκκλησίας, ο Ιησούς είχε ένα τελευταίο δείπνο με τους μαθητές του στην Ιερουσαλήμ πριν από τη Σταύρωση.

Κατά τη διάρκεια του εν λόγω δείπνου ο Ιησούς προέβλεψε ότι ένας από τους μαθητές του θα τον προδώσει, αλλά και ότι ο Απόστολος Πέτρος θα τον απαρνηθεί τρεις φορές.

Πιο αναλυτικά, ο Ιησούς έπλυνε τα πόδια των μαθητών του και τους εξήγησε ότι ο θάνατός του ήταν απαραίτητος, προκειμένου να οικοδομηθεί μια νέα σχέση ανάμεσα στο Θεό και τους ανθρώπους.

Όταν οι μαθητές του τον ρώτησαν πώς θα πεθάνει, ο Ιησούς αποκρίθηκε ως εξής: «Ένας από εσάς θα με προδώσει».

Τότε ο Ιωάννης τον ρώτησε: «Ποιος είναι, Κύριε, αυτός που θα σε προδώσει;»

Ο Ιησούς τού απάντησε: «Είναι αυτός στον οποίο θα δώσω το ψωμί», και το έδωσε στον Ιούδα.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ιησούς πήρε το ψωμί και το κρασί από το τραπέζι, προσευχήθηκε και σε μια συγκινητική ατμόσφαιρα αποχαιρετισμού το μοίρασε στους αποστόλους του.

Σε ανάμνηση ακριβώς του γεγονότος αυτού έχει καθιερωθεί η θρησκευτική τελετή της Θείας Κοινωνίας.

Λίγες μόλις ώρες αργότερα ο Ιούδας πρόδωσε όντως τον Ιησού, με αποτέλεσμα να τον συλλάβουν οι ρωμαίοι στρατιώτες.

Συμβολισμοί, ερμηνείες και θεωρίες

Οι παντοειδείς θεωρίες αναφορικά με το Μυστικό Δείπνο πηγάζουν προπάντων από την ομώνυμη τοιχογραφία του 15ου αιώνα του Λεονάρντο Ντα Βίντσι, την τοιχογραφία που βρίσκεται στο Μιλάνο, στη Σάντα Μαρία ντέλε Γκράτσιε, και για την οποία αρκετοί υποστηρίζουν ότι είναι γεμάτη κρυφούς συμβολισμούς.

Μια από τις πλέον διαδεδομένες θεωρίες είναι εκείνη που αναφέρεται στο εάν ο Ιησούς διατηρούσε ερωτική σχέση με τη Μαρία Μαγδαληνή.

Ένα από τα κομμάτια που συνθέτουν αυτήν τη θεωρία είναι η πιθανολογούμενη παρουσία της Μαρίας Μαγδαληνής στο Μυστικό Δείπνο.

Συγκεκριμένα, η τοιχογραφία του ντα Βίντσι αναπαριστά τη στιγμή που ο Ιησούς ανακοινώνει στους μαθητές του ότι κάποιος από αυτούς θα τον προδώσει, ενώ σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή η τοιχογραφία αναπαριστά τη στιγμή της Θείας Ευχαριστίας.

Στα δεξιά του Ιησού είναι καθισμένος ο Ιωάννης, στον οποίο μιλά ο Πέτρος.

Ωστόσο, το εάν αυτό το πρόσωπο είναι ο Ιωάννης αποτελεί πεδίο αμφισβήτησης, με αρκετούς να υποστηρίζουν ότι δίπλα στον Ιησού δεν κάθεται ο Απόστολος Ιωάννης, αλλά η Μαρία Μαγδαληνή.

Την εν λόγω θεωρία πυροδότησε η απεικόνιση του προσώπου που κάθεται δίπλα στον Ιησού, καθώς δεν έχει τα ανδρικά χαρακτηριστικά τα οποία είναι εμφανή στους υπόλοιπους μαθητές του.

