Τουρκία: Πιέζει τον Ερντογάν η διεθνής κοινότητα για το Κυπριακό

Αλλεπάλληλες διεθνείς πιέσεις δέχεται η κυβέρνηση Ερντογάν, μετά το «ναυάγιο» της διάσκεψης της Γενεύης για το Κυπριακό και την αδιάλλακτη στάση ψευδοκράτους και Τουρκίας.

Ωστόσο, συνεχίζει την προκλητική ρητορική για το Κυπριακό ζήτημα, ενώ ουδείς περιμένει, στην ουσία, να αλλάξει πολιτική στο θέμα, τουλάχιστον όχι στο άμεσο μέλλον. Η Τουρκία ποτέ δεν θα πάψει να αντιμετωπίζει το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου ως «τουρκική επαρχία», ενώ ο νεοκλεγείς ηγέτης του ψευδοκράτους, Ερσίν Τατάρ, εκλεκτός του Ερντογάν εξάλλου, είναι προφανές ότι «παίρνει γραμμή» από την τουρκική κυβέρνηση.

ΗΠΑ προς Τουρκία: Δεν είναι αποδεκτή λύση δύο κρατών στην Κύπρο

Πρώτες οι ΗΠΑ, με διαβήματά τους, κατέστησαν σαφές στην Τουρκία ότι η λύση δύο κρατών, που προτείνεται από την Άγκυρα και το ψευδοκράτος, δεν γίνεται αποδεκτή.

Την Τετάρτη, ο υφυπουργός Εξωτερικών για Ευρωπαϊκές Υποθέσεις, Φίλιπ Ρίκερ, κάλεσε τον Τούρκο πρέσβη στην Ουάσιγκτον και του διαβίβασε αυτό το μήνυμα. Παρόμοιο ήταν το μήνυμα που έστειλε και στον Τούρκο μόνιμο αντιπρόσωπο στον ΟΗΕ, πρέσβη Φεριντούν Σινιρλίογλου, η Αμερικανίδα μόνιμη αντιπρόσωπος, Λίντα Τόμας Γκρίνφιλντ.

Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανέφερε την Πέμπτη ότι οι ΗΠΑ εκτιμούν τις προσπάθειες του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, για την επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό:

«Ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, οι ΗΠΑ υποστηρίζουν πλήρως τις δεσμευμένες προσπάθειες του ΓΓ να επιτύχει μία κυπριακής ηγεσίας συνολική διευθέτηση για να επανενώσει το νησί, ως μία διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, η οποία θα ωφελήσει όλους τους Κύπριους, όπως και την ευρύτερη περιοχή».

Ο εκπρόσωπος είπε πως οι ΗΠΑ «ενθαρρύνουν και τις δύο πλευρές να χρησιμοποιήσουν την περίοδο μέχρι τις επόμενες άτυπες συνομιλίες, που θα φιλοξενήσουν τα Ηνωμένα Έθνη, ως χρόνο περίσκεψης. Ελπίζουμε και οι δύο πλευρές να επιδείξουν ανοιχτό τρόπο, ευελιξία και συμβιβασμό, που είναι αναγκαία για εξεύρεση κοινού εδάφους», πρόσθεσε.

Η ΕΕ στηρίζει τις προσπάθειες του ΟΗΕ για το Κυπριακό

Πιο χαμηλούς τόνους κρατούν οι Βρυξέλλες, με την Ευρωπαϊκή Ένωση – σημειωτέον – να μην προσκαλείται στην πενταμερή της Γενεύης, κατόπιν απαιτήσεως Τουρκίας και Βρετανίας.

Παρ’ όλα αυτά, την ικανοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τη συνέχιση των προσπαθειών του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ να πραγματοποιηθεί μια ακόμα άτυπη διάσκεψη για το Κυπριακό, εξέφρασε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν, αρμόδιος για θέματα Εξωτερικών Υποθέσεων, Πίτερ Στάνο, ερωτηθείς σχετικά με τις διαβουλεύσεις στη Γενεύη.

«Παρακολουθούμε πολύ στενά. Η ΕΕ συνεχίζει τη στήριξή της στις προσπάθειες των Ηνωμένων Εθνών και τις προσπάθειες που είναι σε εξέλιξη να δημιουργηθούν οι καλύτερες το δυνατόν συνθήκες για την επόμενη συνάντηση», σημείωσε ο Πίτερ Στάνο, στον απόηχο του ναυαγίου της πενταμερούς στη Γενεύη.

