Βρετανία: Οι μπελάδες του Μπόρις Τζόνσον

Ο Μπόρις Τζόνσον είναι γέννημα θρέμμα του εκπαιδευτικού συστήματος που αναπαράγει αιώνες τώρα τις βρετανικές ελίτ. Απόφοιτος του ιστορικού ιδιωτικού σχολείου Eton και του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, δεν έμαθε μόνο να απαγγέλλει Όμηρο στο πρωτότυπο, αλλά να πιστεύει ότι για κάποιους ανθρώπους δεν ισχύουν οι κανόνες που ισχύουν για τους υπόλοιπους κοινούς θνητούς.

Αυτή την αντιμετώπιση ο Τζόνσον μετέφερε και στην πολιτική του δράση. Παρά τις αναμφίβολες ικανότητές του ως προς το να αντιλαμβάνεται τις διαθέσεις της κοινής γνώμης και τις δυναμικές που μπορούν να έχουν αιτήματα όπως το Brexit, ή να κατορθώνει να ολοκληρώνει δύσκολες διαπραγματεύσεις, όπως αυτή με την Ευρωπαϊκή Ένωση, την ίδια στιγμή ο τρόπος διακυβέρνησής του είναι αρκετά χαοτικός και όχι απαραίτητα πάντα στα όρια του θεμιτού.

Επιπλέον, ακόμη και σε θέματα που μπορεί να τα πήγε σχετικά καλά όπως είναι το πρόγραμμα εμβολιασμού της  Βρετανίας, που είχε σαφώς ταχύτερους ρυθμούς σχέση με την άλλη άλλη πλευρά της Μάγχης, εντούτοις χρεώνεται μια σχεδόν αλλοπρόσαλλη πολιτική για την πανδημία, γεμάτη εξαγγελίες που αντέφασκαν μεταξύ τους, αλλαγές κατεύθυνσης και κατά πάσα πιθανότητα δηλώσεις από εκείνες που δεν πρέπει να γίνονται ακόμη και σε κλειστές συσκέψεις, όπως αυτή που φημολογείται ότι έκανε για το ότι «προτιμά να βλέπει να στοιβάζονται πτώματα παρά να επιβάλει ένα ακόμη λοκντάουν».

Ο μπελάς που ακούει στο όνομα Ντόμινικ Κάμινγκς

Ένας από τους μεγαλύτερους μπελάδες του Τζόνσον είναι ο μέχρι πρόσφατα στενός συνεργάτης του Ντόμινικ Κάμινγκς.

Ο ιδιαίτερα ικανός πολιτικός σύμβουλος, χαρακτηριστικό παράδειγμα της βρετανικής εκδοχής spin doctor, υπήρξε ένας από τους αρχιτέκτονες της καμπάνιας για το Brexit ως επικεφαλής του Vote Leave και εμπνευστής του συνθήματος “Take back control” (Πάρτε πίσω τον έλεγχο). Το 2019, με την εκλογή του Τζόνσον στην πρωθυπουργία επέστρεψε θριαμβευτής στη Ντάουνινγκ Στρητ και ανέλαβε το συντονισμό για να μπορέσει να ολοκληρωθεί το Βrexit.

Το κατάφερε και μετά έπρεπε να ολοκληρώσει το όραμά του για τη Βρετανία. Αντισυμβατικός στην εμφάνιση ήταν ταυτόχρονα αυτός που μπορούσε να μιλήσει ίσος προς ίσον με τον Τζόνσον.

Όμως, μια παραβίαση των περιοριστικών όρων του βρετανικού λοκντάουν θα είναι ένα αρνητικό πλήγμα και σταδιακά φάνηκε ότι βρισκόταν σε διαρκή σύγκρουση με αρκετά μέλη του υπουργικού συμβουλίου, που δυσπιστούσαν με τη μεγάλη επιρροή που ασκούσε στον Τζόνσον (εξ ου και ο χαρακτηρισμός του ως «Ρασπούτιν») και την κακή δημοσιότητα που έφερνε. Τελικά, θα αναγκαστεί να αποχωρήσει την Ντάουνινγκ Στριτ.