Σύμφωνα με μια άκρως αμφιλεγόμενη θεωρία, ο Ιησούς διατηρούσε ερωτική σχέση με τη Μαρία Μαγδαληνή, και μετά την Ανάσταση εκείνη απέκτησε τον καρπό της σχέσης τους.

Ωστόσο, η Εκκλησία αρνείται κατηγορηματικά ότι η εν λόγω εκδοχή έχει οποιαδήποτε σχέση με την πραγματικότητα.

Το Άγιο Δισκοπότηρο

Σύμφωνα πάλι με μια άλλη αμφιλεγόμενη θεωρία, το Άγιο Δισκοπότηρο ήταν το σκεύος που χρησιμοποιήθηκε από τον Ιησού στο Μυστικό Δείπνο και δόθηκε στον Ιωσήφ από την Αριμαθαία.

Εκεί συγκεντρώθηκε κατά τον ίδιο μύθο το αίμα και ο ιδρώτας του Ιησού, την ώρα που τον κατέβαζε ο Ιωσήφ από το Σταυρό.

Στην τοιχογραφία του Ντα Βίντσι, κατά την άποψη ορισμένων μελετητών, εάν κοιτάξει κανείς πάνω από τη φιγούρα του Βαρθολομαίου, φαίνεται ένα σκιαγράφημα δισκοπότηρου στον τοίχο.

Το σκιαγράφημα αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αναπτυχθεί η θεωρία ότι ο Ντα Βίντσι ήθελε να περάσει έναν κρυφό συμβολισμό για το Άγιο Δισκοπότηρο.

Τα αναπάντητα ερωτήματα

Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ, υπάρχουν αρκετά αναπάντητα ερωτήματα στην τοιχογραφία του Ντα Βίντσι:

«Γιατί διάλεξε αυτά τα φαγητά τα οποία δεν ταιριάζουν με τις περιγραφές των Ευαγγελιστών; Γιατί διάλεξε ψωμί, ψάρια, αλάτι, κίτρα και κρασί; Γιατί η αλατιέρα είναι πεσμένη μπροστά στον Ιούδα; Γιατί το ψωμί είναι φουσκωμένο;»

Τέσσερις ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μόντρεαλ δεν αποδέχονται τις παρατραβηγμένες υποθέσεις του Νταν Μπράουν στο βιβλίο του «Κώδικας Ντα Βίντσι», αλλά συμφωνούν ότι ο καλλιτέχνης συμπεριέλαβε σύμβολα και σχόλια στην αναπαράστασή του.

Προσπάθησε εκ προθέσεως να μπερδέψει και να εξαπατήσει τον παρατηρητή με αντιφατικά σύμβολα και διπλές έννοιες, υποστηρίζουν οι προαναφερθέντες.

«Για παράδειγμα, η πεσμένη αλατιέρα είναι παραδοσιακά σημάδι κακοτυχίας. Οι ερευνητές αναρωτιούνται εάν, αντί να υποδηλώνει την προδοσία του Ιούδα, η αλατιέρα μπορεί να υπαινίσσεται την αποκατάστασή του. Θα μπορούσε να είχε επιλεγεί για να παίξει το ρόλο του προδότη. Και γιατί είναι ο μοναδικός που έχει μπροστά του άδειο πιάτο; Θα μπορούσε να σημαίνει πως είναι κακόβουλος ή πως είναι ο μόνος που δεν εξαπατήθηκε; Και τα ψάρια όμως υπήρξαν θέμα πολλών μελετών. Αποτελούν ξεκάθαρα μια υπενθύμιση τού ότι ο Ιησούς πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη Θάλασσα της Γαλιλαίας και πως επέλεξε τους Αποστόλους μεταξύ των ντόπιων ψαράδων. Εντούτοις, δεν είναι ξεκάθαρο εάν τα ψάρια είναι ρέγκες ή χέλια» αναφέρουν οι τέσσερις ερευνητές.