Γερμανικό ΥΠΕΞ: Όχι σε λύση δύο κρατών

«Ασυμβίβαστη με τις παραμέτρους του ΟΗΕ για δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα» είναι η πρόταση για λύση δύο κρατών στην Κύπρο, δηλώνει και το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών στο ΑΠΕ – ΜΠΕ και επισημαίνει ότι μέτρο για το Βερολίνο εξακολουθούν να αποτελούν τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών. Χαιρετίζει δε την πρόθεση του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, να απευθύνει σύντομα πρόσκληση για νέες συνομιλίες και χαρακτηρίζει «απογοητευτικό» το αποτέλεσμα της Γενεύης, αν και, όπως αναφέρει, «λαμβάνοντας υπόψη τα αιτήματα που είχαν υποβληθεί εκ των προτέρων, μπορούσε επίσης να προβλέψει κανείς ότι οι συνομιλίες θα ήταν εξαιρετικά δύσκολες».

«Είναι αρχικά θετικό το γεγονός ότι οι συνομιλίες της Γενεύης πραγματοποιήθηκαν. Αυτό, λαμβάνοντας υπόψη τις εξελίξεις των τελευταίων μηνών, δεν ήταν αυτονόητο. Λαμβάνοντας υπόψη τα αιτήματα που είχαν υποβληθεί εκ των προτέρων, μπορούσε επίσης να προβλέψει κανείς ότι οι συνομιλίες θα ήταν εξαιρετικά δύσκολες. Το χθεσινό αποτέλεσμα είναι ωστόσο απογοητευτικό», δήλωσε εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Γερμανίας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.

Και πρόσθεσε: «Εξακολουθούμε να στηρίζουμε απεριόριστα τις προσπάθειες των Ηνωμένων Εθνών. Χαιρετίζουμε ιδιαίτερα, το γεγονός ότι ο γενικός γραμματέας Γκουτέρες συνεχίζει να αισθάνεται αφοσιωμένος στη διαδικασία των συνομιλιών και ότι σκοπεύει να απευθύνει εκ νέου πρόσκληση σε άτυπες συζητήσεις με τη μορφή 5 + 1 τις επόμενες εβδομάδες. Λαμβάνοντας υπόψη αυτό, είναι τώρα ακόμη πιο σημαντικό όλες οι πλευρές, όχι μόνο να δηλώσουν την πολιτική βούλησή τους για συμβιβασμό, αλλά και να τη μετατρέψουν σε δράση, προκειμένου να καταστεί δυνατή η επανάληψη των διαπραγματεύσεων».

Ο ίδιος εκπρόσωπος κατέληξε, μάλιστα, τονίζοντας ότι «μέτρο για εμάς αποτελούν τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και σε αυτό παραμένουμε απαράλλακτοι. Η πρόταση για λύση δύο κρατών είναι ασυμβίβαστη με τις παραμέτρους του ΟΗΕ για μια δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα».

Η Κίνα στηρίζει το πλαίσιο λύσης του ΟΗΕ για το Κυπριακό

Τηλεφωνική συνομιλία με τον Κινέζο υπουργό Εξωτερικών είχε ο Κύπριος ΥΠΕΞ, Νίκος Χριστοδουλίδης, στον απόηχο της άτυπης πενταμερούς στη Γενεύη για το Κυπριακό.

Σύμφωνα με τον Κύπριο ΥΠΕΞ, η συνομιλία των δύο ανδρών ήταν εγκάρδια και αφού ενημέρωσε τον Κινέζο ομόλογό του για την πορεία των συζητήσεων στη Γενεύη, εκφράστηκε η σταθερή θέση της Κίνας για λύση του Κυπριακού στη βάση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Τούτων δοθέντων σημαίνει ότι ένα ακόμα μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, το πέμπτο κατά σειρά, απορρίπτει τις τουρκικές θέσεις για αλλαγή του πλαισίου λύσης του Κυπριακού, δηλαδή την εγκατάλειψη της επανένωσης του νησιού μέσω μιας διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας και την υιοθέτηση της λύσης για δύο κυρίαρχα κράτη, πρόταση που κατέθεσε επισήμως ο Τατάρ.

ΗΠΑ, Ρωσία, Γαλλία και Βρετανία

Οι άλλες τέσσερις χώρες που μέχρι στιγμής έχουν ταχθεί υπέρ του ισχύοντος πλαισίου λύσης που περιγράφουν τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι οι ΗΠΑ, η Ρωσία, η Γαλλία και η Βρετανία.