Τώρα ο Κάμινγκς φαίνεται ότι με έναν τρόπο παίρνει μια εκδίκηση, αφού στο προσωπικό του μπλογκ επεσήμανε ότι όντως ήταν γνωστό ότι ήταν παράτυπη η διαδικασία με την οποία έγινε τελικά η χρηματοδότηση της ανακαίνισης της πρωθυπουργικής κατοικίας, συμβάλλοντας έτσι στον σχετικό θόρυβο γύρω από τον Τζόνσον. Ο Καμινγκς υποστηρίζει ότι είχε επισημάνει στον Τζόνσον ότι «τα σχέδιά του να βάλει χορηγούς να πληρώσουν μυστικά για την ανακαίνιση, ήταν ανήθικα, ανόητα, πιθανώς παράνομα και σχεδόν σίγουρα παραβίαζαν τους κανόνες για την ορθή δημοσιοποίηση των πολιτικών χορηγιών».

Η υπόθεση με την ανακαίνιση της πρωθυπουργικής κατοικίας

Η υπόθεση ξεκίνησε με την απόφαση να ανακαινιστεί η πρωθυπουργική κατοικία που βρίσκεται επίσης στην Ντάουνινγκ Στρητ, αλλά στον αριθμό 11. Η ανακαίνιση που έγινε από τον βρετανό πρωθυπουργό και την αρραβωνιαστικιά του Κάρι Σίμοντς (που πολλοί υποστηρίζουν ότι ασκεί σημαντική επιρροή στον τρόπο που σκέφτεται ο Τζόνσον) και που ήταν εμπνευσμένη από το έργο της σχεδιάστριας Λούλου Λίτλ κόστισε σύμφωνα με πληροφορίες αρκετά πάνω από τις 30.000 λίρες που είναι το ποσό που διαθέτει για αυτό το σκοπό το βρετανικό δημόσιο στον εκάστοτε πρωθυπουργό.

Το γραφείο του υπουργικού συμβουλίου πληρώνει το λογαριασμού και χρεώνει στον Μπόρις Τζόνσον τον λογαριασμό πλην του ποσού των 30.000. Το Συντηρητικό Κόμμα πληρώνει 58.000 λίρες στο γραφείο του υπουργικού συμβουλίου για να το κόστος της ανακαίνισης. Το γραφείο του υπουργικού συμβουλίου εξετάζει τη δημιουργία ενός καταπιστεύματος για να καλυφθεί το ποσό με επικεφαλής τον Λόρδο Μπράουνλοου. Τον Οκτώβριο του 2020 ο Μπράουνλοου στέλνει email σε στελέχη του Συντηρητικού Κόμματος ενημερώνοντας ότι έχει ήδη δώσει 58.000 λίρες  για να καλύψει εκ μέρους του καταπιστεύματος πληρωμές που είχε ήδη κάνει το κόμμα όπως και ότι έκανε μια επιπλέον δωρεά 15.000 λιρών στο κόμμα. Όμως, από αυτά τα ποσά μόνο οι 15.000 κατατίθενται στην Εκλογική Επιτροπή. Στις αρχές Μαρτίου του 2021 αρχίζουν να κυκλοφορούν πληροφορίες ότι ο Μπόρις Τζόνσον ήθελε να καλύψουν το ποσό δωρητές των Συντηρητικών μέσων και ότι ουσιαστικά γινόταν προσπάθεια συγκάλυψης της υπόθεσης. Η Ντάουνινγκ Στριτ αρνείται ότι έχει υπάρξει παρατυπία.

Στις 8 Μαρτίου η Αλέγκρα Στράτον, εκπρόσωπος Τύπου του πρωθυπουργού δηλώνει ότι δεν χρησιμοποιήθηκαν ποσά του κόμματος για την ανακαίνιση, παραβαίνοντας την οδηγία που ήταν να πει ότι δεν χρησιμοποιούνται τώρα και ενισχύει τη σύγχυση. Στις 20 Μαρτίου η Εκλογική Επιτροπή ζητά από το Συντηρητικό Κόμμα να εξηγήσει πώς τελικά πληρώθηκε η ανακαίνιση.  Στις 23 Απριλίου το γραφείο του υπουργικού συμβουλίου ανακοινώνει ότι πέραν της κρατικής επιχορήγησης όλα τα ποσά καλύφθηκαν προσωπικά από τον πρωθυπουργό και στις 26 Απριλίου ο Σάιμον Κέις, γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου, δηλώνει στους βουλευτές ότι εξετάστηκε η ιδέα του καταπιστεύματος αλλά δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να καλυφθούν τα έξοδα του πρωθυπουργού.