Υπενθυμίζεται ότι με τους ομολόγους του των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Γαλλίας είχε επικοινωνήσει τηλεφωνικά ο Νίκος Χριστοδουλίδης κατά τη διάρκεια της πενταμερούς στη Γενεύη, όταν ο Ερσίν Τατάρ κατέθεσε τη πρόταση των 6 σημείων που ζητούσε ουσιαστικά επίσημη αναγνώριση του ψευδοκράτους.

Ενώ σε ό,τι αφορά τη Βρετανία, που συμμετείχε στη άτυπη διάσκεψη ως εγγυήτρια δύναμη, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, ευχαρίστησε τον υπουργό Εξωτερικών, Ντόμινικ Ράαμπ, τονίζοντας ότι οι τοποθετήσεις του κινήθηκαν στο πλαίσιο των αποφάσεων του ΣΑ του ΟΗΕ για την επίλυση του Κυπριακού.

Και ο ίδιος ο Ράαμπ, μάλιστα, δήλωσε την προσήλωση της Βρετανίας στο να εξερευθεί μία «δίκαη και διαρκής διευθέτηση» στο Κυπριακό, στόχο για τον οποίο «θα συνεχίσει να εργάζεται με όλα τα μέρη».

Έκθεση κόλαφος για την Τουρκία: Να πάψει να πιστεύει ότι είναι «απαραίτητος» εταίρος των ΗΠΑ

Μετά το αμερικανικό «χαστούκι» στην Τουρκία του Ερντογάν, με την απόφαση του πρώτου Αμερικανού προέδρου στην ιστορία να αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Αρμενίων, τεράστια αίσθηση προκαλούν οι προτάσεις προς τον Τζο Μπάιντεν, για την στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσει απέναντι στην Τουρκία, από το Εβραϊκό Ινστιτούτο Εθνικής Ασφάλειας της Αμερικής (JINSA).

Ειδικότερα, την αλλαγή στρατηγικής των ΗΠΑ απέναντι στην Τουρκία, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο βλέπει η νέα αμερικανική διοίκηση την κυβέρνηση Ερντογάν, αναδεικνύει η πρόσφατη έκθεση (Μάρτιος 2021) του Ινστιτούτου JINSA, με τίτλο «Όχι πια πολύτιμη; Μια αμερικανική στρατηγική για μια μοναχική Τουρκία» («Precious No More? A U.S. Strategy for a Lonely Turkey»).

Στην έκθεση, η Τουρκία του Ερντογάν παρουσιάζεται ως δύναμη αποσταθεροποίησης στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής, που είτε πρέπει να υποχωρήσει από την επιθετικότητά της έναντι των ΗΠΑ και των συμμάχων της, είτε να πληρώσει ακριβό τίμημα, που θα περιλαμβάνει κυρώσεις αλλά και την περιθωριοποίησή της εντός του ΝΑΤΟ.

Δικαιολογημένες οι ανησυχίες Ελλάδας-Κύπρου

Αξιοσημείωτη είναι η σαφής αναφορά στην ανάγκη η Ουάσιγκτον να διαδραματίσει ρόλο συντονιστή, ώστε να αντιληφθούν όλοι οι εταίροι πως οι ανησυχίες της Ελλάδας και της Κύπρου για την τουρκική επιθετικότητα είναι δικαιολογημένες και ρεαλιστικές.

Είναι προφανές ότι η συγκεκριμένη παραίνεση προς την αμερικανική κυβέρνηση αποτελεί σαφή αιχμή για τη στάση που κρατούν ορισμένοι Ευρωπαίοι εταίροι έναντι των ελληνικών και κυπριακών ανησυχιών – για παράδειγμα, η γερμανική κυβέρνηση Μέρκελ – «χαϊδεύοντας» την τουρκική κυβέρνηση και παραπέμποντας διαρκώς στις καλένδες τις όποιες ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Τουρκίας.

Stratfor: Τι κρύβεται πίσω από την «επίθεση φιλίας» του Ερντογάν

Η αμερικανική πλατφόρμα γεωπολιτικής στρατηγικής Stratfor, με άρθρο των συνεργατών της, Emily Hawthorne και Ryan Bohl, που δημοσιεύθηκε στο euro2day, επισημαίνει ότι τις τελευταίες εβδομάδες η Τουρκία προσπαθεί να ανεβάσει τη γοητεία της, σε επίπεδο ρητορικής, στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς και στα αραβικά κράτη, όπου οι σχέσεις είναι οξυμένες.