Η ανακοίνωση ότι γίνεται επίσημη έρευνα από την Εκλογική Επιτροπή σημαίνει ότι το θέμα θα παραμείνει για καιρό στη δημοσιότητα. Ο Τζόνσον όπως και όλοι οι βουλευτές και τα μέλη της κυβέρνηση είναι υποχρεωμένοι να δηλώνουν μέσα σε 28 μέρες τις πολιτικές χορηγίες που δέχονται. Αυτό αφορά ακόμη και εάν έλαβαν ένα δάνειο διευκόλυνσης όπως αυτό που φέρεται να χορήγησε ο Λόρδος Μπράουνλοου. Σε περίπτωση που αποδειχτεί ότι όντως δεν δηλώθηκε η δωρεά, τότε το Συντηρητικό Κόμμα αντιμετωπίζει πρόστιμο ακόμη και 20.000 λιρών. Αντίστοιχα θα ερευνηθεί εάν τελικός αποδέκτης ήταν ο Τζόνσον.  Εάν αποδειχθεί ότι η παράλειψη να δηλωθούν αυτές οι χορηγίες ήταν συνειδητή, τότε η Εκλογική Επιτροπή έχει τη δυνατότητα να στείλει τα πορίσματά της στην αστυνομία και να ανοίξει κύκλος ποινικής δίωξης.

Τα δύσκολα είναι μπροστά

Ο Τζόνσον γνωρίζει ότι αυτή τη στιγμή έχει μια καθαρή πλειοψηφία στην Βουλή των Κοινοτήτων και ένα Εργατικό Κόμμα που κυρίως ασχολείται με την εκκαθάριση της όποιος αριστερής κληρονομιάς της εποχής Κόρμπιν παρά με το να αμφισβητήσει τον πυρήνα της πολιτικής των Τόρηδων. Με αυτή την έννοια, ο όποιος απόηχος θα είναι αρνητικός αλλά δεν θα είναι ένα μεγάλο πλήγμα. Άλλωστε, έχει τη δυνατότητα πάντα να κάνει έναν μεγάλο ανασχηματισμό, κατά τα πρότυπα της Θάτσερ, όταν βρήκε μεγάλες αντιστάσεις από το ίδιο της το υπουργικό Συμβούλιο, και να ανακτήσει την πρωτοβουλία των κινήσεων.

Όμως, αυτό δεν αναιρεί ότι έχει μπροστά του κρίσιμες πραγματικές πολιτικές δοκιμασίες. Οι πρόσφατες ταραχές και η συνεπακόλουθη πολιτική κρίση στη Βόρεια Ιρλανδία αποτυπώνουν τα προβλήματα που άφησαν οι λεπτές ισορροπίες του Brexit. Είναι πιθανό να αντιμετωπίσει μπροστά του μια συνταγματική κρίση, εάν οι εκλογές στη Σκωτία στις 6 Μάη δώσουν πλειοψηφία στους Εθνικιστές του SNP που έχουν πει ότι θα προχωρήσουν σε νέο δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας με αρκετή πιθανότητα αυτή τη φορά να υπάρξει πλειοψηφία υπέρ. Δεν είναι τυχαίο ότι ολοένα περισσότεροι βρετανοί εκτιμούν ότι σε μερικά χρόνια η μορφή της χώρας τους θα είναι πολύ διαφορετική. Και βέβαια υπάρχει το συνολικότερο ερώτημα της προοπτικής της χώρας στο νέο και αχαρτογράφητο από πολλές απόψεις τοπίο που διαμόρφωσε η ολοκλήρωση της εξόδου από την ΕΕ και η αναμέτρηση με τις πραγματικές προκλήσεις της χάραξης μιας αυτοτελούς πορείας της Βρετανίας.