Και εξηγεί ότι η εύθραυστη οικονομική κατάσταση της Τουρκίας έχει αφήσει την κυβέρνηση Ερντογάν ανίκανη να επαναλάβει το οικονομικό «θαύμα» των αρχών της δεκαετίας του 2000, που εδραίωσε και τη θέση του κόμματός του (AKP) στην εξουσία. «Αυτό έχει αναγκάσει τον Ερντογάν να επιδιώξει μια εξωτερική πολιτική, που έχει στόχο να διατηρήσει την κυρίαρχη πολιτική θέση του κόμματός του στη χώρα, εν όψει των εκλογών του 2023», τονίζεται.

Στο άρθρο αναφέρεται ως παράδειγμα της στρατηγικής της Άγκυρας η επανάληψη των άμεσων συνομιλιών με την Ελλάδα τον Ιανουάριο, που βοήθησε να βελτιωθούν οι σχέσεις της με την Ευρωπαϊκή Ένωση και να αποφευχθούν οι επαπειλούμενες κυρώσεις της ΕΕ. Στις 25 Μαρτίου, υπενθυμίζεται, οι 27 κυβερνήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέδωσαν ανακοίνωση, σύμφωνα με την οποία η ΕΕ είναι «είναι έτοιμη να συνεργαστεί με την Τουρκία με έναν σταδιακό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο για την ενίσχυση της συνεργασίας σε διάφορους τομείς κοινού ενδιαφέροντος», μετά την πρόσφατη αποκλιμάκωση των εντάσεων μεταξύ της Άγκυρας και της Αθήνας αναφορικά με τη θαλάσσια διαμάχη τους στην ανατολική Μεσόγειο.

Ωστόσο, υπογραμμίζεται, «η Τουρκία είναι απίθανο να αλλάξει σημαντικά τις γενικότερες στρατηγικές της, κάτι που σημαίνει πως οι σχέσεις της Άγκυρας με τα κράτη της Δύσης και τις γειτονικές αραβικές χώρες θα παραμείνουν τεταμένες».

Για παράδειγμα, ενώ στις 2 Μαρτίου ο Ερντογάν ανακοίνωσε ένα σαρωτικό διετές σχέδιο δράσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα, που υπόσχεται να ενισχύσει το κράτος δικαίου, να αυξήσει τη δικαστική διαφάνεια και να δώσει μεγαλύτερες ελευθερίες στους Τούρκους δημοσιογράφους, μόλις δυο εβδομάδες μετά, ανακοίνωσε την απόσυρση της Τουρκίας από τη Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης για τα δικαιώματα των γυναικών, σε μία χώρα όπου οι γυναικοκτονίες αποτελούν συχνότατο φαινόμενο.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, πάντως, «με το να κάνει ελάχιστες υποχωρήσεις και να τείνει ρητορικούς κλάδους ελαίας», η Τουρκία αποκτά την ευελιξία να συνεχίσει τις ενέργειες εξωτερικής πολιτικής που έχουν απήχηση στη βάση του AKP στο εσωτερικό, σε μια κρίσιμη πολιτική στιγμή για την Τουρκία. «Ακόμα και η ελάχιστη ρητορική συνεργασία με ξένους εταίρους», τονίζεται, συγκρατεί την Τουρκία από το να προκαλεί μεγαλύτερες πολιτικές και οικονομικές εντάσεις με τους εταίρους και γείτονές της, «ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει στην Άγκυρα να συνεχίζει να συμπεριφέρεται όπως αυτή νομίζει».

Έτσι, στις 6 Απριλίου, οι ηγέτες της ΕΕ υποσχέθηκαν να δώσουν στην Τουρκία επιπλέον χρηματοδότηση ως αντάλλαγμα για την ανανέωση της συμφωνίας για το μεταναστευτικό. Οι Βρυξέλλες άνοιξαν επίσης την πόρτα για πιθανή αναβάθμιση της τελωνειακής συμφωνίας με την Άγκυρα, κάτι που θα βοηθούσε ώστε να βελτιωθεί η τουρκική οικονομία. «Τα επιπλέον χρήματα για την Τουρκία και ο προσεκτικός χειρισμός των σχέσεων με την ΕΕ, θα πρόσφεραν πλούσια πολιτική «τροφή» για το AKP», καταλήγουν οι συντάκτες του άρθρου.